D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə178/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   174   175   176   177   178   179   180   181   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
Türcə
Azərbaycanca Türkməncə xakasca
Yakutca
Kız
qız
xıs
xıs
Kııs
söz
söz
söz
sös
ös
yüz
yüz
yüz
çüs
süüs
yaz
yaz
yaz
ças
Saas
kaz
qaz
qaz
xaz
xaas
(2. Səh.94)
 
Fikrimizcə,  sözlərin  sonunda  s  samitinin  işlənməsi  bir  çox 
sözün  türk  dillərinə  aid  abidələrdə  də  bu  şəkildə  işlənməsi  ilə 
əlaqədardır.  Kül-tigin  abidəsində  sözlərdə  ş  səsinin  s  samitinə 
keçməsi  hadisəsi  daha  çox  müşahidə  olunur.  Dialekt  və 
şivələrimizdə  müşahidə  edilən  z>s  əvəzlənməsinə  Kül-tigin 
abidəsində də rast gəlinir. Məsələn öd tenri yasar, kişi oğlı kop 
ölgəli törmis  tərcüməsi Baxtı (taleyi) tanrı yazar, insan (?) oğlu-
nun hamısı ölümlü törəmiş. (1, səh. 76). Nümunədə verilmiş 4-cü 
söz tərcümə baxımından diqqət çəkir. Nümunələrdən də göründü-
yü kimi Ə.Rəcəbov və Y.Məmmədov bu sözü insan kimi oxumuş-
lar. Fikrimizcə, həmin söz kişi kimi oxunmalıdır. Çünki kişi sözü 
həm ş>s əvəzlənməsi baxımından, həm də xalis türk sözü olması 
baxımından insan sözünə nisbətən daha məntiqlidir.
Qeyd etmək lazımdır ki, Kül-tigin abidəsində ş>s əvəzlənməsi 
olsa da sözlərdə ş səsinin işlənməsi geniş yayılmamışdır.
8. Səs artımı hadisəsi. Y samitinin söz önünə artırılması 
Dialekt və şivələrimizi araşdırdıqda ədəbi dildən fərqli olaraq 
sözlərin əvvəlində, ortasında və axırında müəyyən samitlərin (y, 
h, g, x, n və s) artırılmasının şahidi oluruq. 
Bu fonetik hadisəyə diqqətlə yanaşıldıqda aydın olur ki, hal-
hazırda dialekt və şivələrimizdə səs artımı kimi görünən səs artı-


179

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   174   175   176   177   178   179   180   181   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin