Shartli belgilar
-§.
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7-§.
Mamlakatning xalqaro ahvoli 27 XIX asrning 70-yillari oxiridan boshlab mustamlakachilik siyosatining yo‘nalishi av- val bosib olingan mustamlaka hududlarini o‘zlashtirish va yangi mustamlakalar bosib olishga qaratildi. 1881-yilda Shimoliy Afrikada joylashgan Tunisning bosib oli- nishi yangi mustamlakalar bosib olish yo‘lidagi dastlabki qadam bo‘ldi. Germaniya Fransiyaning Tunisni bosib olishiga atayin qarshilik ko‘rsatmadi. Uning maqsadi Fransiya va Italiya munosabatlarini keskinlashtirish edi. Chunki, Germaniya Italiyaning ham Tunisga da’vogarligini yaxshi bilardi. Fransiya bilan munosabatlari keskinlashgan Italiya endi Ger- maniya bilan yaqinlasha boshladi. Oxir-oqibatda, bu yaqinlashuv 1882-yilda Italiyaning 1879-yilda Germaniya va Avstriya-Vengriya imperiyalari o‘rtasida tuzilgan harbiy-siyosiy ittifoqqa qo‘shilishiga olib keldi. Shu tariqa, Yevropada jahon tarixiga „Uchlar ittifoqi“ nomi bilan kirgan harbiy-siyosiy ittifoq qaror topdi. Fransiyaning Afrikadagi bosqinchilik siyosati Tunis bilangina cheklanib qolgani yo‘q. Aksincha, 1891—1896-yillar davomida Gvineya, Senegal, Madagaskar va Mavritaniyani ham bosib oldi. 1912-yilda esa Marokash ustidan o‘z protektoratini o‘rnatdi. Fransiya Osiyoda ham o‘z mustamlakalarini ko‘paytirib bordi. Chunonchi, 1884-yilda Vyetnamni egalladi. Oradan o‘n yil o‘tgach, Laos ustidan protektorat o‘rnatdi. Shu tariqa, 20 mln. aholi yashay- digan mustamlakachilik imperiyasi tuzildi. Bu mustamlakachilik imperiyasi tufayli, Fransiya katta daromad manbalariga ega bo‘ldi. Germaniya Buyuk Britaniyaning Yevro- padagi birinchi davlat mavqeyiga eng ko‘p darajada xavf solayotgan davlatga aylanib borayotganligi Buyuk Britaniya hukmron doiralarini tashvishlan- tirmay qolmasdi. Germaniya bu davrda xalqaro siyosiy maydonda „quyoshning hamma davlatlar yelkasiga birdek nur sochishi lozimligi“ni da’vo qilayotgan ham edi. Bu ulkan uch mustamlakachi davlat — Buyuk Britaniya, Fransiya va podsho Rossiyasi mustam- lakalarini qayta bo‘lishga da’vogarlik, degani edi. Bu da’vo Fransiyani ham tashvishga solib qo‘ydi. Qolaversa, Fransiya hamon 1870— 1871-yillardagi Fransiya—Prussiya urushining oqibatlarini unutgani yo‘q edi. Binobarin, Fransiya uchun shu vaqtgacha xalqaro miqyosda asosiy raqibi bo‘lib kelgan Buyuk Britaniya bilan yaqinlashish yo‘llarini izlashdan boshqa yo‘l yo‘q edi. Ayni paytda, Buyuk Britaniya uchun ham Fransiya bilan yaqinlashish uning manfaatla- Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|