Саьламлыг  здоровье

 
ЯДЯБИЙЙАТ - ЛИТЕРАТУРА – REFERENCES: 
 
1.Малинина.  Е.И.,  Чернышева  Т.В.,  Рычкова  О.А.,  Клиническая  и  прогностическая  значимость  обнаружения  гиперэхоген-
ного внутрисердечного фокуса у плода и новорожденного. Российский Вестник перинатологии и педиатрии, 6, 2014, Том 
59, стр. 12-17. 
2. Белозеров Ю.М., Брегель Л.В., Субботин В.М., Распространенность врожденных пороков сердца у детей на современном 
этапе. Российский Вестник перинатологии и педиатрии, 6, 2014, Том 59, стр. 7-11. 
3.Richard H.The global Challinges of birth defect and disabilities. Lancet, 2005 vol 366, p1142-1144 
4.Бокерия О.Л. Детские болезни сердца  и сосудов 2004; 350 с.  
5.Von.  loon  R.L.,  Roofthooft  M.T.,  HillegeH.L..et  al.  Pediatric  pulmonary  hypertension  in  the  Netherlands:  epidemiology  and 
characterization during the period  1991 to 2005. Circulation 2011; 124: 16: 1755-1765. 
6.Van der Linde D., Konnings E., Slager M. et al.  Birth prevalece of congenital heart diesase worldwide: a systematic review and 
meta-analysis. J Am Cardiol 2011; 58: 21: 2241-2247. 
7.Dolk H., Loane M., Game E. The prevalemce of congenital  anomalies in Euripe. Adv Exp med Biol 2010; 686: 349-363. 
8.Hoffman J.İ., Kaplan S., Liberthson R.R. Prevalence of congenital heart disease. Am Heart J 2014; 147:425-439. 
9.Hoffman J.İ., Kaplan S. The incidence of congenital heart disease. J Am Coll Cardiol 2012; 39: 1890-1900. 
10.Cripe L., Andelfinger G., Martin L.J. et al. Bicuspid aortic valve is heritable. J Am Coll Cardiol 2004; 44: 138-143. 
11.Hard C.Clinical significance of the bicuspid aortic valve. Heart 2000; 83: 81-85. 
12. Loffredo C.A., Chokkalingam A., Sill A.M. et al. Prevalence of congential cardiovascular malformations among relatives of 
infants with hypoplastic left heart, coarctation of the aorta, and d-transposition of the great arteries. Am J Med Genet2004; 124: 225-
230. 
13.Тимукова  А.К.,  Врожденные  пороки  сердца  у  детей  различных  биогеохимических  регионов.  Автореф.  дисс…  канд. 
мед.наук. М., 2001, 26 с. 
14.Pierpont  M.E.,  Basson  C.T.,  Enson  D.W.  et  al.  Genetic  basis  for  congential  heart  defects:  current  knowledge:  a  scientific  
ststement  from  the  American  Heart  Association  Congenital  Cardiac  Defects  Committe.,  Council  on  Cardiovascular  Disease  in  the 
Young: endorsed by the American Academy of Pediatrics. Circulation 2007; 115: 23: 3015-3038. 
 

 
  
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 3. 
130 
Р Е З Ю М Е 
 
ОСОБЕННОСТИ РАСПРОСТРАНЕНИЯ ВРОЖДЕННЫХ АОРТАЛЬНЫХ 
ПОРОКОВ СРЕДИ ДЕТЕЙ В РАЗЛИЧНЫХ ФИЗИКО-ГЕОГРАФИЧЕСКИХ 
РЕГИОНАХ АЗЕРБАЙДЖАНА В 2008-2015 ГГ. 
 
