D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya


Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə95/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   290
Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya
toldun  “boylardakı  Qazlıq  dağı  Qafqaz  dağıdır”,  yaxud 
Ə.Dəmirçizadənin “Qafqaz” sözü dağ mənasında olan qaf sözü 
ilə tayfa adı “qaz” (“qas”) sözlərinin “qaslar dağı” mənasına bir-
ləşməsindən başqa bir şey  deyildir” fikirlərini saf-çürük edir, öz 
mülahizələrini məhz bu cür tədqiqatlar kontekstində təqdim edir: 
“Qazlıq dağı – uca, yüksək, yüksəklik dağı deməkdir. “Qaztağ” 
adlı dağ Yenisey yaxınlığındadır. Bu dağdamı öz adını Qara dəniz 
sahilində yaşayan qaz//qas qəbiləsinin adından almışdır? Əlbəttə, 
yox  ...Qaztaq və Qazlıq türk dilləri ilə bağlıdır. “Qazlıq dağı” 
“Qafqaz”ın tərcüməsi deyildir. Bu dağ adı müstəqil yaranmışdır. 
“Qafqaz”  dağının  tərkibindəki  qaz//qas  “uca”,  “yüksək”  anla-
mında olan türkdilli (türk mənşəli – Ə.T.) sözdür” (M.Seyidov. 
Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən. Bakı, 1989, s.409-
410). “Yelisi qara Qazlıq at” zoonimik  modelindəki sözlərin ha-
mısı türk mənşəli vahidlərdir: “yelisi qara” qeyri-müəyyən təyini 
birləşmədir, müasir ədəbi dilimizdə qarayallı mənasındadır, zoo-
nimik modeldə bədii təyin kimi çıxış edir; Qazlıq oronim  əsasında 
yaranmış zoonimdir, at isə zooleksemdir.
Boz at. Birinci “boy”da müşahidə olunur: Boz atlu Xızır maŋa  
gəldi.  “Boz  atlu  Xızır”  antroponimik  modeli  bütövlükdə  I  növ 
təyini söz birləşməsi formasındadır. Xızır adından əvvəl işlənmiş 
“Boz atlu” ləqəbi qeyri-müəyyən təyini birləşməni xatırlatsa da, I 
növ təyini söz birləşməsi modelindədir. Belə ki, birləşmənin ikin-
ci tərəfindəki –lı şəkilçisi ellipsisə uğrayarsa, birləşmənin tərəfləri 
arasında məna əlaqəsi itməz, əksinə, daha aydın görünər: boz atlu 
–  boz  at.  Digər  tərəfdən, bu  antroponimik modeldə ləqəb kimi 
çıxış edən “Boz atlu” vahidi məhz zoonim əsasında yaranmışdır: 
Boz at (zoonim) + lı = Boz atlu (ləqəb). “Kitab”dakı Boz ayğır 
və “Qaçaq Nəbi” dastanındakı Boz at  zoonimləri bərpa etdiyimiz 
Boz at adının məntiqi davamıdır.
Qoŋur at. Oğuz igidi Qazanın atının adıdır: Qoŋur atın mah-


100

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   91   92   93   94   95   96   97   98   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin