Qloballaşma istiqaməti götürən müasir dünyada hər bir ölkənin davamlı iqtisadi inkişafının

Verilənlər bazası və onların layihələndirilməsi üsulları. 
Verilənlər bazası eyni yerda saxlanılan, bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə və müxtəlif istifadəcilər 
tərəfindən müxtəlif məqsədlər ücün istifadə olunan məlumatlar yığımıdır. Verilənlər bazasında toplanılan 
verilənlər adətən müəyyən predmet sahəsinə aid olur. 
Verilənlər bazasının təşkilində aşağıdakılara riayət olunmalıdır: 
- bazada verilənlərin təkrarlanması minimum olmalıdır; 
- verilənləri axtarıb tapmaq, onları dəyişdirmək və yeniləşdirmək ücün ümumi idarəetmə 
üsullarından və vasitələrindən istifadə olunmalıdır; 
- sonrakı mərhələrlərdə verilənlər bazasının tətbiq sahəsinin genişləndirilməsi ücün verilənlər 
strukturlaşdırılmalıdır. 
Verilənlər bazası verilənlərin müxtəlif təsvirinə uyğun müxtəlif funksiyalara malik ola bilər. 
Verilənlər bazasınun müxtəlif vəzifələri müxtəlif istifadəçilər tərəfindən istifadə olunması ilə müəyyən 
olunur. 
Bütün verilənləri özundə əks etdirən vahid verilənlər bazasını yaratmaq çox mürəkkəbdir və 
iqtisadi baxımdan özünü doğrultmur. Ona də təcübədə verilənlər bazası əsasən məhdud çərçivədə 
müəyyən bir sahə üçün layihələndirilir. Bir qayda olaraq müasir kompyuterlərdə bir neçə müxtəlif 
verilənlər bazası yaradılır. Lazım gəldikdə isə eyni tətbiq sahəsi üçün yaradılan müxtəlif verilənlər bir-biri 
ilə əlaqələndirilib, inteqrasiya edilmiş verilənlər bazası olur. Belə sistemlərə verilənlər bazasını idarəetmə 
sistemi deyilir. 
Verilənlər bazasınin təşkili üçün müxtəlif üsul və vasitələrdən istifadə olunur. Müəyyən sistemin 
layihələndirilməsində bu üsul və vasitələrin seçilməsi verilənlər bazasına qoyulan başlıca tələblərin 
ödənilməsinə əsaslanmalıdır. 
Bu tələblərə verilənlər bazasının xarakteristikaları deyilir və onlara aşağıdakılar aid edilir: 
- verilənlərın daxili strukturunun saxlanılması; 
- verilənlərin təkrarlanmasının minimuma endirilməsi; 
- verilənlərdə uyğunsuzluğun aradan qaldırılması; 
- verilənlərin çoxməqsədli və birgə istifadə edilməsi; 
- verilənlərin birgə idarə edilməsi; 

---

- verilənlərın məhsuldarlığı; 
- verilənlərın tamlıgı və s. 
Verilənlər bazasının idarəetmə sistemi elə qurulmalıdır ki, verilənlərdən məhsuldar istifadə 
edilsin. Verilənlərın məntiqi təşkili proqram vasitələrinin köməyi ilə müxtəlif məlumat modellərini 
müəyyən edir. 
Verilənlər modeli bir - birilə qarşılıqlı əlaqədə olan verilənlərin strukturları və bu strukturlar 
üzərində aparılan əməliyyatların məcmusundan ibarətdir. Modelin növü və onda istifadə edilən 
verilənlərın quruluş tipi verilənlərın təşkili və işlənməsi konsepsiyasını əks etdirir. Qeyd etmək lazımdır 
ki, eyni bir informasiyanın yerləşdirilməsi üçün verilənlərin müxtəlif modellərindən istifadə edilir. 
Onların seçilməsi mövcud texniki və proqram təminatından asılı olub, həll edilən məsələlərin mürək-
kəblik dərəcəsi və emal edilən informasiyanın həcmi ilə müəyyən edilir. 
Kompyuterdə verilənlərın saxlanması və idarə edilməsi modelləri arasında daha mürəkkəb modellər 
şəbəkə və iyerarxik modelləridir. Verilənlərın şəbəkə və iyerarxik modeli verilənlər bazasımn idarəetmə 
sistemində verilənlər bazasının məntiqi təşkilinin müvafiq üsulu olmaqla, bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə 
olan obyektiərin məcmusundan ibarətdir