Гаджиева Н.А. 
Кафедра детских болезней 1 
Азербайджанского Медицинского Университета г.Баку 
 
Цель: 
Изучение 
особенностей 
распространения 
врожденных 
аортальных  пороков  среди  детей  в  различных  физико-географических 
регионах Азербайджана в 2008-2015 гг. 
Материал  и  методы.  Статистический  анализ  и  интерпретация 
медицинских документов 430 детей с врожденными пороками сердца, из них 
–  27  случаев  с  аортальными  дефектами,  поступивших  из  научно- 
хирургического центра имени М.Топчубашова в 2008-2015гг. 
Результаты: В результате исследований установлено, что среди детей с 
врожденными  аортальными  дефектами  в  республике  абсолютное  число 
мальчиков  в  2,38  раз  больше,  чем  девочек.  Основную  часть  детей  с 
врожденными  аортальными  дефектами  составляли  больные  в  возрасте  до  9 
лет ( 23 больных – 85,19%). Высокий показатель заболеваемости был отмечен 
у  мальчиков,  девочек  и  у  обоих  полов  в  возрасте  0-4  года,  низкая 
заболеваемость выявлена у детей в возрасте 10-14 лет. 
В  2008-2015гг.  среди  детской  популяции  Азербайджана  высокая 
заболеваемость  врожденными  аортальными  дефектами  была  в  южно- 
восточной 
части 
Большого 
Кавказа, 
тогда 
как 
низкий 
уровень 
заболеваемости отмечался в Куринской межгорной низменности. 
 
S U M M A R Y 
 
THE FEATURES OF CONGENITAL AORTAL  DEFECTS  MET AMONG CHĠLD 
POPULAĠON ĠN AZERBAĠJAN BETWEEN 2008-2015 YEARS 
 
Gadjiyeva N.A. 
The department of child diseases I of Azerbaijan Medical University, Baku. 
 
Purpose: to assess the morbidity of the congenital aortal defects,   aortal 
coactation  and  aorta  stenosis  among  child  population  in  different  physical-
geographical regions of the Azerbaijan republic. 
Materials  and  methods:  Statistical  analyze  and  the  interpretation  of 
medical documents of 430 children with diseases and  27 cases with congenital 
aortal defects between 2008 and 2015 years were performed, those were collected 
from data of scientific named after M.Topchubashev surgery center.  
Result:  In  the  result  of  investigation  where  we  carried  out,  it  has  been 
determined  that  absolute  number  of  boys  2.38  times  more  than  girls  among 
children diagnosed wit  aortal defects in the republic. The main part of children 
with aortal defects in the republic patients under 9 years old (23 patients-85.19 
%). Relatively high morbidity rate assessed in boys, girls and both sexes aged 0-4; 
the lowest morbidity rate assessed in patients aged 10-14.  
In  2008-2015  among  child  population  of  the  Azerbaijan  relatively  high 
morbidity level of congenital aortal defects was in Biq Caucases southern-eastern 
part,  but  the  lowest  morbidity  level  assessed  in  the  sunken  between  Kur 
Mountains.  

 
Дахил олуб:  14.10.2015. 
 
 
“HESTASĠYA YAġINA GÖRƏ KĠÇĠK” BƏDƏN KÜTLƏSĠ ĠLƏ 
DOĞULAN UġAQLARDA MƏRKƏZĠ SĠNĠR SĠSTEMĠNĠN PERĠNATAL 
ZƏDƏLƏNMƏLƏRĠNĠN ÜMUMĠ XARAKTERĠSTĠKASI 
 
Hüseynova S.A. 
 
Azərbaycan Tibb Universiteti, Neonatologiya kafedrası. 
 
Açar  sözlər:  SGA,  perinatal  patologiya,  hipoksik-işemik  ensefalopatiya,  yarımçıq 
doğulma 
Aktuallıq. Hipoksik-iĢemik ensefalopatiya (HĠE) perinatal dövr patologiya-
ları  arasında  əhəmiyyətli  yer  tutaraq  inkiĢaf  etmiĢ  ölkələrdə  hər  1000  diri 
doğulmuĢa görə 1,5 halda, inkiĢaf etməkdə olan ölkələrdə isə 2,3-26,5 uĢaqda rast 
gəlir (1,2).  
Hazırkı vaxtadək aparılan elmi tədqiqatların nəticələri məyyən etmiĢdir ki, 
baĢ  beyin  zədələnmələri  vaxtından  əvvəl  doğulanlarda  daha  çox  təsadüf  etməklə 
bərabər  ciddi  fəsadlar  törədərək  uĢaqların  sonrakı  inkiĢafında  nəzərə  çarpacaq 
dərəcədə  ciddi  psixo-sosial  dezadaptasiyaya  səbəb  olur  (3,4).  Bəllidir  ki,  feto-
plasentar  sistemin  zədələnməsinə,  dölün  bətndaxili  inkiĢafına  və  vaxtından  əvvəl 
doğuĢa gətirib çıxaran müxtəlif faktorlar yenidoğulmuĢ uĢağın nevroloji statusuna 
ə
həmiyyətli  dərəcədə  təsir  göstərir.  Bu  dəyiĢikliklər  çox  zaman  sinir  sisteminin 
bərpa  olunan  xarakterli  müxtəlif  disfunksiyaları  ilə  təzahür  etsə  də,  ağır  dərəcəli 
olduqda  isə  hüceyrə  səviyyəsində  ―geriyə  dönməyən‖  üzvi  dəyiĢikliklər  və 
multiorqan  tipli  zədələnmələrlə  xarakterizə  olunur  (5,6,7).  Perinatal  beyin 
zədələnmələrinin sonrakı inkiĢafda rolunun tədqiqinə dair araĢdırmalar təsdiq edir 
ki,  ağır  dərəcəli  HĠE  uĢaq  serebral  iflici,  psixomotor  və  nitq  inkiĢafının  müxtlif 
dərəcəli pozulmalarının əsas səbəbidir (8).  
HĠE ağırlıq dərəcəsinə ante- və intranatal risk amilləri ilə yanaĢı hestasiya 
yaĢı  və  ümumilikdə  doğularkən  uĢağın  morfo-funksional  yetkinlik  dərəcəsi 
ə
həmiyyətli  dərəcədə  təsir  göstərir.  Buna  görə  də  uzun  illərdir  ki,  digər  perinatal 
patologiyalarla  yanaĢı  mərkəzi  sinir  sisteminin  müxtəlif  dərəcəli  zədələnmələrinin 
gediĢinin vaxtından əvvəl və ―hestasiya yaĢına görə kiçik‖ bədən kütləsi ilə doğulan 
uĢaqlarda tədqiqi böyük maraq doğurur.  
Hazırkı  tədqiqatın  məqsədi  antropometrik  və  morfofunksional  göstəriciləri 
hestasiya  yaĢına  müvafiq  olan  və  hestasiya  yaĢından  geri  qalan  vaxtından  əvvəl 
doğulan uĢaqlarda mərkəzi sinir sisteminin perinatal zədələnmələrinin müqayisəli 
xarakteristikasını həyata keçirməkdən ibarətdir.  
Müayinə materialı və metodlar Elmi tədqiqat iĢi Azərbaycan Respublikası 
Prezidenti Yanında Elmin ĠnkiĢafı Fondunun dəstəyi ilə reallaĢan layihənin tərkib 
hissəsi olaraq, yenidoğulma dövründən həyatın ilk üç ilini əhatə edərək prospektiv 
həyata  keçirilmiĢdir.  Tədqiqata  2010-2013-ci  illər  ərzində  Azərbaycan  Tibb 
Universitetinin Neonatologiya kafedrasının tədris bazaları olan ġ.Ələsgərova adına 
5  saylı  doğum  evində  dünyaya  gəlmiĢ  vaxtından  əvvəl  doğulan  uĢaqlar  daxil 
edilmiĢdir.  
Tədqiqata  28-36  həftəlik  hestasiya  yaĢında  doğulmuĢ  240  az  çəkili  uĢaq 
daxil  edilmiĢ  və  onlar  2  qrupda  təsnif  olunmuĢlar:  bədən  kütləsi  1500  qramdan 
yuxarı olan 160  uĢaq 1-ci qrupa, bədən kütləsi 1500 qramdan aĢağı olan 80 uĢaq 
isə  2-ci  qrupa  daxil  olunmuĢdur.  Hər  iki  qrupa  aid  uĢaqlar  hestasiya  yaĢına 
müvafiq (qəbul olunmuĢ beynəlxalq abbreviatura üzrə appropriate for gestational 

 
  
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 3. 
132 
age  –  AGA)  və  hestasiya  yaĢından  geri  qalan  (qəbul  olunmuĢ  beynəlxalq 
abbreviatura üzrə small for gestational age – SGA ) olmaqla ayrıca iki yarımqrup 
Ģəklində tədqiq edilmiĢdir (AGA 1-ci qrupda  n=100, 2-ci qrupda n=50; SGA 1-ci 
qrupda  n=60, 2-ci qrupda n=30). 
Doğulan kimi bütün körpələrdə asfiksiyanın ağırlıq dərəcəsi Apqar Ģkalası 
ə
sasında qiymətləndirilmiĢdir. Asfiksiya diaqnozu Amerika Pediatriya Akademiya-
sının  təklif  etdiyi  meyarlara  (həyatın  5-ci  dəqiqəsində  5  və  daha  az  balla 
qiymətləndirmə, kapilyar qanda pH göstəricisinin 7-dən aĢağı olması) əsaslanaraq 
qoyulmuĢdur.  
Neonatal ensefalopatiyanın ağırlıq dərəcəsi yenidoğulmuĢun həyatın ilk 24 
saatı  ərzində  Sarnat  Ģkalası  ilə  qiymətləndirmənin  nəticələri  əsasında  təyin 
edilmiĢdir  (9).  Yüngül  dərəcəli  HĠE  24  saatdan  az  davam  edən  yuxusuzluq, 
hiperesteziya,  oyanıqlıq,  ekzoftalm  əlamətləri  əsasında,  orta  ağır  dərəcəli  HĠE 
letargiya,  əzələ  hipotoniyası,  anadangəlmə  fiziloji  reflekslərin  zəif  alınması  və 
qıcolma  əlamətləri  əsasında,  ağır  dərəcəli  HĠE  isə  koma,  tənəffüsün  zəifləməsi, 
stimulyasiyaya cavabın olmaması, əzələ tonusunun kəskin azalması, anadangəlmə 
fiziloji reflekslərin çox zəifləməsi və ya olmaması, vətər reflekslərinin zəifləməsi, və 
EEQ-də kəskin nəzərə çarpan dəyiĢikliklərə əsasən müəyyənləĢdirilmiĢdir. 
Bütün uĢaqlara həyatın ilk üç sutkasında baĢ beyinin ultrasəs müayinəsi 
və  exokardioqrafiya,  qarın  boĢluğu  orqanlarının  həyata  keçirilmiĢdir.  Kranial 
ultrasəs müayinəsi 5 və 7,5 MHs tezlikli sektor ötürücüləri vasitəsilə aparılmıĢdır.  
Nəticələr  və  onların  müzakirəsi  Yenidoğulan  uĢaqların  əsas  neonatal 
göstəriciləri  1  saylı  cədvəldə  göstərilmiĢdir.  SGA  yarımqrupuna  daxil  olan 
uĢaqlarda,  xüsusilə  2-ci  qrupda  (p<0,05)    patoloji  proseslərin  bərpası  prosesləri 
daha  ləng  baĢ  vermiĢ  və  hospitalizasiya  müddəti  daha  uzun  davam  etmiĢdir. 
Cədvəldən  göründüyü  kimi,  hər  iki  qrupun  SGA  yarımqrupunda  yenidoğulan 
uĢaqların  təkcə  antropometrik  ölçüləri  deyil,  Hoffner  Ģkalası  ilə  qiymətləndirmə 
zamanı  morfoloji  və  funksional  yeiĢkənlik  göstəriciləri  də  hestasiya  yaĢından  geri 
qalmıĢdır.  Bədən  kütləsi  1500  qramdan  aĢağı  olan  uĢaqlarda  Hoffner  Ģkalası  ilə 
qiymətləndirmənin  orta  göstəricisi  müvafiq  yarımqrup  ilə  müqayisədə  statistik 
dürüst  fərqlənmiĢdir  (p<0,05).  Apqar  Ģkalası  ilə  qiymətləndirmənin  nəticələri  SGA 
yarımqrupuna  daxil  olan  uĢaqların  təkcə  antenatal  deyil,  həm  də  intranatal 
dövrünün  fəsadlı  gediĢindən  xəbər  verir.  Belə  ki,  həm  1-ci,  həm  də  5-ci  dəqiqədə 
aparılan  qiymətləndirməyə  əsasən  bu  yarımqrupa  daxil  olan  uĢaqlarda  perinatal 
asfiksiya  daha  çox  təsadüf  etmiĢdir,  lakin  yalnız  2-ci  qrupa  daxil  olan  SGA 
uĢaqlarda statistik dürüst fərq müəyyən edilmiĢdir (p<0,05). 
Ümumiyyətlə,  asfiksiyanın  bütün  yenidoğulmuĢların  neonatal  və 
postneonatal sağlamlıq vəziyyətinə əhəmiyyətli təsiri barədə konkret fikir yürütmək 
çox  çətindir.  Belə  ki,  son  illər  bir  çox  aparıcı  elmi  təqiqat  mərkəzlərinin 
araĢdırmalarına görə beyin və digər orqanların oksigenlə təchizatının pozulması və 
qanın turĢu-qələvi vəziyyətinin dəyiĢməsi əsasən hər hansı bir metabolik dəyiĢiklik 
və  ya  bətndaxili  infeksiya  kimi  patoloji  proseslərin  fonunda  inkiĢaf  edir  (11). 
Perinatatal  asfiksiyanın  səbəbləri  və  neyronal  zədələnməyə  gətirib  Ģıxaran 
patogenetik  mexanizmlər  sonuna  qədər  araĢdırılmamıĢ  və  son  illər  patoloji 
prosesin  ağırlığına  qiymət  vermək  üçün  spesifik  xarakterli  olmayan  zədələnməni 
xarakterizə  edən  ―hipoksik-iĢemik  ensefalopatiya‖    termininə  daha  çox  üstünlük 
verilir.  Çox güman ki, doğuĢda asfiksiya təkcə intranatal səbəblərlə bağlı olmayıb, 
bətndaxili xroniki hipoksiya və qeyri-qənaətbəxĢ antenatal inkiĢafın nəticəsi olaraq 
organizmin kompensator-müdafiə qüvvələrinin tükənməsi ilə əlaqədar olmuĢdur.  
 

 
Жядвял  № 1. 
Tədqiqat qruplarına daxil olan yenidoğulmuşların erkən neonatal dövrünə aid əsas 
göstəricilər 
 
1-ci qrup 
2-ci qrup 
AGA 
n=100 
SGA 
n=60 
AGA 
n=50 
SGA 
n=30 
Bədən kütləsi, q 
2350,2 ±58,7 
1927,6±36,5 
1355,3±33,6 
1110,4±74,3 
Hestasiya yaşı 
35,7±0,3 
35,2±0,5 
32,4±0,5 
33,1±0,6 
Cins (oğlan/qız) 
44/56 
34/26 
25/25 
16/14 
Hospitalizasiya müddəti 
18,6±0,9 
24,5±1,3 
20,4±1,1 
27,9±2,2* 
Hoffner şkalası əsasında 
qiymətləndirmə nəticəsi 
34,6±0,4 
31,3±0,3 
33,8±0,5 
29,3±0,5* 
Apqar 1-ci dəqiqə 
5,24±0,17 
5,13±0,1 
4,54±0,34 
4,11±0,42* 
Apqar 5-ci dəqiqə 
6,25±0,14 
6,00±0,11 
5,9±0,21 
5,17±0,11* 
pH 
7,33±0,01 
7,21±0,03 
7,30±0,01 
7,03±0,03 
Tənəffüs kisəsi vasitəsilə ventilyasiya 
24% 
n=24 
36,6% 
n=22 
26% 
n=13 
50% 
n=15 
Ağçiyərlərin süni ventilyasiyası# 
2% 
n=2 
8,33% 
n=5 
14% 
n=7 
23,3% 
n=7 
Tam parenteral qidalanma## 
3% 
n=3 
10% 
n=6 
16% 
n=8 
26,66% 
n=8 
*göstəricinin müvafiq yarımqrup ilə müqayisədə statistik dürüstlüyü;  #əsasən bir sutkadan çox davam edən 
ventilyasiya nəzərdə tutulur; ## uç sutkadan cox davam edən tam parenteral qidalanma nəzərdə tutulur 
 
Ġntranatal  dövrün  fəsadlı  gediĢinin  məntiqi  nəticəsi  kimi,  erkən  neonatal 
dövrdə  də  SGA  yarımqrupuna  daxil  olan  uĢaqlarda  reanimasiya  və  intensiv 
terapiya tədbirlərinə daha böyük ehtiyac olmuĢdir. Cədvəldən göründüyü kimi, hər 
iki  yarımqrupa  daxil  olan  uĢaqlarda  satistik  dürüst  hədlərə  çatmasa  da, 
ağciyərlərin süni ventilyasiyası və tam parenteral gidalanma daha böyük tezlikdə 
tətbiq edilmiĢdir. Eyni zamanda 1500 qramdan aĢağı kütlə ilə doğulan uĢaqların 
50%-i respirator terapiyaya məruz qalmıĢlar.  
BaĢ  beyinin  ultrasəs  müayinəsinin  nəticələrinə  nəzər  saldıqda  (diaqram  1) 
məlum olub ki, neyrosonoqrafiya nəticəsində müəyyən edilən dəyiĢikliklər – beyin 
ödemi,  baĢ  beyinə  I-II  dərəcəli  qansızma  və  periventrikulyar  leykomalyasiya  1-ci 
qrupun hər iki yarımqrupunda oxĢar tezliklərdə rast gəlmiĢlər. Yalnız PVL və baĢ 
beyinə III dərəcəli qansızmanın təsadüf etmə tezliyi SGA yarımqrupunda bir qədər 
yüksək  olmuĢ,  lakin  statistik  əhəmiyyət  kəsb  etməmiĢdir.  Neyrosonoqrafiya 
göstəricilərinin 2-ci qrup üzrə təhlili isə ümumilikdə bədən kütləsi 1500 qramdan 
aĢağı  kütlə  ilə  doğulan  uĢaqlarda  mərkəzi  sinir  sistemi  zədələnmələrinin  digər 
qrupa nisbətən daha ağır gediĢlı olmasını göstərmiĢdir. Belə ki, ultrasəs müayinəsi 
zamanı  aĢkarlanan  bütün  patologiyalar  SGA  qrupunda  daha  çox  təsadüf  etmiĢ, 
baĢ  beyinə  II  və  III  dərəcəli  qansızmanın  rast  gəlməsi  isə  statistik  əhəmiyyətli 
dərəcədə fərqlənmiĢdir.  
Hipoksik  iĢemik  ensefalopatiyanın  ağırlıq  dərəcəsinin  tədqiqat  qrupları 
üzrə müqayisəli analizi 2 saylı diaqramda göstərilmiĢdir. Məlum olmuĢdur ki,  baĢ 
beyinin  ultrasıs  müayinəsi  nəticələrinə  anoloji  olaraq  ağır  dərəcəli  HĠE  həm  1-ci 
qrupda,  həm  də  2-ci  qrupda  olan  SGA  uĢaqlarda  əhəmiyyətli  dərəcədə  yüksək 
tezlikdə rast gəlmiĢdir. 

