Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi

i 
,(
53-rasm. 0 ‘rta va ichki quloqning tuzilishi. Eshituv suyaklaming tasviri.
1-quloq suprasi; 2-tashqi eshituv y o ‘li; 3 - o ‘rta quloq; 4-eshituv suyakchalari;
5-ichki quloq; 6-ich ki quloqning alohida tasviri; 7 -b o lg ‘acha; 8-sandon; 9-uzangi.
0 ‘rta quloq - nog‘ora bo‘shlig‘i, eshituv suyakchalari va Evstaxiy 
naychasidan tashkil topgan. 0 ‘rta quloqning nog‘ora bo‘shlig‘i tashqi 
quloqdan nog‘ora parda bilan ajralgan boiadi. Bolg‘acha, satidon, 
yasniqsimon va uzangi degan eshituv suyakchalari o ‘rta quloqning eng 
muhim qismi hisoblanadi. Bolg‘acha dastasi bilan nog‘ora pardaga
411

---

suqoiib kirgan, bolg‘achaning ikkinchi tomoni yasniqsimon suyakchaga, 
u esa sandonga tutashgandir. Sandon uzangi bilan birlashgan. Uzangi oval 
darchaga taqalib turadi.O‘rta quloq Evstaxiy nayi orqali halqum bilan 
tutashgan. Shuning uchun u yerdagi bosim tashqi muhit bosimi bilan 
doimo baravarlashib turadi.
Ichki quloq (labirint) - chakka suyagining ichida (piramidasida) 
joylashgan.Ichki quloq oval darcha orqali o ‘rta quloq bilan tutashadi. Oval 
darchani nozik parda qoplab turadi. 0 ‘rta quloqning uzangi suyakchasi shu 
pardaga kelib tutashadi. Ichki quloq labirint deb ataladigan suyak 
tuzilmadan tashkil topgan. Suyak labirintning ichida shaklan unga 
uxshaydigan parda labirint bor. Labirint dahliz, yarim doira kanallar va 
chiganoqdan iborat. Chiganoq turli hayvonlarda buralib, 2,5 dan to 4 
tagacha uram hosil qiladi. Chiganoq kanali maxsus pardalar yordamida 
ikki qismga ; dahliz narvonchasi (yuqori kanal) qismi va nog‘ora 
narvonchasi (pastki kanal) qismi. Nog‘ora narvonchasi qismi yumaloq 
darcha bilan tugaydi. Chiganoqning yuqori kanali bilan pastki kanali 
perilimfa bilan to ‘la turadi. Yuqori kanal bilan pastki kanal o ‘rtasida 
(parda labirintda) o‘rta kanal - parda kanal bor. 0 ‘rta kanal bo‘sh!ig‘i 
boshqa kanal bilan tutashmaydi va endo limfa bilan to ia boiadi. 
Endolimfa perilimfaga qaraganda kaliy ionlarini taxminan 30 baravar 
ko‘p, natriy ionlarini esa, 20 baravar kam saqlaydi. Shu sababli u 
perilimfaga nisbatan musbat elektr zaryadli boiadi. Chiganoqning o‘rta 
kanali ichida Kortiy organi joylashgan. U organdan eshitish nervi 
boshlanadi, tovush ana shu organ orqali seziladi.