S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Turkum. 
Chakanda (Hippophae L.) - Облепиха 
Tur. Jumratsimon chakanda
- (
H
ippophae 
rhamnoides) 
yovvoyi mevali 
o‘simliklar qatoriga kirib, juda ham keng qo‘llaniladi. Birinchi bo‘lib, bu 
o‘simlikni Feofrast, Dioskorid va Pliniylar ishlarida keltirilgan. Bu o‘simlikning 
ilmiy nomi Hippophae rhamnoides grekcha so‘zlardan kelib chiqqan, masalan 
hippos (ot), phae (yaltiroq). Bu o‘simlik keng veterinariyada ishlatilgan, greklar bu 
o‘simlikni barglarini va yosh novdalarini otlarni oziqlanishida ishlatganlar. Otlar 
chakanda ta’sirida tezda sog‘lom bo‘lgan. Chakanda mevalarini Sibir xalqi ham 
keng ishlatadi. Mevalaridan kisel, varenye va boshqa mahsulotlar tayyorlaydilar. 
Chakanda yashil-kumush rangli barglari va chiroyli rangli mevalari orqali 
manzarali o‘simlik bo‘lib hisoblanadi. 
Dorivorlik xususiyati
: Chakanda qadim zamonlardan shifobaxsh o‘simlik sifatida 
ishlatiladi. Gresiya, Xitoy, Rim, Mongoliya qadimgi xalq tabobatida chakanda 
o‘pka, jigar, oshqozon, suyak kasalliklarida ishlatilgan. Sibir sharoitida 

---

123 
chakandadan dizenteriya, teri kasalliklari, revmatizmga qarshi shifobaxsh 
moddalar tayyorlaganlar 
Nazorat savollari 
1.
Ziradoshlar oilasiga kiruvchi turlar haqida ma’lumot bering. 
2.
Ekma kashnich qaysi turkumga mansub? 
3.
Chakamig‘ o‘simligini tabobatda nima uchun qo‘llaniladi ? 
4.
Pasternak turkumiga kiruvchi o‘simliklar qayerda o‘sadi ? 
5.
Kovrak turkumiga kiruvchi o‘simliklarga ta’rig bering. 
6.
Chilonjiyda turkumiga kiruvchi tur haqida ma’lumot bering . 

---

124 
16-mavzu. Ruyandoshlar (Rubiaceae), Zaytundoshlar (Oleaceae),