Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Yüklə 14,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- OQSILLAR ALMASHINUVIDA ME’DA-ICHAKLAR TIZIMINING ISHTIROKI
- OQSILLAR ALMASHINUVINING BOSHQARILISHI
|
1
,5-2,0 g oqsil zarur, uzoq muddatli sovuq paytida 3,5-3,9 g, va juda og‘ir jismoniy ish bajarganida esa 3,0-3,5 g oqsil talab etiladi. 213 1 kg tirik vaznga zarur bo‘lgan oqsilning miqdori 3,0-3,5 g.dan oshib ketsa, asab, tizimi jigar va buyraklar faoliyati buziladi. OQSILLAR ALMASHINUVIDA ME’DA-ICHAKLAR TIZIMINING ISHTIROKI Oqsillar almashinuvida me’da-ichak tizimining ishtirok etishi tekshirishlarda isbotlangan. Me’da-ichaklardan ajraladigan hazm shiralari bilan birga shu organlar bo‘shlig‘ida ma’lum miqdorda oqsillar va polipeptidlar ham chiqadi. Hazm shiralari bilan birga chiqadigan azotli moddalaming miqdori ayniqsa, hayvon och qolganida ko‘payadi. Tirik vazni 15kg keladigan itning me’da-ichak tizimiga bir sutkada hazm shiralari bilan birga 6-7gr oqsil va 1-1,5gr azot polipeptidlar holida chiqqanligi aniqlangan. Cho‘chqalar me’da osti bezining shirasi bilari bir kecha kunduz davomida 300 grammgacha oqsil chiqarilishi haqida dalillar bor. Bulardan ko‘rinadiki, organizmda oqsillar siydik tarkibidagi azot miqdoriga qarab hisoblangandan ko‘ra ko‘proq parchalanishi mumkin. Organizm to‘qimalarining parchalanishi natijasida hosil bo‘ladigan albumin, globulin oqsillari, polipeptidlar aminokislotalargacha parchalan- masdan turib ham hazm tizimi devoridagi qon tomirlari orqali hazm yo‘liga chiqariladi. Ular hazm shiralarining fermentlari ta’sirida aminokis lotalargacha parchalanib, qayta so‘rilishi, to‘qima va hujayralar tomonidan qayta o‘zlashtirilishi mumkin deb taxmin qilinadi. Bundan to‘qima oqsillari parchalanib, to‘qima bilan me’da-ichak tizimi orasida bir necha marta almashinsa kerak, degan fikr tuglladi. OQSILLAR ALMASHINUVINING BOSHQARILISHI Organizmda oqsillami almashinuvini doimo nerv va gumoral tizimlar boshqarib turadi. Oraliq miyaning gipotalamus qismida oqsillar almashinu vini idora etuvchi markaz bor deb qaraladi. Gipotalamusning ayrim yadrolari, ayniqsa kulrang do‘mboqcha qismidagi yadrolar ta’sirlanganida oqsillaming parchalanishi tezlashadi, oqibatda siydik bilan azot chiqishi ko‘payadi. Shuningdek gipotalamusning boshqa qismlari oqsillar almashinuvini tormozlab quyadi deb taxmin qilinadi. Nerv tizimi o ‘z ta’sirini asosan gumoral tizim orqali amalga oshirsa kerak, deb faraz qilinadi. Jumladan, nerv tizimi tegishli ichki sekretsiya bezlaridan - qalqonsimon bezdan tiroksin, triyodtironin, gipofizdan somatotrop gormon ajralishini kuchaytirib, shular orqali oqsillar almashinuvini o ‘zgartirsa ajab emas. Oqsillar almashinuviga miya po‘stlog‘i ta’sir qilishi haqida ham ma’lumotlar bor. Jumladan, organizmda oqsillar almashinuvini, “yolg‘on- 214 dakam oziqlantirish” usuli yordamida, shartli reflektor yo‘l bilan o‘zgartirish mumkinligi isbotlangan. Yüklə 14,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|