43
II FƏSIL
ANTIK FƏLSƏFƏ
1. Qədim Yunanıstanda fəlsəfənin yaranması və inkişafının əsas
mərhələləri
Qədim Yunan fəlsəfəsi eramızdan əvvəl VI əsrdə yaranmışdır. Bu
dövrdə
ən‟ənəvi mifoloji təsəvvürlərin məhdudluğu, onların yeni
dünyagörüşü məsələlərini həll edə bilməməsi aşkara çıxmışdı
. O za-
man burada politeizm (çoxallahlılıq) hökm sürürdü. Allahlar antromorf,
qüdrətli və ölməz mövcudluqlar kimi təsəvvür olunurdu. Lakin onların
hakimiyyəti müəyyən məhdudluqdan azad deyildi, insanlar kimi onlar da
taleyə tabe idi. Allahlar ədalət carçısı və cəmiyyətdə qəbul edilmiş
qaydaların keşikçisi hesab olunurdu. Onlar öz andından dönənləri, ailəsinə
qarşı cinayət işlədənləri, yoxsulları incidənləri cəzalandırırdılar.
Bütövlükdə mifoloji şüur böhran keçirirdi. Bu böhranı törədən
səbəblər sırasında ölkənin iqtisadi inkişafı mühüm yer tuturdu. Bununla
yanaşı ticarət və gəmiçilik genişlənir, yunan koloniyaları yaranır və sayca
çoxalırdı. Cəmiyyətdə sərvətin artması və onun yenidən bölüşdürülməsi,
əhalinin çoxalması və şəhərlərə axını baş verirdi. Bütün bunlar yunanların
coğrafi üfüqlərinin genişlənməsi ilə müşayiət olunurdu. Artıq bu dövrdə
Cəbəllütariq boğazına qədər Aralıq dənizi mə‟lum idi və ioniyalıların
ticarət gəmiləri bu yerlərə gəlirdi. Başqa xalqlar ilə əlaqələr yarandıqdan
sonra kainat haqqında Homerin təsəvvürlərinin dürüst olmadığı aşkara
çıxdı. Yunanlar başqa xalqların adətləri, əxlaqı və e‟tiqadları ilə tanışlıq
nəticəsində yəqin edirdilər ki, onların tətbiq
Dostları ilə paylaş: