”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Plastifikatorlar 
polimer tarkibiga elastiklikni oshirish va mo‘rtlikni 
kamaytirish maqsadida kiritiladi. Plastifikatorlar sifatida dibutilftolat, kamfora, 
olein kislotasi, polivinilatsetat, SGS-65 GP lateksi va boshqalar tavsiya 
qilinadi.
Qotirgichlar
(katalizatorlar) plastmassa va boshqa kompozitsion polimer 
materiallar qotish jarayonini tezlashtiradi va Yuqori mustahkamlikdagi 
mahsulotlar olishni ta’minlaydi. Qotirgichlar sifatida kislotalar va ishqorlar, 
orgono-mineral komplekslar va sh.k. ishlatiladi.
Qotirgichlar (katalizatorlar) polimerlar qotishi jarayonida reaksiyaga 
kirishib yangi modda hosil qilmasdan faqat jarayonni tezlashtirish xossasiga 

---

egadir. Ular qo‘llanilishi tufayli polimerlanish jarayonlari atmosfera bosimi va 
xona harorati sharoitida qisqa muddat ichida yuz beradi va mahsulot tannarxini 
keskin kamayishiga sabab bo‘ladi.
Stabilizatorlar
plastmassa 
va 
boshqa 
kompozitsion 
polimer 
materiallarning vaqt bo‘yicha eskirishini oldini oladi. Ular plastmassalarni 
quyosh nuri, havodagi kislorod va boshqa gazlar, issiqlik va sh.k. muhitlar 
ta’siriga chidamliligini oshiradi.
Bo‘yoqlar
plastmassalarga ma’lum rang beradi. Bo‘yoqlar sifatida 
organiq moddalar (nigrozin, xriozoidin) va mineral pigmentlar (oxra, 
mo‘miyo, ultramarin, belila, umbra va boshq.) ishlatiladi.
Poroforlar
(g‘ovak
hosil qiluvchi)
plastmassa tarkibida polimerlarni 
(ko‘paytirish) usulida yengil materiallar olish uchun xizmat qiladi.
Plastmassa va boshqa kompozitsion polimer materiallar tarkibi uchun 
komponentlarni to‘g‘ri tanlash va ular orasidagi mutanosiblikni saqlash ular 
asosida tayyorlanadigan buyum va konstruksiyalar xossalarini va ishlatilish 
sohalarini belgilaydi.