361
Fəlsəfə.İqtisadiyyat
605
illiyi
Seyid Yəhya Cəlaləddin Bakuvi
1410-1462
2015
Seyid Yəhya Cəlaləddin Bakuvi 1410-
cu ildə Şamaxıda anadan olmuşdur. Tam
adı, əs-Seyid
Cəmaləddin Yəhya ibn əs-
Seyid Bəhaəddin əş-Şirvani əş-Şamaxi
əl-Bakuvidir. Daha çox “Şirvani” və
“Bakuvi” nisbəsi ilə məşhur olmuşdur.
Şirvani nisbəsi vətəninin Şirvan olması
səbəbilədir. Bakuvi deyilməsinin səbəbi
isə həyatının ən uzun və ən səmərəli döv-
rünü Bakıda yaşamış olmasındandır.
Yəhya Şirvaninin doğum tarixi haq-
qındakı məlumatların azlığı, həmçinin
onun uşaqlığının
da necə keçdiyini
müəyyənləşdirməyi çətinləşdirir. Seyid
nəslindən olub, soyu Hz.Peyğəmbərə
(s.ə.s) qədər gedib çıxır. Yəhya Şirvani
İmam Museyi-Kazımın nəvələrindəndir.
Xəlvətiyyə təriqətinin inkişaf etməsində
göstərdiyi böyük xidmətə görə ona
təriqətin “piri-sani”si (ikinci piri) ləqəbi
verilmişdir. İkinci ləqəbi isə mənbələrdə
II Pir Seyyidul-Taifətil-Xəlvətiyyə
əş-Şeyx
Seyid Cəlaləddin Yəhya ibn
əs-Seyid Bəhaəddin əş-Şirvani əl-
Bakuvidir.
O, Şirvanşahlar dövlətinin mərkəzi
olan Şamaxıda, sonra da Bakıda Şah
Xəlilullahın sarayında yaşamışdır. О, Ba-
kıya gəldikdən sоnra burada I Xəlilullah
xanın da yardımı ilə xəlvətiliyin ilk
böyük xanəgahını açmışdı. Bakıdakı
xanəgahın inşasında I Xəlilullah xa-
nın yardımçı оlmasını Seyid Yəhyanın
qəbrinin ətrafında Şirvanşah tərəfindən
inşa
edilən məscid, türbə və digər bina-
lardan anlamaq mümkündür. I Xəlilullah
xan ilə aralarındakı yaxşı münasibəti
göstərən əlamətlərdən biri də Seyid
Yəhyanın “əşfül-qülub” adlı əsərini Şir-
vanşaha ithaf etməsidir. Onun Bakıda
qurduğu ilahiyyat-fəlsəfə məktəbinin
Bərdədə, Təbrizdə və digər bölgələrdə
şöbələri vardı. Azərbaycanın
böyük ma-
arifçisi Abbasqulu Ağa Bakıxanov onun
haqqında belə deyirdi: “Seyid Yəhya Ba-
kuvi VIII əsrdə (hicri) bu diyarın böyük
din müəllimi idi. Onun adı bir çox gizli
elmlərdə məşhurdur.” (Sara Aşurbəyli,
Şirvanşahlar Dövləti.- Bakı: Azərnəşr,
1997.- S.408.)
Yəhya Şirvaninin doğumu kimi,
ölümü haqqındakı məlumatlar da
ziddiyyətlidir. Bəzi Osmanlı müəllifləri
onun ölüm tarixinin 1457,
bəziləri də
1463 olduğunu qeyd etmişlər. Qəbri Ba-
kıda, İçərişəhərdədir.
Seyid Yəhya Cəlaləddin Bakuvi
orta əsr Azərbaycan alimi, mütəfəkkiri,
filosof-ilahiyyatçı, astroloqdur. Se-
yid Yəhya Bakuvinin Azərbaycan,
fars və ərəb dillərində yazdığı 18
əsəri zəmanəmizədək gəlib çıxmış-
dır. Həmin əsərlər Türkiyənin İstanbul
(“Muradiyyə” kitabxanası), Konya, Ma-
nisa şəhərlərində saxlanılır.
Avrasiya İqtisadi Əlaqələr Dərnəyinin
təşəbbüsü
ilə Seyid Yəhya Şirvaninin
həyat və yaradıcılığına həsr edilmiş
“Xəzərin piri Seyid Yəhya Şirvani” adlı
film çəkilir.
UNESCO-nun Baş Konfransının 36-
cı sessiyasında islamda xəlvətilik sufi
məktəbinin qurucularından sayılan Se-
yid Yəhya Bakuvinin vəfatının 550-ci
ildönümü münasibətilə 2013-cü il Seyid
Yəhya Şirvani ili elan edilmiş və ildönü-
münün dünya səviyyəsində qeyd edilməsi
haqqında qərar qəbul edilmişdir.
Dostları ilə paylaş: