D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə206/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
kimi hadisələr çox olur. (M.İbrahimov) Bu nümunələrlə də biz 
bu һər iki dövr arasında olan, yuxarıda qeyd etdiyimiz qoşmaları 
müqayisə etmiş oluruq.
  Adın-  Orxon-Yenisey  yazılı  abidələrinin  lüğət  tərkibində 
işlənən bu sözü başqa, ayrı qoşmaları kimi tərcümə edə bilərik. 
Yalnız  qədim  uyğur  yazılarında  rast  gəlinən  bu  söz  qoşma 
vəzifəsində işlənir. Bu halda adı-n sözü özündən əvvəlki adı yer-
lik, çıxışlıq hal görümü ilə idarə edir və fərqləndirmə mənasını 
bildirir.  Muntada  adın  takı  öni  içkü  yox.  -  Bundan  başqa  daha 
yeməkləri-içməkləri  yox  idi.  (l.  AJ  610.16)  Azu  olardın  adıtı. 
Məgər onlardan başqa (l. Uig II 45) Bu qoşmanı müasir qram-
matikamızdakı qoşma ilə müqayisə etdikdə görürük ki, hazırda 
işlənən qoşma ilə tamamilə eyni məna verir. Qapıda bizdən başqa 
dörd-beş çoban da var idi. (A.Şaiq) Hələ ki, latlütü üstümüzə qal-
dırmaqdan başqa bir fayda verməyiblər. (M.İbrahimov) Yuxarıda 
qeyd etdiyimiz cümlələrdə bu qoşmanın işlənmə məqamlarını və 
müqayisəsini görürük.
Bərü qoşması: Bu qoşma Orxon-Yenisey yazılı abidələrinin 
lüğət  tərkibində  iş  və  hərəkətin  zamanını,  davamiyyətini, 
bəzən  də  miqdarını  bildirir.  Bərü  zərfinin  qoşma  vəzifəsində 
işlədilməsinə yalnız uyğur yazılarında rast gəlmək mümkündür.
Bu qoşma burada çıxışlıq halla işlənən sözlərə qoşulur Antaddata 
bərü. O vaxtdan bəri. Bastın bərü adakka təgir oxıtım. (l. Man 
1. 30, 24) Bu qoşma müasir Azərbaycan dilinin lüğət tərkibində 
ancaq  zaman  məzmunu  ifadə  edir.  Bayaqdan,  srağa  gündən, 
dünəndən, axşamdan, o vaxtdan, illərdən və s. kimi sözlərə qoşu-
lur. Məsələn: Dünəndən bəri sənin hərəkətlərinə tamaşa eləyirəm. 
(Î.Hüseynov).  Tanıdığım  ilk  gündən  bəri  Camalı  bu  kökdə,  bu 
düşkünlükdə görməmişdim. (M.İbrahimov)
Kisrə - Bu qoşma müasir Azerbaycan dilinin lüğət tərkibinə 
sonra qoşması kimi tərcümə olunur və çıxışlıq hala qoşulan, za-


205

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin