S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

 Ituzumdoshlar (Solanaceae Juss.) — Пасленовые
— oilasi ikki urugʻpallali 
o’simliklarga 
mansub, 
hayotiy 
shakliga 
ko’ra 
oʻt, butalar, lianalar va 
kichik daraxtlardan iborat. Barglari yonbargchasiz, 
poyada 
ketma-ket 
joylashgan, gullari ikki 
jinsli. 
Mevasi 
— 
rezavor 
yoki koʻsakcha. 
Ituzumdoshlarning 90 turkumi, 2900 turi boʻlib, ular yer sharining tropik 
mintaqalarda, xususan, Janubiy va Markaziy Amerikada keng tarqalgan. 
Sistematikasi 
Bo‘lim.
Magnoliyatoifa (gulli, yopiq urug‘li) o ‘simlikIar (Magnoliophyta yoki
Angyospermae)
 
Ajdod (sinf).
Magnoliyasimonlar (ikki urug‘pallalilar)
 
(Magnoliopsida yoki
Dicotyledones) - Магнолиевые или
 
Двудольные 
Ajdodcha (sinfchA.. 
Yalpizkabilar 
(Lamiidae) 
- Яснотковые (Губоцветные
)
 
Qabila. Ituzumnamolar (Solanales) - Паслёновые 
Oila. 
Ituzumdoshlar (Solanaceae Juss.) -Пасленовые
Turkum. Belladonna (
Atropa L) - Красавка 

---

128 
Tur. 
Belladonna, Halokatli ituzum (Atropa belladonnA. — 
Ituzumdoshlar 
oilasiga 
mansub koʻp yillik zaharli oʻt. Boʻyi 0.5 — 1,5 (2) m. Barglari ellipssimon, oʻtkir 
uchli, poyada ketma-ket juft-juft boʻlib joylashgan. Har juftdagi bitta barg katta 
buladi. Gullari barg qoʻltigʻiga oʻrnashgan. Mevasi toʻq-binafsha rang , koʻp 
urugʻli hoʻl meva. Yovvoyi holda Qrim, Kavkaz, Gʻarbiy Ukrainaning 
oʻrmonlarida, oʻtloklarda, suv va yoʻl yoqalarida oʻsadi.
Dorivorlik xususiyati
: Bargidan tayyorlangan preparatlar (nastoykalar), atropin 
alkaloidi og’riqni qoldiradiruvchi, ko’z gavharini kengaytiruvchi va spazmga 
qarshi dori sifatida, ishlatiladi. Bargi astma kasalligida chekiladigan astmatol 
poroshogi tarkibiga kiradi. Belladonnaning Kavkazda oʻsadngan yana bir turi (A. 
caucasicA. ham shu maqsadda tibbiyotda ishlatiladi 
Nazorat savollari 
1.
Ro’yandoshlar oilasi vakillari qayerlarda o’sadi ? 
2.
Ro’yan turkumiga kiruvchi nechta turi tibbiyotda qo’llaniladi ? 
3.
Ro’yandan tibbiyotda qanday maqsadda foydalaniladi ? 
4.
Zaytundoshlar oilasining sistematikasi ? 
5.
Pechakdoshlar oilasining nomenklaturasi haqida ma’lumot bering ? 
6.
Arxaro’t turkumiga kiruvchi tur haqida ma’lumot bering ? 
7.
Ituzumdoshlar oilasi haqida umumiy ma’lumot bering ? 

---

129