Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001



Yüklə 3,75 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə528/635
tarix13.12.2023
ölçüsü3,75 Mb.
#175262
növüDərs
1   ...   524   525   526   527   528   529   530   531   ...   635
Zeynaddin Haciyev-Fəlsəfə

Beləliklə cəmiyyət 
inkişaf etdikcə əxlaqın sinfi, sosial, milli və regional tərəfləri ilə 
ümumbəşəri tərəflər qarşılıqlı surətdə bir- birini zənginləşdirirlər

Məsələn azərbaycan xalqının tarixən qərarlaşmış olan müsbət əxlaqi 
keyfiyyətləri (böyüyə hörmət, həyalı olmaq, qarşıdakının halına yanmaq, 
sözünün ağası olmaq və sair) tədricən dünya birliyi ölkələrinin xalqlarına 
yayılır. Digər tərəfdən xalqımız inkişaf etdikcə ümumbəşəri əxlaqi 
keyfiyyətləri və dəyərləri öz mənəviyyatına daha geniş miqyasda hopdu-
rur. 
Əxlaqın ən əsas kateqoriyaları xeyir və şərdir
. Xeyir insanların 
xoşbəxtliyinə kömək edən amillərin əxlaqi ifadəsi deməkdir. Xeyir və 
xeyirxahlıq bəşər övladının yaratdığı ən yüksək mənəvi keyfiyyətlərdir. 
Buna görə təsadüfi deyildir ki, bütün cəmiyyətlərdə normal insanların 
əksəriyyəti xeyirxahlıq göstərməyə çalışırlar. Şər dedikdə insanların icti-
mai və şəxsi həyatında mənfi rol oynayan hadisələr, ləngidici və dağıdıcı 
qüvvələr başa düşülür. Şər qüvvələr həmişə cəmiyyətin ümumi 
mənafeyinə zidd istiqamətdə fəaliyyət göstərirlər. Lakin bəzi hallarda şər 
də tarixi prosesin inkişafına kömək edə bilir. Nəzərdə tutulmalıdır ki, 
tarixdə köhnəliyə qarşı çıxan yeni qüvvələri müasirləri çox vaxt şər qüvvə 
hesab edirlər. Əslində isə həmin şər tarixi prosesə təkan verir. 
Insan cəmiyyəti elə bir sosial birlikdir ki, o öz üzvləri qarşısında 
müəyyən öhdəlik və vəzifələr irəli sürür. Cəmiyyətin hər bir üzvü 
qarşısında xalqın, vətənin, başqa xalqların, ailənin qoyduğu 
sosial 
öhdəliklər mənəvi borc kateqoriyasında ifadə olunur
. Həqiqi əxlaq 
xeyirxah adamın öz borcunu yerinə yetirməyə yönələn mənəvi iradəsinin 
möhkəmliyi deməkdir. Məhz o, hər bir şəxs ilə onu əhatə edən mühit (təbii 
mühit və sosial mühit) arasında vacib olan qarşılıqlı təsiri ifadə edir. 
Insanın mənsub olduğu ictimai qrupun mənafelərini başa düşməsi və bu 
münasibətdə özünün yerinə yetirməli olduğu öhdəlikləri anlaması onu 
mənəvi borcu yerinə yetirməyə sövq edir. Mənəvi borca əməl 
olunmasında insanın təkcə əxlaqi bilikləri deyil, həm də başqalarını hiss 
etməsi mühüm rol oynayır. Əgər insan öz vətəninin, mənsub olduğu kol-
lektivin və sosial qrupun uğurları ilə fəxr edir və ya uğursuzluqlarına 
dərindən acıyırsa, onda o öz borcunu yerinə yetirməyə çalışır. 

Yüklə 3,75 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   524   525   526   527   528   529   530   531   ...   635




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin