ŞAHİN ƏHMƏdov

Radiolokator, RLS
– metrdən millimetrə qədər olan 
radio dalğalar vasitəsilə atmosferin zondlanması. Atmosferdə 
hərəkət edən təbii və süni mənşəli ixtiyarı obyektləri qeyd 
etməyə, onlara qədər olan məsafəni və sürəti təyin etməyə 
imkan verir. 
s məsafəsinin təyini
,
2
1

c
s

burada 

- şüalanma 
anından əks olunan siqnalın qəbul olunan anına qədər keçən 
vaxt; 
c
- işığın sürəti. 
Dopler effektinə əsasən obyektin sürətinin təyini: 

---

155 
Şək.6.2
. 
M-100B 
meteoroloji 
raketin 
qalxma 
və 
uçuş 
trayektoriyasının sxemi. 
c
c












(2.1)

- radiolokator şüalanmasının dalğa uzunluğu; 


- hədəfdən 
əks olunandan sonra bu dalğa uzunluğunun dəyişməsi. 
Meteoroloji RLS –də 3000 – 30000 mH (dalğa uzunluğu 
10 – 1 sm) tezliklərdən istifadə olunur. Zondlayıcı impulsun 
davam etmə müddəti 0,5 – 4 mksan-dir. İmpulsun təkrarlanma 
200 – 1000 H. Zondlayıcı şüanın istiqamətlənmə diaqramının 
bucağı vahidin hissələrindən 1,5
0
-ə kimi təşkil edir. 
MeteoRLS-in təsir uzaqlığı 80-dən 150 km-ə kimidir. 

---

156 
MeteoRLS-in köməyi ilə buludların bütün forma və 
növləri ayırd edilir: Ci, Cc, Cs, As, Sc, Nc, St, Cu, Cb. Bulud 
sisteminin ayırd edilməsinin dəqiqliyi 80-90% -dir. Maye və 
bərk yağıntıların intensivliyinə görə qradasiyaları belədir: zəif, 
mülayim, çox güclü. Temperaturun izoterm və inversiya 
təbəqələri ayırd edilir. Atmosferin zondlanması 30 km -ə kimi 
mümkündür.