Pedagogs international research journal

“
PEDAGOGS
”
 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 
Volume-27, Issue-1, February - 2023
 
17
Xalq madaniyatning tilda yorqin ifodasini oʻzida namoyon etuvchi boekvivient 
leksika va lakunlar, tilning stilistik jamlanmasi, ul birliklarning miflashgan 
ko'rinishlari: arxitip va miflar (asotir va rivoyatlar), tilda o'z aksini topgan rasm-rusum 
va odatlar, tilning parem lologik fondi, til etalonlari, imo-ishora va ramzlar, tildagi 
o'xshatish va metaforalar hamda oʻzbek nutq odatlari va nutqiy etiket shakllaridi
r.
Hozirgi kun tilshunoslik ilmida yangi-yangi sohalarning yuzaga kelishi,
muammosining o'rganilishi bilan bogʻliq ishlar jadal rivojlanmoqda. Shu nuqtai 
nazardan bugungi kunda matn tahlilida tadqiqotchilar grammatika, semantika, 
kognitologiya, pino
lingvistika, lingvokulturologiya kabi qator yo'nalishlar qoʻlga 
kiritgan yutuqlarga tayanib ish ko'rmoqdalar. Bundan maqsad - nutq yaratuvchi va uni 
idrok etuvchi shaxs omilining lisaniy faoliyatda qanday o'rin tutishini aniqlash bo'lsa, 
ikkinchi tomondan, matnning semantik, lingvokulturologik xususiyatlarini yanada 
chuqurroq oʻrganishdir. Shunday masala sifatida hozirgi kunda tilshunoslik talqinida 
barchaning e'tiborini tortayotgan til va madaniyat tushunchasi bilan bogʻliq boʻlgan 
lingvokulturologiya masalalari ko'pchilik tilshunos olimlar tomonidan tadqiq 
etilayotgan bo'lsa-da, biroq to'laqonli o'z yechimini topgan emas. 
Yevropa Tili va madaniyatning bogʻliqligi, madaniyating tilda aks etish 
muammosi bilan bogʻliq masalalarning metodologik asosi yaq
in yillardangina 
boshlandi. Ulaming asosi sifatida V.V.Vorobyov, V.M.Shaklein, V.N.Tellya, 
V.A.Masiovalarning ishlarini qayd etish mumkin. O'zbek tilshunoslik tilida ham bu 
yo'nalishda qator ishlar olib borilmoqda. Xususan, o'zbek tilshunosligida 
lingvokulturologiyaning ilmiy asoslanishi, madaniyatida aks etishi kabi qator 
masalalarga qaratilgan dastlabki ishlar sifatida A.Nummonovning "O'zbek tilida 
lingvokulturologik yo'nalish". N.Mahmodovning "Tilning mukammal tadqiqi yo'llarini 
izlab", N.Sayidrahimovaning "Lingvokulturologiyaning ilmiy asoslanishiga doir ayrim 
mulohazalar". "Lingvokulturologiyaning komponentlari" nomli maqolalarini, 
D.Xudoyberganovaning 
"Matnning 
atropotsentrik 
tadqiqi" 
mavzusidagi 
monografiyasini belgilash mumkin. Mazkur ishlarda lingvokulturologiya fanining 
mohiyati, predmeti va obyekti masalalari oʻrganilgan.