a)
Fonetika sahəsində. Publisistik üslub ədəbi dilin həm yazılı, həm də
şifahi formasında istifadə edilir. Buna görə də burada səslərin tam tələffüz
edilməsi tələb olunur. Səslərin aydın tələffüzü ilə yanaşı, onların ahəngdarlığı,
tonu və sürəti də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Fonetik tələblərə ciddi riayət
olunması ədəbi dilin publisistik funksional üslubu üçün əsas şərtlərdən hesab
olunur.
b)
Lüğət tərkibi sahəsində. Publisistik üslubun səciyyələnməsində
lüğəvi
vahidlər xüsusi rol oynayır:
1) burada ictimai-siyasi leksikadan, elm, mədəniyyət, sənaye və digər
sahələrə dair terminlərdən geniş istifadə olunur;
2) nitqi müxtəlif rəngə salmaq üçün yeni sözlərə, arxaizmlərə, məhdud
dairədə işlənən söz və ifadələrə tez-tez müraciət olunur;
3) müəyyən hədəfi tənqid və ifşa etmək məqsədi ilə kəskin söz və
ifadələr
seçilib işlədilir;
4) sözün istehza ilə işlənməsinə geniş yer verilir;
5) frazeoloji vahidlərin hər növündən geniş istifadə edilir;
6) müxtəlif mövzularda danışıq dili ünsürlərinə geniş yer verilir.
(Məsələn,
37
“Kirpi” jurnalının materiallarında külli miqdarda xalq danışıq ifadə və tərkibləri
işlədilir.).
c) Qrammatika sahəsində. Publisistik üslub üçün bir sıra morfoloji və
sintaktik əlamətlər xarakterikdir.
Bu üslubda mücərrəd isimlər nitqə geniş daxil edilir. Feilin indiki zamanı tez-
tez işlənilir. Dildə yeni yaranan beynəlxalq sözlərə dair budaq morfemlərdən –
şəkilçilərdən yeri gəldikcə istifadə olunur.
Sintaktik vahidlərdən yarımçıq cümlələrin işlədilməsi, vasitəsiz nitqə geniş
yer verilməsi, yaxud ritorik suallar, təkrarlar, anafora və antitezalardan istifadə
olunması xüsusi üslubi vəzifə daşıyır.
Nəhayət, üslublar sistemində ədəbi dilin publisistik funksional üslubu daha
çox sadəliyi, yığcamlığı, kütləviliyi, kəskinliyi, təsirliliyi ilə səciyyələnir.
|