 
  
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 3. 
134 
 
 
Diaqram 1. 
Tədqiqat qruplarına aid olan uşaqlarda baş beyinin ultrasəs müayinəsinin 
nəticələri. A-bədən kütləsi 1500 qramdan yuxarı olan uşaqların göstəriciləri; B- bədən kütləsi 
1500 qramdan aşağı olan uşaqların göstəriciləri; * göstəricinin AGA yarımqrupu ilə 
müqayisədə statistik dürüstlüyü p<0,05. 
 
UĢaqların  doğularkən  antropometrik  ölçülərinin,  morfoloji  və  funksional 
yetiĢkənlik dərəcəsinin hestasiya yaĢından geri qalmasına gətirib çıxaran səbəblər 
təbii  ki,  neonatal  dövrün  nevroloji  statusunun  formalaĢmasına  əhəmiyyətli 
dərəcədə  təsir  göstərir  və  bu  da  onlarda  ensefalopatiyanını  daha  ağır  formada 
təzahür etməsinə gətirib çıxarır.  
Xəstəliklərin  beynəlxalq  klassifikasiyasına  qeyri-spesifik  nozologiya  kimi 
daxil  olan  HĠE  müxtəlif  ölkələrin  statistik  araĢdırmalarının  nəticələrinə  görə  orta 
hesabla  hər  1000  diri  doğulandan  7-də  rast  gəlir.  Təbii  ki,  bu  rəqəm  regional 
olaraq  sosial-iqtisadi  inkiĢaf  Ģəraitindən,  risk  qrupundan  olan  hamilə  qadınların 
vaxtında  adekvat  yardım  ilə  təmin  olunma  səviyyəsindən  və  perinatal  qulluğun 
keyfiyyətindən  asılı  olaraq  dəyiĢir.  Digər  epidemioloji  araĢdırmaların  nəticələrinə 
analoji olaraq hazırkı tədqiqatda da çox kiçik bədən kütləsi ilə doğulan uĢaqlarda 
HĠE-nin  daha  yüksək  tezlikdə  təsadüf  etməsi  və  daha  ağır  gediĢi  nəzərə  çarpır. 
SGA uĢaqlarda HĠE bir və ya bir cox orqan və sistemlərin zədələnməsi fonunda
 

 
 
Diaqram 2. Tədqiqat qruplarına aid olan uşaqlarda HİE ağırlıq dərəcəsi. A-bədən kütləsi 
1500 qramdan yuxarı olan uşaqların göstəriciləri; B- bədən kütləsi 1500 qramdan aşağı 
olan uşaqların göstəriciləri; * göstəricinin AGA yarımqrupu ilə müqayisədə statistik 
dürüstlüyü p<0,05. 
inkiĢaf  edərək  ante-  və  intranatal  dövrün  fəsadlı  gediĢinin  nəticəsi  olaraq  təkcə 
dərin  hipoksemiya  ilə  deyil,    bütövlükdə  orqanizmidə  homeostazın  və  perinatal 
autorequlyasiyanın pozulması ilə müĢayiət olunur. Buna görə də, çox kiçik kütlə 
ilə  doğulan  uĢaqlarda  neonatal  dövrün  gediĢi  daha  ağır  olur  və  bəzən  postnatal 
ağırlaĢmalar  ante-  və  intranatal  patologiyalarla  korrelyasiya  etmir.  Bu  da  onu 
göstərir ki, vaxtından əvvəl doğulmuĢlarda postnatal inkiĢaf pozulmalarına gətirib 
çıxaran  və  multiorqan  zədələnmləri  ilə  əlaqədar  olan  bətndaxili  və  neonatal 
faktorlar hələ sonunadək öyrənilməmiĢ qalır. 
 
ЯДЯБИЙЙАТ - ЛИТЕРАТУРА – REFERENCES: 
 
1.Amiel-Tison C: Cerebral damage in full-term newborn. Aetiological factors, neonatal status and long-term follow-up. Biol Neonat 
1969, 14(3):234–250.  
2.Cowan F, Rutherford M, Groenendaal F et al., : Origin and timing of brain lesions in term infants with neonatal encephalopathy. 
//Lancet 2003, 361(9359):736–742. 
3.Anderson  PJ,  Doyle  L.  Executive  functioning  in  school-aged  children  who  were  born  very  preterm  or  with  extremely  low  birth 
weight. //Pediatrics, 2004, 114, 50-57 
4.Foulder-Hughes  L.A.,  Cooke  R.W.  Motor,  cognitive  and  behavioral  disorders  in  children  born  very  preterm.  //Dev  Med  Child 
Neurology, 2003, 45,  97-103 
5.Azzopardi  D,  David  EA.  Magnetic  resonance  biomarkers  of  neuroprotective  effects  in  infants  with  hypoxic  ischemic 
encephalopathy. //Semin Fetal Neonatal Med 2010;15:261–269.  
6.Mathwes VP, Barker PB, Blackband S. Cerebral metabolites in patients with acute and subacute stroke: concentration determined 
by Quantitative proton MR spectroscopy. //Am J Roentgenol 1995;165:633–636.  
7.Ankarcrona  M,  Dypbukt  JH,  Bonfoco  E,  Glutamate-induced  neuronal  death:  a  succession  of  necrosis  or  apoptosis  depending  on 
mitochondrial function. //Neuron 15:961-973 
8.Miller V. Neonatal cerebral infarction. //Semin Pediatr Neurol2000;7:278-88. 
9.Sarnat  HB,  Sarnat  MS.  Neonatal  encephalopathy  following  fetal  distress:  a  clinical  and  electroencephalographic  study.  //Arc. 
Neurol. 1976; 33: 695-706. 
10.Papile LA, Burstein J, Burstein R. Incidence and evolution of the subependymal intraventricular hemorrhage: a study of infants 
with weights less than 1500 grams. //J. Pediatr. 1978; 92: 529–34.  
11.Wu  YW,  Escobar  GJ,  Grether  JK,  et  al.  Chorioamnionitis  and  cerebral  palsy  in  term  and  near-term  infants.  JAMA. 
2003;290:2677–2684 
 

 
  
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 3. 
136 
Р Е З Ю М Е 
 
ОБЩАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА ПЕРИНАТАЛЬНОЙ ПОВРЕЖДЕНИЙ 
ЦЕНТРАЛЬНОЙ НЕРВНОЙ СИСТЕМЫ ДЕТЕЙ, РОДИВШИХСЯ "МАЛОЙ ДЛЯ 
ГЕСТАЦИОННОГО ВОЗРАСТА" 
 
Гусейнова С.А. 
Азербайджанский медицинский университет, Кафедра неонатологии 
 
Ключевые  слова:  SGA,  перинатальная  патология,  гипоксически-
ишемическая энцефалопатия, преждевременные роды 
Целью  настоящего  исследования  было  проведение  сравнительная 
характеристика  перинатальных  поражений  центральной  нервной  системы 
между 
младенцев, 
антропометрических 
и 
морфо-функциональных 
параметров соответствующих и не соответствующих гестационного возраста. 
Мы  включены  в  исследования  240  детей  c  низким  весом  при  рождении  и 
классифицировали  их  на  две  группы:  дети  с  массой  тела  более  1500  грамм 
включены  1-й  группы,  новорожденные  с  массой  тела  менее  1500  грамм 
включены 2-й группы. Младенцы обеих групп были изучены отдельно в двух 
подгруппах  в  виде  не  соответствующих  для  гестационного  возраста  и 
подходящих  для  гестационного  возраста.  Было  установлено  более  частое 
тяжелое  внутричерепное  кровоизлияние  и  гипоксически-ишемической 
энцефалопатии у детей малой для гестационного возраста.  
Факторы, ведущие к замедлению морфологических и функциональной 
зрелости от гестационного параметров играет важную роль в формировании 
неврологического  статуса  новорожденных,  в  результате  чего  более  тяжелых 
форм  проявлений  гипоксической  ишемической  энцефалопатии  у  детей  с 
низкой массой тела.