”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Olovbardoshlik.
Betonga olov ta’sirini o‘rganish bino va inshootlarga yuqori harorat ta’sir etganda hosil bo‘ladigan o‘zgarishlarni avvaldan hisobga olish uchun muhimdir. Beton umuman yonmaydigan material hisoblansada, yuqori harorat ta’sirida buziladi. Binolarga o‘t tushganda olovning qisqa muddatli ta’sirida beton xossalari o‘zgarmasligi mumkin. Ammo 160-200 0 S harorat uzoq muddat ta’sir etsa betonning mustahkamligi 25-30% pasayadi. Harorat 500 0 S oshib ketsa, sement toshi gidrominerallari va kalsiy gidrooksidi parchalanadi, natijada betonning mustahkamligi keskin kamayadi va konstruksiya buzila boshlaydi. Beton uzoq muddat 200 0 S ortiq haroratda ishlatilishi mo‘ljallangan bo‘lsa, betonni issiqlik izolyasiyasi materiallari bilan himoyalash yoki konstruksiyalarni olovbardosh betondan tayyorlash zarur. O‘t tushish ehtimoli ko‘p bo‘lgan qurilish ob’ektlarida beton ishlatilganda yuzasini harorat ta’sirida tezlikda ko‘chib g‘ovak issiqlik izolyasiyasi materiali hosil qiluvchi maxsus polimer kompozitsiyalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. 5. Beton tarkibini tanlash Beton tarkibini tanlash sement, suv, mayda va yirik to‘ldirgichlarning, betonning reologik va texnik xossalari, markasini ta’minlagan holda, optimal miqdorlarini topishdan iborat. Beton tarkibini tanlashda komponentlarning standart xarakteristikalaridan foydalaniladi. Beton tarkibi hisoblash formulalari yordamida tanlanadi va tajriba qorishmalari tayyorlanib, natijalarga aniqlik kiritiladi. Beton tarkibini tanlashda beton markasi va sement markasi o‘rtasidagi mutanosiblik katta ahamiyatga ega. Past va o‘rtacha markadagi betonlar uchun R b/ R s/ 0,4-0,6 oralig‘ida, yuqori markadagi betonlar (M500, M600 va Yuqori) uchun esa 0,8-1,0 bo‘lishi maqsadga muvofiq. Sement sarfi uning markasiga bevosita bog‘liqligini hisobga olsak masala yanada tushunarli bo‘ladi. Yuqori markadagi sementlarni past markadagi betonlar olishda ishlatish beton qorishmasining reologik hossalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Beton tarkibini tanlashda bir nechta usullar mavjud bo‘lib, ko‘p xollarda V.G.Skramtaev taklif qilgan ”absolyut hajmlar” usuli qo‘llaniladi. Bu usulga binoan 1000 l (1m 3 ) beton qorishmasi uchun sement, suv, mayda va yirik to‘ldirgichlar miqdori aniqlanadi. Muayyan beton tarkibini tanlash uchun betonning markasi, beton qorishmasining harakatchanligi yoki bikrligi, sement aktivligi, mayda va yirik to‘ldirgichlarning zichligi va to‘kma zichligi, yirik to‘ldirgichning oraliq bo‘shliqligi va fraksiyasi zarur bo‘ladi. Betonning tarkibi quyidagicha tanlanadi: 1.Suvning miqdori beton qorishmasining harakatchanligi yoki bikrligiga bog‘liq ravishda 6.6-rasmda ko‘rsatilgan grafik yordamida topiladi. 2.Suv-sement nisbati 6.1 va 6.2 formulalar yordamida topiladi. Formulalar qayta tuzilgach quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: S/S=AR s (R b/ 0,5AR s ) yoki S/S=A 1 R s (R b -0,5A 1 R s ) Ushbu formulalar yordamida hisoblab topilgan suv-sement nisbati oddiy og‘ir betonlarga ta’luqlidir. Sovuqqa chidamli, suv o‘tkazmaydigan betonlar tarkibini tanlashda S/S majburan chegaralashga to‘g‘ri keladi. 3. 1m 3 beton uchun sement sarfi S/S=(S/S) formulasi yordamida topiladi. Formula yordamida topilgan sement miqdori belgilangan meyoridan kam bo‘lsa, uning miqdorini oshirish zarur, lekin avvalgi S S nisbati saqlab qolinadi. Suvning miqdori sement sarfiga mos ravishda oshiriladi. Sementning eng kam miqdori beton konstruksiyalar uchun 200 kg/m 3 , temirbeton konstruksiyalar uchun 220 kg/m 3 va agressiv muhitlarda ishlatish mo‘ljallangan konstruksiyalar uchun 250 kg/m 3 belgilangan. 4. Mayda va yirik to‘ldirgichlar sarfi ikkita shartga asoslanib hisoblanadi: a) Zichlashtirilgan beton hajmi (1m 3 yoki 1000l)havo aralashmalarini hisobga olmagan holda mayda va yirik to‘ldirgichlar hajmi va ularning oraliq bo‘shlig‘ini to‘ldiruvchi sement xamiri hajmi yig‘indisidan iboratdir. Ushbu shartni quyidagi formula yordamida ifodalash mumkin: S S K CH ( sh ) 1000 , ps ps pk pch ( sh ) bu yerda: S; S; Q; Ch(sh)-sement, suv, qum, chaqiq tosh yoki shag‘al sarfi, kg/m 3 ; p s , p s , p q , p ch(sh) -shu materiallarning zichligi, kg/m 3 ; S/p s ; S/p s ; Q/p q va CH(sh)/p ch(sh) -shu materiallarning absolyut hajmi, m 3 . b) Yirik to‘ldirgichning oraliq bo‘shlig‘ini, yirik to‘ldirgich donalarini bir-biriga nisbatan surilishini hisobga olgan holda, qorishma to‘ldiradi degan holat belgilanadi: S S K CH ( sh ) + + + + Vbch ( sh ) 1000 , psps pk pbch ( sh ) bu yerda: V bch(sh) -yirik to‘ldirgichning oraliq bo‘shlig‘i: bch(sh) -yirik to‘ldirgichning to‘kma zichligi, kg/m 3 ; p-yirik to‘ldirgichning qochish koeffitsienti suv-sement nisbati va sement sarfiga bog‘liq bo‘lib, bikr beton qorishmalar uchun 1,05-1,15 (o‘rtacha 1,1), harakatchan beton qorishmalari uchun 1,25-1,6 teng bo‘ladi. Muayyan beton qorishmasi tarkibi tanlanganda & koeffitsienti maxsus jadval yoki grafiklar yordamida aniqlanadi. Yuqorida ko‘rsatilgan tenglamalarni birgalikda echib, beton komponentlarining 1m 3 (1000l) uchun kg da sarfini aniqlaydigan formulalarni keltirib chiqarish mumkin: yirik to‘ldirgich 1000 CH ( sh ) = Vbch ( sh ) 1 bch ( sh ) ch ( sh ) va mayda to‘ldirgich S S CH(sh) K 1000 k s s ch(sh) Shunday qilib, 1m 3 beton qorishmasini tayyorlash uchun zarur bo‘lgan S, S, Q, CH(sh) miqdorlari (kg) aniqlanadi. Ushbu natijalarni sementning massasiga nisbatan birlikda yozish mumkin: 1:S/S:+pS:CH(sh)/S Beton komponentlarining yig‘indisi 1(1000l) teng bo‘lsa ham, beton qorilgach haqiqiy xajmi kamayib ketadi, bu omil beton miqdori koeffitsienti ( ) bilan ifodalanadi va quyidagicha aniqlanadi: 1 1 &= , bu erda: V s , V q , V CH(sh) -1m 3 beton qorishmasini tayyorlashga sarflangan quruq tashkil etuvchilar hajmi, m 3 ;p t.s , p t.q , p t.ch(sh) quruq holatdagi materiallarning to‘kma zichligi, kg/m 3 . Odatda & koeffitsienti 0,6-0,75 teng. Beton qorishmasini ishlab chiqarish sharoitida tayyorlanganda mayda va yirik to‘ldirgichlarning namligi hisobga olinadi va ishlatiladigan beton tarkibi qayta hisoblanib aniqlik kiritiladi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|