458
şüurdan da istifadə olunur.Sosial subyekt öz sosial rolunu nə dərəcədə
dərk edirsə, o öz mənafelərini həyata keçirmək üçün ideologiyadan da bir
o dərəcədə istifadə edə bilir. Əgər ictimai psixologiya sosial həyatı hissi
mərhələdə əks etdirirsə, onun dərinliyinə nüfuz etmirsə, bundan fərqli ola-
raq ideologiya sosial, iqtisadi münasibətlər sistemini dərin, əhatəli və
bitkin şəkildə əks etdirir. Digər tərəfdən ideologiya daha fəal sosial funk-
siya yerinə yetirir, əhalinin həyat şəraitinin bütün tərəflərinə,
dünyagörüşünün
formalaşmasına
güclü
təsir
göstərir.
Ictimai
psixologiyanın fəallığı isə nisbətən məhdud səviyyədə olur. Ictimai psix-
ologiya ilə ideologiya həm də öz yaranma tarixinə görə bir- birindən
fərqlənir. Belə ki, ictimai psixologiya bütün dövrlərdə mövcud olmuşdur,
ideologiya isə siniflər, sosial qruplar və millətlər meydana gəldikdən sonra
onlar tərəfindən yaradılır.
Ictimai ideologiya öz formalaşma mexanizminə görə də ictimai
psixologiyadan fərqlənir. Belə ki, sonuncu bir qayda olaraq kortəbii
surətdə formalaşır. Bunun əksinə olaraq ideologiya bir qrup adamlar
tərəfindən şüurlu surətdə yaradılır. Onu müəyyən mütəfəkkirlər və bəzən
də siyasətçilər işləyib hazırlayırlar. Bundan sonra o müxtəlif təhsil və
tərbiyə sistemi, kütləvi informasiya vasitələri və digər yollarla geniş əhali
kütləsinin şüuruna yeridilir. Deyilənlər göstərir ki, ideologiya əvvəldən
axıra qədər (yaranandan yayılana qədər) şüurlu və məqsədyönlü xarakter
daşıyır.
Bütün bunlarla yanaşı ictimai
Dostları ilə paylaş: