məsələlərin tam həll edilməməsinin müxtəlif səbəbləri olmuşdur:
1) Yüzlərcə etrusk yazı mətnlərinin olduğu lövhələr muzeylərdən oğurlanmış, yoxa çıxmışdır.
2) Etrusklardan günümüzə bir neçə qısa həcmli qəbir daşından, ailə sözləşmələrindən (ana, baba
adı, uşaqların sayı və adlarından) ibarət yazı nümunələri qalmışdır. Ən maraqlısı isə odur ki,
həcminə görə digərlərindən böyük hesab edilən etrusk yazısı İtalyada deyil, XIX əsrdə Misirin
İsgəndəriyyə şəhərində bir mumiyanın üzərində tapılmışdır.
3)Etrusklar ezoterik toplum olaraq bütün bilgilərini gizlin saxlamış, hər şeyi yazıya almamışlar.
Yalnız vacib məlumatları din xadimləri qeydə almış və gizli saxlamışlar. Bu səbəbdən də onların
dini kitabları hələ də tapılmamışdır.
4) Etrusk yazıları düşünülmüş, sistemli şəkildə məhv edilmişdir. Buna da səbəb o ola bilərdi ki,
etrusk dili çox geniş araşdırılmış hind-Avropa dillərindən biri olmamış, yeni, fərqli bir dil
olmuşdur.
Bu dil bu günə qədər də tam olaraq tədqiq edilməmiş, son söz deyilməmişdir. Məlumatlara
görə, etrusk əlifbası 22 səsdən, 22 hərfdən ibarət olmuşdur. Bəzən sağdan sola, bəzən də soldan
sağa yazılmışdır.
Etruskların dili, əlifbası hələ bu günə qədər tam öyrənilməmişdir. Az sayda zəmanəmizə
qədər gəlib çatan yazılar isə həcmcə çox kiçikdir. Bir çox hallarda ailə məsələlərini, uşaqların
adlarını, sayını bildirən məzar daşlarından ibarət olmuşdur. Etrusk yazıları haqqında kifayət qədər
məlumatın olmamasının bir səbəbi bu yazıların daha çox dəbdə olan hind-Avropa dillərindən fərqli
olması da ola bilərdi.
İtaliyalı tarixçilər etruskları latınlardan fərqləndirmiş, “Romalıların siyasi və inzibati-idarə
işlərini, ordu quruculuğunu, qızılın emalını” və s. məsələləri etrusklardan öyrəndiklərini etiraf
etmişlər. Latınların mədəniyyəti etruskların mədəniyyətlərinin əsasında yaranmışdır. Latınlar
etruskları “tuskilər”, onların məskunlaşdığı ərazini isə Toskani// Toskaniya adlandırmışlar.
Floransa// Florensiya isə həmin məmləkətin mədəniyyət mərkəzi olmuşdur. Hesab edilir ki,
Avropada renesansı başlayanlar da elə etrusklar olmuş, Roma imperatorluğunu onlar qurmuşlar.
Hətta Avropanın bir çox məşhur mədəniyyət xadimlərindən Dante, Mikelancelo, Lenardo do Vinçi,
Napoleon, Vergili, Yuli Sezar belə etrusk mənşəli hesab edilir.
Etruskların Avropaya necə gəlmələri haqqında müxtəlif fikirlər, rəvayətlər vardır. Onlardan
birində deyilir ki, guya Anadolunun Lidya bölgəsində kral Aytosun hakimiyyəti dövründə aclıq baş
vermiş, kral da xalqı bəladan qurtarmaq üçün onları iki qrupa ayırmışdır. Bir qrupu Turhenos adlı
oğluna tapşırmış və demişdir ki, insanları da götürüb yeni bir məkan axtarsınlar. Turhenos da
camaatla birgə İzmirə gəlmiş, orada gəmilər düzəldərək Adriatik dənizi ilə İtalyanın Şərqində
Umbriya sahillərinə gəlmiş, məskunlaşdıqları ərazini həmin başçının adı ilə Turhen// Türrhenn
adlandırmışlar. Elə bu günə qədər də İtalyanın qərbindəki dəniz Türhen dənizi adlanır.
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
180
Bu məlumatı Plutarx da təsdiqləmişdir. O, “Romülüsün həyatı” adlı əsərində etruskların İtalyaya
gəlməmişdən öncə Lidyada (İndiki İzmir-Manisa bölgəsi-H.H.) yaşadıqlarını qeyd etmişdir.
Bizim eradan əvvəl III-II minillikdə Anadoluda yerləşən etrusklar Hititlərin meydana gəlməsi
nəticəsində Samsun tərəflərə çəkilmişlər. Elə bu səbəbdən də amazonlar Amasya bölgəsinə və Ege
sahillərinə üz tutmuşlar. Belə bir fikir də vardır ki, Amazonlar e.ə. II əsrin əvvəllərində Qafqazdan
keçib Anadolunun şərqində yerləşmişlər. Deyilənə görə, İzmiri Amazon kraliçası Murine qurmuş-
dur.
Qədim Romalılar Troya müharibəsindən sağ-salamat qurtaran truvalıların (Troyalıların) İtalyaya
köç etdiklərini və latınların onlardan törədiklərini qəbul edirdilər. Bolqar alimi Vladimir Georgiyev
də Troyalılarla Etruskların eyni boydan olduqlarını söyləmişdir. O yazmışdır: “Troyalılar İtalyanın
batısına yerləşib Yeni Troya yaratdılar. Burada ancaq etrusklardan bəhs edilə bilər. Çünki Heredot,
Strabon, Plutarx və başqaları onların Batı Anadoludan olduqlarını söyləmişdilər”. (8,162)
451-ci ildə Atilla Roma ilə döyüşlərdə Troya şəhərinə toxunmayacağını söyləmişdir. Həmin
Troya Anadolulu Tirhenlərin Avropada qurduğu ikinci Troyadan başqa bir şey ola bilməzdi.
Onların məhz türk mənşəli olduğunu nəzərə alan Atilla da Troyaya və troyalılara toxunmamışdır.
Bizans elm adamları türklərin Troyalıların nəsli olduğunu qəbul edirdilər. Bizanslı Qazes və italyan
F.Filelfo arasındakı məktublaşmadan belə məlum olmuşdur ki, XV əsr türkləri Əski Truvalıların
nəslindən olmuşlar və türklər İstanbulu fəth etməklə Qreklərdən Truvanın intiqamını almışlar.
Həmin məsələ ilə bağlı 1990-cı ildə Turqut Ozalın yazılarında da bəzi fikirlər səslənmişdir.
İtalyada Etruskların dövrü e.ə. XIII əsrdən e.ə. 265 –ci ilə qədər davam edən 1000 illik bir dövrü
əhatə edir. (8,112)
Etrusk dövləti Quzey-Orta-Güney olaraq üç hissəyə bölünmüşdür ki, bu cəhət türklərdə sağ-
mərkəz-sol quruluşuna uyğundur. Eyni zamanda onların hər biri də türklərdə olduğu kimi, 12 boya
bölünmüşdür. Bu türklərin 12 rəqəmini müqəddəs hesab etməsi ilə bağlıdır.
Latın dilində belə bir ifadə işlənmişdir: “Vox poluli, vox del”. Həmin ifadənin mənası çağdaş
dövrümüzdə belə türkiyədə işlənən “ xalqın səsi, haqqın səsidir” ifadəsinin eynidir. Deyilənlərə
görə, etrusklarda qadınlar özgür olmuş, qapalı olmamış, yarışlarda, məclislərdə iştirak etmiş, hətta
döyüşlərdə kişilərlə çiyin-çiyinə vuruşmuşlar.
Etruskların inkişaf etmiş bir cəmiyyət olduğunu onların yaratdıqları dil və əlifba da isbat edir.
Bu günə qədər etrusk əlifbası ilə əlaqədar kəskin söz deyilməməsinin bəzi səbəbləri yuxarıda artıq
qeyd edilmişdir. Yəni:1. Etrusklardan günümüzə çox az yazı nümunələri gəlib çatmışdır; 2. Etrusk
yazıları kütləvi şəkildə məhv edilmişdir.3. Yalnız çox vacib olduqda bəzi şeyləri yazar və gizlin
saxlardılar.4. Aqqlütinativ bir dil olduğu üçün elm adamları onları asan çözə bilməmişlər. 5. Etrusk
əlifbası 22 hərfli əlifba olmuşdur. 6. Bəzən sağdan sola, bəzən də soldan sağa yazılmışdır. 7.
Amerikalı və Avropalı elm adamlarının apardığı araşdırmalarının nəticəsində məlum olmuşdur ki,
bu dilin sözcüklərinin çox böyük bir hissəsi macar, şumer və türk dillərində də öz əksini tapıb.
Türkoloqların fikirlərinə görə, etrusk yazı işarələri türk runik yazılarındakı
işarələrlə//damğalarla eynidir. Bu fikir Qərb alimləri tərəfindən də qəbul edilmişdir. Eyni zamanda
etruskların ən böyük tanrısının adı TURAN olmuşdur.
Elm adamlarının fikrincə, etrusklarla türklərin eyni kökdən olması bir o qədər tərəddüdlü
olmasa da, onların haradan köç etmələri haqda fikirlər bir qədər müxtəlifdir.
Bəziləri köçün orta Anadoludan, bəziləri döğu Anadolu və ya Qafqqazdan, bir qismi isə orta
Asiyadan başladığını söyləmişdir.
Etrusklara aid edilən bu şəkildə Romulus və Remusu yedizdirən dişi qurt şəkli verilmişdir. Bu
isə yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, türklər kimi qədim etruskların da qurda olan inamını, soyun
qurddan başlaması fikrini əks etdirir.
Bu rəsmdə qurddan süd əməm Romulus Romanın (e.ə. 743) qurucusudur. Ona görə də bu
heykəldəki boz qurd bu günlərdə də Romanın simvoludur. Eyni zamanda müasir dövrdə həmin
bozqurd simvolu Roma polislərinin uniformalarında da öz əksini tapır.
Qədim türklərin arasında etrusklar çox önəmli bir yer tutmuşlar. Türk alimi Kazım Mirşan
1965-ci ildə etrusk yazılarını oxumuş, 1970-ci ildə onları “Prototürk yazıları” adlı kitabda təqdim
etmişdir. O, ilk kitabda 94 etrusk yazısının türk hərfləri ilə transliterasiyasını vermişdir. K.Mirşan
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
181
sonralar da etrusk yazıları ilə daha ciddi məşğul olmuş, 1998-ci ildə “Etrusklar: tarixləri, yazıları və
dilləri” kitabında etruskların dil və din məsələlərindən, inanclarından bəhs etmiş, onların türk
mənşəli olmasını bir daha isbat etmişdir. (11,6).
Etrusk mətnlərini oxuyub incələyən ilk şəxs elə K.Mirşan olmuşdur. K.Mirşan Florensiyalı
elm adamı prof. Giovannangelo Comporeale ilə uzun sürən mübahisələrdən, müzakirələrdən sonra
həmin alimi etrusk yazılarının türkcə olması məsələsinə inandıra bilmişdir.
Etruskların türk olub-olmaması məsələsi ilə Adilə Ayda da məşğul olmuş, 1974-cü ildə
yazdığı “Etrusklar türkmü idi” kitabında problemin həllinə çalışmışdır. O, kitabda etrusk və türk
yazı mətnləri arasında bənzətmələr aparmışdır.
Azərbaycanda Etrusk yazıları ilə bağlı Çingiz Qaraşarlının fikirləri diqqətəlayiqdir. Onun
apardığı paralellərdən məlum olur ki, etrusk-Truvalıların daşıdıqları isimlər-şəxs adları türk adları
ilə tamamilə eynidir. Məsələn;
1. Eski İskandinavya kaynaklarında aşikar olarak türkler adlandırılan Truvalıların
onomastikasında üzə çıxardığımız türk adları Avropalı araşdırmaçılara məlum deyildir. Məsələn,
Truvanın sonuncu çarı olmuş
Priam və əski
türk (qazax) epik ədəbiyatındakı Turanlı
qəhrəman Priyamın eyni adı daşıdıqları aşkardır.
2.Truva çarı Priamın nəslinə məxsus olan isimlərin də önəmli bir qisminin əski türk isimləri
olduğu ortaya çıxır. Məsələn, Truvalı qəhrəman Eney adı Çuvaş türklərinə aid Eney adı ilə, Alber,
Askan, İl və başqa Truvalıların şəxs adları isə əski türklərə və Hunlara məxsus olmuş Alper,
Askan, İl adları ilə tam uygundur.
3.Truvalı Dardan çağdaş Qırgızlarda hazırda kişi adı kimi işlənməkdə olan Dardan deyilmi? Bu
adların etimoloji izahı da türk dilləri əsasında mümkündür. Dardan qırgız dilində “iri bədənli və
sağlam adam” manasındadır.
4. Alber, Alper eski Türkçədə alp (“qəhrəman”) və er(“ər”) sözlərindən alınmış dır. Askan ise
Çuvaş türkçəsindəki askan (“ağzın”, “coşqun”) sözündəndir və s. (6,180)
Belə nümunələrin sayı isə çoxdur. Yalnız etruskların və onların yaratdığı əlifbanın, dilin
bundan sonra da öyrənilməsinə ehtiyac vardır.
ƏDƏBİYYAT
1.Adile Ayda. Etrüskler Türk mü idi. Ankara, 1974. Aydarov T. Yazık orhonskih
pamyatnikov drevnetyurkskoy pismennosti VII veka, Alma-Ata, 1971.
2. Baskakov N.A. Tyurkskaya leksika v «Slove o polki igorove», Moskva, 1985.
3. Dinkov B. Etruskata zagadka. Sofiya, 1984.
4. Homer. İliada. Odisseya, Bakı, 1986.
5. Konıratbayev E. Kazak eposı jene Türkologiya. Almatı, 1987.
6.Qaraşarlı Ç. Qədim yunan, roman, kelt və german dillərində türkizmlər(Etrusk yazıları
danışmağa başlayır). Bakı.2005
7. Qaraşarlı Ç. Aralıq dənizi hövzəsinin erkən sakinləri – Türklər. Bakı. 2009.
8. Qeybullayev G. K etnogenezu azerbaydjantsev. Baku, 1991.
9. Qyula Moravcsik. Byzantinoturcica. II., Berlin, 1993.
10.Melnikova E.A. Drevneskandinavskie geografiçeskie soçineniya. Moskva,1986.
11.Mirşan K. Prototürklər. 1970
12.Mirşan K. Etrusklar.Tarihleri. Yazıları və Dilleri. 1998.
Etrusks or the Latin alphabets’ mystery
Summary
The article was presented as a challenge to the mysterious world of the Etruscans about identity.
They are presented on the basis of the facts available to them the same origin. In this regard,
reference is made to the views of European and Turkish scientists. Turkish origin, while the
Etruscans and the Roman Empire, but also the idea that the creators of the Latin script used today
are noted.
Key words: Etruscans, Turkish, Roma, alphabet, ancient writings
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
182
О. Д. Василюк, ИВ НАН Украины,
Р.М.Валеев, д.и.н.проф.
Институт Татарской Энциклопедии
Академии наук Татарстана,
А.М.Абидулин, к.и.н., доц.
ТЮРКОЛОГИЧЕСКОЕ НАСЛЕДИЕ А. Е. КРЫМСКОГО:
ИТОГИ И ПЕРСПЕКТИВЫ ИЗУЧЕНИЯ
Актуальность исследуемой проблемы обусловлена необходимостью изучения истории
развития тюркологии в современном мире. Это предполагает учёт достижений
азербайджанских, российских, украинских и европейских востоковедов XIX-XXI веков. Цель
доклада авторов заключается в том, чтобы дать краткий обзор архивному тюркологическому
наследию академика А.Е. Крымского и оценить его вклад в российскую, азербайджанскую и
украинскую тюркологию. Основное внимание уделено разнообразным материалам,
написанным им во время работы в Лазаревском институте восточных языков (1898–1918) и в
Украинской академии наук (1918–1941). Выявлены научные направления его основных
тюркологических штудий. Материалы важны для изучения истории мировой тюркологии,
преподавания языков, истории, литературы и культуры тюркских народов и государств
Евразии, в том числе Азербайджана.
Исследование тюркского социополитического, культурного и этнолингвистического
пространства Евразии является давней и значимой традицией практических, академических
и университетских центров России и Европы, в том числе Украины. Особо важную роль
тюркское политическое и культурное наследие играло в истории и культуре народов России,
Украины и современных тюркских государств. Известные государства и общества тюркского
мира (Тюркские каганаты, Волжская Булгария, Улус Джучи, Османская империя и другие
государства средневековья и нового времени), географические и историко-культурные
регионы традиционного проживания тюркских народов Российской империи и в целом
Евразиистали объектом и предметом исследования российских и европейских востоковедов-
тюркологов ХIХ - нач. ХХ в. Исключительную роль в институционализации и
профессионализации мировой тюркологии сыграл А.Е. Крымский (1871–1942), активный
участник I Всесоюзного тюркологического съезда в 1926 г. в Баку.
В своем письме И. Ю. Крачковскому от 17 января 1927 г. из г. Киев А Е. Крымский
писал: « У меня, в продолжение двух лет, неотвязно вертится в голове назойливая мысль:
куда мне убежать из Киева? Я подумывал было о Москве; но пребывание мое на съезде
тюркологов в Баку и общение с москвичами, приехавшими на съезд, показало мне, что в
Москве все переменилось и о науке там не думают, и даже библиотеку Лазар[евского]
Института, над созданием которой я так много поработал, передали в Эривань. Подумывал я
и о том, чтобы остаться в Баку. Там отнеслись к этой мысли с сочувствием…» [30, с. 182].
В истории российской и украинской тюркологии А.Е. Крымский занимает особое
место. Жизнь и биография российского и украинского арабиста, ираниста, тюрколога и
слависта связаны с тремя значимыми периодами – московским (1889–1918), бейрутским
(1896–1898) и киевским (1918–1941). Знаток арабо-мусульманских языков, он создал
капитальные труды по истории арабо-мусульманских народов, в том числе тюркских
обществ и государств.
Следует обратить внимание на новый этап его востоковедческих, в том числе
тюркологических исследований в Киеве. В докладе представлен обзор основных рукописных
материалов по тюркологии, сохранившихся в Институте рукописи Национальной
библиотеки Украины им. В.И. Вернадского в г. Киеве (далее – ИР НБУВ), в особенности
касающихся истории и культуры Азербайджана.
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
183
Достаточно хорошо известны опубликованные труды академика Крымского (1871–
1942) по тюркологии московского и киевского периодов – «История Турции», «История
Турции и ее литературы», «Тюрки, їх мови та літератури», «Історія Туреччини та її
письменства», его статьи в сборнике «Студії з Криму» и энциклопедиях. Наряду с ними,
Агафангел Ефимович на протяжении своей научной карьеры писал и небольшие по объему
исследования по тюркологии.
В России конца XIX в. печаталось много справочной литературы.
«Энциклопедический словарь», издаваемый Брокгаузом и Ефроном стал важным этапом.
Крымский был связан с ним более 14 лет. К моменту начала своего сотрудничества с ним он
уже окончил Лазаревский институт и поступил на историко-филологический факультет
Московского университета. Репутация у молодого востоковеда уже была такова, что к нему
обратились из редакции словаря с просьбой о написании статей по ориенталистике.
Фактически его первые тюркологические работы: «Кадын» (п/т 26, 1894), «Кылыдж-Арслан
I», «Кылыдж-Арслан II» (п/т 33, 1896), «Магомет I» (п/т 35, 1896) и др. появились именно
там. В дальнейшем Крымский сотрудничал и с «Новым энциклопедическим словарём», и с
«Энциклопедическим словарём» Русского библиографического института Гранат. В общей
сложности для них было написано более 200 статей, из них около 70 тюркологических.
Необходимо отметить, что от такого сотрудничества выиграли обе стороны. Ведь справочная
ценность по ориенталистике этих изданий сохраняется до наших дней благодаря статьям
Крымского. А молодой учёный с самого начала научился точно и кратко излагать свои
мысли. К тому же обязательное дополнение статей детальным описанием источников и
литературы стало неотъемлемой частью его работ, в том числе последующих монографий
[19].
Многие научные труды А.Е. Крымского начинались как пособия для студентов
Лазаревского института восточных языков, в котором он преподавал в 1898–1918 годах. К
ним относится и «Грамматика турецкого языка», хранящаяся в ИР НБУВ. Дело состоит из
нескольких тетрадей (это как напечатанные на машинке, так и рукописные тексты). Первая
машинописная тетрадь озаглавлена: «Начальныя сведения турецкой грамматики. Урок
первый: Гармония гласных звуков». Далее идут еще десять уроков в двух тетрадях. В
каждом уроке даются примеры излагаемого материала, слова к упражнениям. По всему
тексту имеются рукописные вставки и правки рукой Крымского, расширяющие и
уточняющие подаваемый материал. Очевидно, он не раз обращался к подготовленному
тексту, все больше совершенствуя его [3]. «Научно-практический курс турецкого языка»
состоит из шести рукописных тетрадей на украинском языке, написанных двумя почерками
и разными ручками. Каждая из шести тетрадей имеет титул: Академик Аг. Крымский.
«Научно-практический курс турецкого языка». Фактически это перевод предыдущего дела,
но уже учитывающий некоторые правки, сделанные в нём Крымским. При этом есть начало
(одна страница) одиннадцатой лекции, озаглавленной: «О самых употребляемых именных
суффиксах», отсутствующая в предыдущем деле [5]. Вероятно, в начале 1920-х гг. Агафангел
Ефимович готовил свой курс турецкого языка для преподавания украинским студентам,
потому что в следующем деле мы находим уже машинопись тех же 10 лекций под
заголовком «Практическая грамматика турецкого языка» (Киев, 1921). Работы эти интересны
еще и тем, что излагая материал на родном языке, он начал создавать украинскую научную
терминологию [4]. К этому же периоду и тематике относится и несколько десятков листов
черновиков почерком Крымского из другого дела [2], написанных уже после 1919 года.
Рукопись пестрит правками красным карандашом также рукой Крымского, и представляет
собой различные упражнения по турецкому языку. Прилагается и тетрадь самого Агафангела
Ефимовича периода его студенчества с титулом «Аг. Крымского «Турецкие слова из лекций
Эфенди Дзеруниана». Это 9 исписанных с двух сторон листов (два вырезаны), состоящие из
словаря отдельных слов и фраз на разные темы в османском написании. Вероятно Крымский
использовал их для примеров в своих лекциях, как и хранящиеся в других делах тетради по
I Türkoloji Qurultayın 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans:
TÜRKOLOJİ ELMİ-MƏDƏNİ HƏRƏKATDA ORTAQ DƏYƏRLƏR VƏ YENİ ÇAĞIRIŞLAR (I hissə)
184
турецкому языку своих однокурсников и студентов (например, Гордлевского) по
Лазаревскому институту восточных языков [7; 8].
В истоках его фундаментального исследования «История Турции и её литературы»
также лежат лекции для студентов. Вначале, в 1910 г. Крымский издаёт вторую часть — «от
расцвета до начала упадка», а в 1916 г. выходит первая часть — «от возникновения до начала
рассвета». Обе появились на свет в «Трудах по востоковедению» Лазаревского института
восточных языков. У Крымского мы не находим прямого объяснения такой
последовательности выхода книг. Но исходя из его многочисленной сохранившейся
переписки, можно предположить, что вторая часть была закончена ранее, благодаря большей
доступности источников по ней. В то время как необходимые для написания первой части
материалы, Агафангел Ефимович не сразу смог достать и изучить. Поэтому он отложил её
выход на более поздний срок. Первая часть больше посвящена истории Турции, тогда как
вторая — литературе. В этом глобальном исследовании особо чувствуется, что Крымский
был выпускником историко-филологического факультета, где обе дисциплины изучались как
одно целое. А его знание восточных языков, делает эту работу поистине уникальной.
История и язык, культура и литература Турции и других тюркоязычных народов
исследуются им не отдельными составляющими, а в неразрывной связи, дополняя и
обогащая друг друга [23; 24].
В сборнике «Царьград», изданном под редакцией И. Лазаревского в 1915 г.,
Крымский размещает свой 30-страничный очерк «История Турции», который начинает с
создания государства, а завершает 1914 г., замечая, что став союзником Германии, Турция
рискует в случае поражения быть окончательно изгнанной из Европы [25, с. 3-34].
После переезда в Киев в 1918 г. Агафангел Ефимович Крымский принимал активное
участие в создании Украинской академии наук, долгие десять лет был её непременным
Dostları ilə paylaş: |