Şimali Abşeron sahilləri başdan-başa qaranlığa qərq olub
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
oğlum tikə-tikə doğransın. Əlbəttə, nə gizlədim, çətin dəqiqələrim olub, mən də hiyləyə əl atmışam, biclik işlətmişəm, müəyyən güzəştlərə getmişəm, kimlərisə qurban vermək lazım gəlib, nə etməli, işimiz belədir. Ancaq sizə ziyan vurmaq fikrinə düşməmişəm, sizə həmişə sadiq dost olmuşam. – Fərzani pıçıltı ilə danışır: həyəcandan səsi batıb. – Siz isə uzun illər əməkdaşlıq etdiyimizi unudub, məni rəzil bir cəsus kimi maşından düşürürsünüz, hələ üstəlik də sanki lağlağı edərək, guya hansısa təhlükəli adamdan gizlənmək lazım gəldiyini deyirsiniz...
– Siz ki, bilirsiniz, hərdən mən lap mövhumatçı oluram. Biz sualtı qayıq heyətinin üzvləri ilə gələrkən mən qəflətən nəsə naməlum bir təhlükə hiss etdim. – Şults onun sözünü kəsib, inandırıcı tərzdə izahata başlayır. – Bəlkə də mənim hərəkətim bir az nəzakətsizlik təsiri bağışlayıb. Boynuma alıram, ancaq sizə etibar etməmək barədə heç bir söhbət ola bilməz. Həm də ki, biz ora ümumi işimizin xatirinə getmişdik. Sadəcə, sizin təhlükəli səfərinizdən sonra istəyirdim bir az dincələsiniz, işlərdən ayrılasınız. Hər şeyi sonra danışmağa hazırlaşırdım – həmişəki kimi, əməliyyata bir gün qalmış. Dostumun az qala məndən inciməsinə səbəb olan o “gizli” sirr həqiqətən boş şeydir. Özünüz fikirləşin: gələn həftə siz müşayiət reysi etməlisiniz. Və mən istəmirəm ki, ekipaj üzvlərindən kim isə sizi vaxtından əvvəl görsün. Mənim sizdən gizli başqa heç bir sirrim yoxdur. Heç olmasa, indi inandınız?
Fərzani dinməzcə başı ilə təsdiq edir. Fərzani öz evinə girir.
– Tevfiq hardadır? – deyə o, üz-gözündən biclik yağan qapıçıdan soruşur. – Ağayi Tevfiq bağdadır. Qonağı var.
– Farslardı, almanlardı? Qadınlardı, kişilər? Kimlərdir qonaqları? – Fərzani hirslə soruşur.
– Bayram xonçası kimi hamısından var. – Fərzaninin bağa sarı yönəldiyini görən nökər qondarma canfəşanlıqla məsləhət verir.
– Getməyin ağa, onlar indi hamısı cənnət bağındadırlar. Bağdakı hovuzun qarşısına xalılar döşənib. Oğlunun qonaqları yaxşıca nahar etmiş qədim romalılıar sayaq, çıl-çılpaq uzanıblar.
26
Fərzani bağın qapısında ayaq saxlayıb, bir neçə saniyə bu mənzərəni seyr edir, sonra işarə ilə nökəri yanına çağırır.
– Get ona de ki, Tehrandan anası zəng vurur. Bu vaxt dostu Kurt dili dolaşa-dolaşa Tevfiqə izah edir:
– Səninlə mən arilərik. Bax, Luiza da aridir, indicə sənə sübut edərəm. Əsas sübut döşlərin formasıdır, – o, arilərə məxsus döşlər sahibini arxası üstə çevirməyə cəhd göstərir, ancaq hovuzun kənarında bərk yuxuya getmiş qızı yerindən tərpədə bilmir.
Nökər Tevfiqə yaxınlaşır: – Tehrandan ananız sizi telefona çağırır.
Tevfiq səndirləyə-səndirləyə evə yollanır. Qapıdan girən kimi normal yerişi və üzünün adi ifadəsi özünə qayıdır. O, atasının kabinetinə keçir.
– Bir saat əvvəl sualtı qayıq Abşerona – Ambur mayakına doğru istiqamət götürdü. Gecə beş sərnişini sahilə çıxarmalıdır. Beşi də təcrübəli qatillərdir. Səba onları ən mühüm tapşırıqlar üçün qoruyur.
– Yaxşı fikirləşmisənmi, ata? – Tevfiq qayğılı halda soruşur. – Axı Səba yerin üstünü də görür, altını da.
– O, yalan danışmağa başlayıb. Bu isə o deməkdir ki, artıq mənə etibar eləmir. – Sərnişinlər kimin işini bitirməlidir?
– Rəhbər işçilərin. Əməliyyat kiminsə işarəsi ilə, təyin olunmuş vaxtda başlanacaq. Siyahı üzrə. – Nə vaxt?
– Bilmirəm, – Fərzani başını bulayır. – Bəli, oğlum, mən qəti qərara gəlmişəm. Bundan sonra səninlə mən bir yerdə olmalıyıq.
Əbiyev eyvanda əyləşib qürub etməkdə olan günəşin zəif şəfəqləri işığında iki gəminin qəribə hərəkətinə tamaşa edir.
Gəmilər paralel kursla sahil boyu üzürlər. Məmməd binokla narahatlıqla baxıb deyir: – Bəy məni bağışlasın, ancaq bu, çox ziyanlı şeydir.
– Bayaqdan zəhləmi tökmüsən: zərərlidir, zərərlidir, – Əbiyev qəzəblənir. – Bu, çox gözəl Seys binokludur. Onun, axı nəyə ziyanı dəyə bilər?
36 – Sağlamlığa. Adamın canının qənimidir. Mən boş yerə belə demirəm. İndiki kimi yadımdadır – 20 il bundan qabaq türklərlə ingilislər Bakıya girəndə, bax, o qayanın başında bir nəfər oturub, belə bir şeylə gəmilərə baxırdı. Sonra yıxıldı, bir də qalxmadı. Heç meyiti də tapılmadı. Bir həftədən sonra yenə bu cür – birisi düz axşamacan oturdu, axşamüstü o da öldü.
27
Əbiyev gülür:
– Məmməd, burada binoklluq bir şey yoxdur. Həmin o iki nəfər müşahidəçi kiminsə xoşuna gəlməyib, ona görə də öldürüblər.
Özün dedin ki, hadisə 20 il bundan qabaq olub. O dövrdə aləm qarışmışdı, it yiyəsini tanımırdı. – Elə indi də buralarda nəsə baş verir, – Məmməd narahat halda ətrafa boylanıb: – Camaat danışır ki, bizim qonşunu gəlmələr yaralayıb.
Bir ay əvvəl də Pirşağada milis rəisini öldürmüşdülər. Necə, nəyin üstündə – heç kəs bilmir. Heç nəyini götürməyiblər – nə pulunu, nə də tapançasını, – Məmməd diksinir; darvazanın qarşısında bir fayton dayanır. Şıq geyimli cavan oğlanla gənc qadın faytondan düşür. Onlar eyvanın bərabərində ayaq saxlayıb, çox ehtiramla Əbiyevlə salamlaşırlar.
– Məni tanımadız, bəy? – Cavan oğlan mehriban təbəssümlə soruşur. – Təyyaram da, sizin dostunuz Fərhad bəy Gəncinskinin oğlu. Bu isə həyat yoldaşımdır.
Əbiyev ayağa qalxıb, onlar qarşılayır: – Xoş gəlib, səfa gətirmisiz! Buyurun evə. Məmməd, süfrə hazırla, bu gün hörmətli qonaqlarımız gəlib.
– Sevda.
– Fərhad bəyin kefi necədir? İndi haralardadır? Cavab verməzdən əvvəl Təyyar ətrafa göz gəzdirir ki, görsün Məmməd yaxınlıqda deyil ki...
– Əvvəlki kimi Fransadadır. Sizə salamı var. Bir həftə əvvəl görüşmüşük. – Dayan, dayan, – Əbiyev qəflətən nəyisə xatırlayır. – Axı Fransa işğal edilib. Almanlar səni necə buraxdılar?
– Almanların da arasında yaxşı adamlar var. Sevda gözlərini dənizdən çəkmir.
– Orada nə olub? – deyə Təyyar saymazyana soruşur. – Heç nə, – arvadı nəzərlərini dənizdən ayırmadan dillənir.
– Buxtanı da, bütün sahilboyunu da minalayırlar. Əbiyev gülümsünür:
– Elə şey olmaz, qızım. Bu yerlərdə heç minanın nə olduğunu eşidən yoxdur. Yəqin dənizin dibini ölçürlər. Deyilənə görə, burada gələcək kurortlar üçün sahil bəndləri çəkəcəklər.
28 Sualtı qayıq asta-asta sahilə yanaşır. Komandir exolotun və xəritənin göstəricilərini saniyəbəsaniyə tutuşduraraq, sualtı qayığı dar qayalıq dəhlizlə buxtaya doğru ehtiyatla sürür. Bayırdan taqqıltı eşidilir. Komandirin ürəyi şiddətlə döyünür. Köməkçisi rubkaya daxil olur. Onun nigaran baxışına cavab olaraq, Konrad başı ilə təsdiq edir: yəni düzdür, qayığın örtüyünə mina toxunur.
– Lap asta sürətlə geriyə! – Komandir danışıq borusuna tərəf əyilib, demək olar ki, pıçıltı ilə əmr edir. Elə bu anda sol tərəfdən qıcırtı eşidilir.
– Periskop! – Konrad dənizin səthinə nəzər salır. – Qaranlıqdır! – Kiminsə əlini çiynində hiss edib səksənir.
– Nə olub? – Gözlərini periskopdan ayırıb, rubkaya girənlərə çaşqın nəzərlərlə baxır, sonra xatırlayır:
– A-a! Sərnişinlər! – Səsində dərhal həmişəki komandir hökmü duyulur. – Bu saat öz yerinizə qayıdın. Rubkaya girmək qadağandır.
– Mən normal sərnişin kimi soruşuram ki, nə olub? Bu isə... – Bu isə özünü arabaçı kimi aparır. Hə, nədir, ay arabaçı, minaların arasında ilişmisən? “İrəli! Geri!” – bəlkə bu, sənin xoşuna gəlir, biz özgənin işinə qarışmırıq. Ancaq bizi düşür. Daha gəlib çatmışıq, hava da qaralıb – hər şey plan üzrə gedir. Düzdürmü?
Onda əmrə uyğun olaraq, qayığı suyun üzünə qaldır, bizi burax. – Hər şeydən əvvəl qayığı xilas etməliyəm. – Konrad qəzəbli halda batıq səslə dillənir. – Sizi düşürmək barədə sonra düşünərik – salamat qalsaq. – O, həmsöhbətlərinə daha əhəmiyyət vermədən əmr edir: Birinci və ikinci sisternlərə hava vurun! Suyun dibinə enirik! – Bu anda yenə mina qıcırtması eşidilir.
Birinci “sərnişin” qüvvətli zərbə ilə Konradın əllərini şturvaldan qoparır. Komandir bir göz qırpımındaca tapançasını çıxarıb, 38 “sərnişini” güllələyir. İkinci isə silahı vurub Konradın əlindən salır, sonra tapançanın lüləsini onun peysərinə dayayır:
– Bəlkə bağışlayacağam səni, bəlkə də yox... Yuxarıda danışarıq. Niyə gülümsəyirsən?
– Fərhad bəyin oğlunun və onun ailəsinin üzünə bu evin qapıları da, süfrəsi də həmişə açıqdır. Ancaq bir şərtlə: yenə deyirəm, əgər sən buralara xoş niyyətlə gəlməmisənsə, and iç ki, öz planlarını unudacaqsan, – Əbiyev qonaqlarını qapıyadək ötürür.
– Atam demişdi ki, onun dostu Əbiyev vətənimizin düşmənlərinə qarşı mübarizədə mənə kömək edər.
– Mən onları düşmən hesab etsəydim, o zaman sizlərlə bir yerdə vətəni tərk edərdim. Yenə deyirəm: buranı öz evin hesab edə bilərsən...
29 – Yəni doğrudanmı siz elə düşünürsünüz ki, ailəmizin bütün var-dövlətini – neft mədənlərimizi, torpaqlarımızı, mülklərimizi qoyub getdiyimiz Bakıya mən ona görə gəlmişəm ki, özgə evində siçan kimi gizlənəm?
– Dayan-dayan, – Əbiyev heyrətlənir. – Nə mülk, nə mədən? Sən nəyisə çaşdırırsan. Bolşeviklər gəlməmişdən iki ay əvvəl sənin atanın əlində Çadrovı küçəsindəki iki mülkü, Naberejnıda mehmanxana ilə restoranı, bir də üç gəzinti kateri qalmışdı. Köçüb gedəndə bütün bu əmlakını iyirmi min qızıl pula satdı. Həmin pulları da özü ilə apardı. Nədir, yoxsa hamısını xərcləyib qurtarıb? Olar, olar. Pul əl çirkidir, təki insanlığı itirməyəsən... Bəlkə qalıb gecələyəsiniz?
Əbiyev qonaqları faytonun yanınadək ötürüb geri qayıdır. Stolun böyründən keçəndə binoklu götürüb, uzaqlaşmaqda olan faytonun qırmızımtıl işıqlarını izləyir.
– Fərhad bəy yaxşı adamdır, ancaq bir qüsuru var: qumarbazdır! Qumara ki başladı, dünya-aləm gözünə görünmür.
– Yəqin elə oğlu da özünə çəkib... Birini salıb yanına gətirib, özü də deyir “arvadımdır”, – Məmməd hirslə dillənir. – Mən samovarı aparırdım, bir də gördüm faytonun yanındadır. Faytonçuya deyirdi: “Get o axmağı çağır, yoxsa səhərədək çərənləyəcək”.
Sonra da bir-iki söz əlavə elədi, dilə gətiriləsi deyil. Heç anbardar Abbasdan da belə sözlər eşitməmişəm, bəy.
Elə bu anda dənizdə güclü partlayış olur. Qorxudan ayaq üstdə zorla duran Məmməd yalvarır: – Allaha and verirəm, bəy, o zəhrimarı tez ol gizlət! Görürsən, lənətə gəlmiş nələr törədir!
Projektorlar çaxır, gözqamaşdıran ağappaq işıq sahilə süzülür. Sualtı qayığın məhv edildiyi yerdə bir gəmi lövbər atıb. Əlində öz “qənimət”ini gətirən dalğıc yenə – artıq neçənci dəfə suyun üzündə görünür.
Əmiraslanovun kabineti. O, əməkdaşları ilə birlikdə, dənizin dibində əldə edilmişi kağız- küğüzları çox diqqətlə gözdən keçirir.
– Sizi telefona istəyirlər, yoldaş general! – Yavər otağa girib, astadan xəbər verir. – Axı dedim ki, məni heç kəslə calaşdırmayın, – Əmiraslanov heyrətlə başını qaldırır.
– Polad Məmmədəliyevdir. Dedi ki, əgər birdən adını xatırlamasanız, yadınıza salaq ki, zəng vurana “yaralı”dır.
Əmiraslanov dəstəyi qaldırır: – Salam. Özünü necə hiss edirsən? Hə, nə deyir ki? Aydındır.
30 Sən hər ikisini diqqətlə dinlə, qərarı isə özün qəbul elə. Bəs o tibb institutunun tələbəsi olan qız də sənin yanında durub? Necə? “Düz tapdım” yox, mən bilirdim ki, sənin yanındadır.
Lap dəqiq bilirdim, buna görə də dedim. Sən sabah bir mənə dəy. İstəyirsən məşğələlərdən sonra görüşək. Saat üçdə? Lap yaxşı. – O, dəstəyi qoyur.
Yavər içəri girir. Üzündəki təbəssümü gizlədə bilməyərək, Əmiraslanova bir neçə kağız vərəqi uzadır.
– Şifri açdıq, yoldaş general. – Elə buna görə də sevinirsən? – Əmiraslanov sərt ifadə ilə donquldanır. Ancaq əməkdaşlar başa düşürlər ki, o yalandan donquldanır.
– Otuz beş nəfərlik siyahı. Özü də hökumət ziyafətinə dəvət üçün deyil, bu, bir növ menyudur. Mənim soyadım siyahıda dördüncüdür. Əgər Herr Şults, yaxud Səba hər halda siyahıda mənə dördüncü yeri ayırıbsa, deməli, hörmətimi saxlayır. Maraqlıdır, görəsən, məni nə cür öldürməyə hazırlaşırlarmış? – Otağa girən eksperti işarə ilə stolun yanına çağırır.
– Sənədlər çox məharətlə hazırlanıb, yoldaş general. Sənədlərin hamısında pasport, baytar həkimi vəsiqəsi, əlillik və əmək kitabçasındakı bütün məlumatlar olduqca səhihdir. Bircə faktdan – sənəd sahibinin şəxsiyyətindən savayı. Çox güman ki, sualtı 40 qayıqda aşkar edilmiş sənədlər də, bir ay əvvəl Nardaranda güllə ilə vurulmuş naməlum şəxsdən tapılmış sənədlər də eyni yerdə hazırlanıb.
– Çox ürəkaçan məlumatlardır, – Əmiraslanov istehza ilə gülümsünür. – Deməli, bu gün bizim şəhərimizdə 30-a yaxın adam var ki, onları hələ heç özlərinə bəlli olmayan məqsədlərlə Bakıya göndəriblər.
Hamısının da əlində qüsursuz saxta sənədləri var. Bəzi məlumatlardan görünür ki, özləri ilə siyahını gətirən həmin 5 nəfər sonuncu imişlər. Bu nə deməkdir? Əmiraslanov qəti fikir söyləmədən çiynini çəkir. – Belə güman etmək olar ki, həmin adamların törətməyə hazırlaşdığı “sevindirici” işlərə daha lap az qalır. Əbəs yerə şirniklənməyək.
Bu, yalnız ehtimaldır. Bu gün 1941-ci il mayın 18-dir. – Lap bu dəqiqə məlumat almışıq: dünyada ən böyük xətt gəmisi olan “Bismark” vurulub batırılmışdır, – deyə Yavər hesabat verir. – Almaniyada milli matəm elan edilmişdir.
Almaniya baş qərargahının müşavirəsi gedir. Quru qoşunları komandanı general-feldmarşal Brauxiç özünü itirmiş halda Şərqi Avropanın iri xəritəsi önündə dayanıb. Yalnız Hitlerin səsi eşidilir.
O, qəzəblənib, lakin sözləri astadan və aydın tələffüz edir. – General-feldmarşal Brauxiç! Fürsətdən istifadə edib, deməliyəm ki, siz çox şöhrətpərəst adamsınız. Bir yadınıza salın, “Barbarossa” əməliyyatı hazırlanarkən təkrar-təkrar deyirdik: əsas zərbə Qafqaza yönəldilməlidir ki, hər şeydən əvvəl Sovetlərin silahlı qüvvələrini enerji ehtiyatlarından məhrum edək. Belə olsa, hətta ləğv edilməyən texnika belə öz-özünə dayanar. Yoxsa sizə bəlli deyil ki, bu müharibə motorlar müharibəsidir! Bakı bütün sovet neftinin 85 faizini verir. Bir təsəvvür edin, əgər başlıca neft mənbəyini ələ keçirə bilsək, nələr olar?!
31 Düşmənin bütün hərbi texnikasını yanacaqdan məhrum etmək imkanı yaranır. Yanacaqdan məhrum olacaqları gün düşmənin tank və təyyarələrini boş konserv qutuları kimi dənləyə bilərik. Onlarda vuruşanlar isə yanacaqsız qalanda təzə doğulmuş pişik balasıtək köməksiz olacaqlar. Birdən ingilislər Rumıniyanın neft mədənlərini bombalasa, nə olar? Mən qorxaq deyiləm. Ancaq belə bir şeyi təsəvvürümə gətirməyə cəsarət etmirəm!
Yadınıza salın, biz “Barbarossa” planını necə hazırlamışdıq. Mənim qətiyyən Moskvaya hücum etmək fikrim yox idi. Sovet 41 sistemini ən zəif yerindən boğmaq üçün mənə Qafqaz lazımdır! Sizə isə Moskva gərəkdir, Brauxiç, çünki dahi sərkərdə şöhrəti qazanmaq istəyirsiniz! Danışın! Mən sizin etirazlarınızı eşitmək istəyirəm!
– “Barbarossa” planında təklif etdiyim cüzi dəyişikliklər fürerin qəzəbinə səbəb olubsa, bu mənim ürəyimi ağrıdır. Mənim fürerim, çox şad olardım ki, siz həmin planda bircə müddətin, döyüş əməliyyatlarının keçirilməsi üçün bircə tarixin belə dəyişdirilmədiyinə diqqət yetirəydiniz. Qafqaz fürerin müəyyən etdiyi müddətdə bizim olacaq! Və biz həm donanmamızın, həm aviasiyamızın, həm də ordumuzun qıtlıq çəkdiyi yanacağı alacağıq. Ancaq bununla belə deməliyəm: hələ təhsil aldığım illərdə mənim dahi müəllimlərim belə bir həqiqəti mənə təlqin etmişlər: müharibədə o tərəf qalib sayılır ki, rəqibin silahlı qüvvələrini darmadağın edərək, düşmən dövlətin paytaxtını ələ keçirsin. Bütün dövrlərdə bu, bir qayda olaraq, həm bütün qoşunun, həm də dinc əhalinin mənəvi məhvinə gətirib çıxarmışdır. Mən sizə vəd edirəm ki, fürerin mənə etibar etdiyi qoşunlar bütün dünyanı lərzəyə salaraq ildırım sürəti ilə Şərqə sıçrayış edəcək və ay yarımdan sonra Moskva Almaniyanın böyük rəhbərinin ayaqları altında olacaq. Moskvaya hücumla eyni vaxtda biz Cənubun neft və kənd təsərrüfatı mərkəzlərinə də hücuma keçəcəyik.
– Brauxiç nəfəsini dərmək üçün dayanır. Hitler fürsəti fövtə vermir. O, üz-gözünü turşudaraq, dərhal Qalderə sarı dönür:
– Baş qərargahın rəisi Qalder, siz bu gün ağzınıza su alıb oturunuz. Nə qədər qəribə görünsə də, bircə kəlmə belə danışmaq istəmirsiniz.
“Barbarossa” planı işlənib hazırlanarkən fürsət düşən kimi siz mənim planımı bəyəndiyinizi bildirirdiniz, xüsusilə də söhbət planın iqtisadi təminatından, konkret olaraq, Qafqaz istiqamətindən düşəndə. Bu gün isə səsiniz çıxmır.
– General-feldmarşal Brauxiç, fürer qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən bir sərkərdə kimi, həmin planda etmək istədiyi ölçülübbiçilmiş həmin əlavələrdə planın mahiyyətini dəyişdirə biləcək bir şey sezməmişəm. Müharibənin elə ilk günündən Qafqazın işğalına başlanılacaq və bu proses Moskvanın ələ keçirilməsindən sonra daha sürətlə gedəcək. Moskvanın isə bircə aya qaliblərə təslim ediləcəyinə mənim şübhəm yoxdur. Mən cəsarət edib, generalfeldmarşalın sözlərini təkrarlamaq istərdim! Moskva ruslar üçün sadəcə, paytaxt deyil, həm də onların bütün tarixinin, incəsənət və etiqadının daşıyıcısı, rəmzi olan bir şəhərdir.
– Buna görə də ruslar Moskvanı ay yarıma başlarından etmək istəyəcəklər, eləmi?! – Hitler özündən çıxaraq bağırır. Sonra səsini kəsir və quruyub-qalmış qoşun başçılarını bir-bir süzür. Asta, yorğun səslə təzədən sözə başlayır. – Bu saat mənim etməli olduğum ən ağıllı hərəkət təcili olaraq feldmarşal Qalderi reyx baş qərargahının rəisi vəzifəsindən götürməkdir. Və elə eynilə bu cür təcili qaydada Brauxiçi vəzifəsindən çıxarıb, quru qoşunlarına komandanlığı öz üzərimə götürməliyəm... Ancaq mən, bəlkə də həyatımda ən böyük səhvə yol verəcəyəm – onları əvvəlki
32 yerlərində saxlayacağam. Siz hər ikiniz zamin durmalısınız ki, Moskva ay yarımdan sonra tutulacaq. Mənsə sizə ay verirəm. Üç aydan sonra sizi elə bu zalda dinləyəcəyik!
Bakı vağzalı. Qatar platformaya yaxınlaşır. Vaqonlardan sərnişinlər: qadınlar, qocalar, uşaqlar tökülüşməyə başlayır. Əllərində bağlama və çamadanlar olan bu adamlar pillələri enib, ucu-bucağı görünməyən izdihama qarışırlar. Yük maşınının üstündə tələsik düzəldilmiş tribunaya gənc bir qadın qalxır.
– Əziz dostlar! Bizim şəhərə xoş gəlmisiniz. Mən Azərbaycanın səhiyyə naziri Çimnaz Babayevayam. Müvəqqəti olaraq faşistlərin işğal etdiyi şəhər və kəndləri tərk etməyə məcbur olmuş sovet vətəndaşlarını yaşayış yeri və yeməklə təmin etmək kimi şərəfli vəzifə mənə həvalə edilib. Hər şeydən öncə, sizdən xahiş edirəm, bəzilərinizlə söhbət zamanı eşitdiyim bir sözü – “qaçqın” sözünü unudasınız. Bu, pis, yanlış sözüdür. Siz Bakıda qaçqın deyilsiniz.
Siz öz qardaş-bacılarınızın yanına gəlibsiniz. Siz bizim əziz qonaqlarımızsınız. Bunu yaddan çıxarmayın.
Çimnaz Babayeva nitqini davam etdirir. Həmin vaxt ilə buradaca, meydanda qoyulmuş masaların arxasında əyləşən müvəkkillər gələnləri qeydiyyata almaqla məşğuldur.
Bakı həyətləri. Minlərlə Bakı həyəti... Hər birində də mənzillərin qapıları gələnlərin üzünə qonaqpərvərliklə açılır.
Hərbi komissarlıq. Kamil öz qohumu hərbi komissarla söhbət edir. – Sonrası da, mən utanıram, lap elə qonşulardan xəcalət çəkirəm.
Mənim yaşıdlarım çoxdan ordudadır, bəziləri isə yəqin ki, artıq cəbhədədir... Hərbi komissar əli ilə Kamilin susmasına işarə edib, açıq qovluğu onun qarşısına sürüşdürür.
– Bu, tam məxfidir, ancaq sənə etibar edə bilərəm. Oxu, gör nə yazılıb? Kamil cəld əmri gözdən keçirir:
– Yazılıb ki, neftçilər, eləcə də bilavasitə neft hasilatı ilə bağlı olanlar hərbi xidmətdən azad edilsin. Bu “sirr”dən bütün Bakının xəbəri var. Axı mən neftçi deyiləm. Neft çıxarılması ilə də heç bir əlaqəm yoxdur. Mən neft kim-ya-çı-sı-yam!
– Sənin rütbən nədir? – Kiçik leytenant!
– Kiçik leytenant Məmmədəliyev! Farağat! Geriyə dön! – Yaxşı-yaxşı, İsmayıl dayı, yenə səni öskürək tutacaq. Axı sənə qışqırmaq olmaz. İndi görərsən, bu gün-sabah deyəcəklər ki, qohumbazlıq eləyir.
– Mənə görə narahat olma, – hərbi komissar gülümsünür. – O cür vicdansız yaramazlar üçün bax, bu qovluqdakı əmri saxlayıram. 33
Əmrdə göstərilir ki, sən çox mühüm elmi işlə məşğul olduğuna görə hərbi xidmətdən azad edilməlisən.
– Əşşi, mən heç bir iş-zad görmürəm! Səhər tezdən gedirəm laboratoriyaya, axşamacan bayquş kimi tək-tənha otururam. Hər gün beləcə... Heç bir faydası da yoxdur. Nə var nə var ki, Bağırov direktora nəsə deyib. Yəqin özünün də yadından çoxdan çıxıb...
– Yoldaş Bağırov?! – Hərbi komissar ayağa qalxıb “farağat” durur. – Ay axmaq, bayaqdan niyə Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|