Reja: Og'zaki metod va o'rgatish usullari

Og'zaki metod va o'rgatish usullari. 
Tasviriy faoliyatda tarbiyachining mashg'ulotdagi doimo bolalar bilan 
suhbatidan boshianadi. Suhbatning maqsadi bolalar xotirasidagi avvalgi idrok 
qilingan obrazlarni qayta esgaolishvamashg'ulotgabo'lgan qiziqishini uyg'otishdir. 
Bolalar o'z tasavvurlari asosida ijod qiladigan mashg'u-lotlarda suhbatning roli 
kattadir. 
Suhbat qisqa, mazmunli va his-hayajonli bo'lishi kerak. Tarbiyachi asosiy 
diqqatini mashg'ulotda qilinadigan ishga qaratadi. Bolalarning mavzu bo'yicha 
yoki yangi tasviriy usullari haqidagi tasavvurlarini aniqlab olishdan avval, suhbat 
mobaynida yoki suhbatdan keyin tarbiyachi kerakli predmet yoki rasmni 
ko'rsatadi. Topshiriqni boshlashdan avval esa, ish usulini bolalarga ko'rsatadi. 
Suhbat o'rgatish rhetodi sifatida 4-7 yoshli bolalar bilan ishlashda asosiy rol 
o'ynaydi. Kichik guruhlarda suhbat bolalar tasvirlashi kerak bo'lgan predmetni 
eslatish uchun yoki yangi ish usulini o'rgatish uchun kerak bo'ladi. Bunday 
hollarda suhbat tasvirining maqsadini va vazifalarini bolalarga yaxshiroq 
tushuntirish uchun xizmat qiladi. Bolalarning tasavvurlari va hissiyotlari tez 
jonlanib, ijodiy kayfiyatlari tez yo'qolib qolmasligi uchun suhbat metod sifatida 
ham, usul sifatida ham qisqa va 3-5 daqiqadan oshmasligi kerak. Yaxshi 

---

uyushtirilgan suhbat mashg'ulotda maqsadga yaxshi erishish uchun qulay sharoit 
yaratadi. 
Badiiy adabiyotning obrazlaridan foydalanish. 
 
Badiiy 
obrazni 
n'/ida 
mujassamlashtirgan 
nutq 
o'ziga 
yarasha 
ko'rgazmalilikka egadir. Masalan, she'r, hikoya, topishmoq va hokazo. Ifodali 
o'qilgan badiiy asar ijodiy kayfiyatning oshishiga, tafakkurning, xayolning faol 
i.lilashiga yordam beradi. Shu maqsad bilan badiiy so'zdan faqatgina Ifodali 
o'qish mashg'ulotlarida emas, balki predmetlarni idrok qilgandan so'ng tasviriy 
jarayonlarda ham foydalaniladi. 
Barcha yosh guruhlarda mashg'ulotlarni maqsadga yo'naltirilgan Imlda 
topishmoq aytishdan boshlash mumkin. Masalan, «Boshi i:uoq, dumi o'roq». Bu 
topishmoq orqali xo'rozning boshqa 'liishlarnikidan chiroyli toji, dumining 
betakrorligi kabi detal shakllari ajratiladi. Ba'zida kichik she'rlarni yoki asarlardan 
parcha o'qish ham mumkin. Agar kerak bo'lsa, asarni o'qish bilan birga, nj-.7.aki 
obrazga qo'shib, naturayoki predmetning tasviri bolalarga ko'rsatiladi. 
Rasm chizish, loydan buyum yasash mashg'ulotlarida badiiy asar o'qish har 
doim ham qo'l kelavermaydi, uni boshqa o'rgatish usuli bilan almashtirgan 
ma'qul. Chunki bola og'zaki so'zni eshitgandan ko'ra, naturani ko'rganida ko'proq 
jonlanadi. Tarbiyachi badiiy obrazni lanlayotganidajuda ham ehtiyotkorlik 
bilantanlashi lozim. Negaki, to'g'ri tanlangan asar predmetni, qiyofalarini ko'rish 
idrokini o'z ichiga Oladi (rangini, shaklini, holatini). Masalan: «Bo'g'irsoq» ertagi 
orqali bo'g'irsoqning obrazi, «Oltin baliq» ertagi orqali esa baliq obrazi vnnada 
yorqinroqtasvirlanadi.