Строительные нормы и правила

P
A
n
G





h
h
, 
(5) 
burada n - yanğın vaxtı sistemdə bağlı klapanların sayı; 
 A
h
- klapanın en kəsik sahəsi, m
2
; 
ΔP - klapanın iki tərəfindəki təzyiq fərqi, Pa. 
8.5. Tüstü qəbuledici qurğular dəhlizin və ya holun tavanının altında tüstü şaxtalarında 
yerləşdirilməlidir. Tüstü qəbuledici qurğularının tüstü şaxtalarının qollarına birləşdirilməsinə yol 
verilir. Bir tüstü qəbuledici qurğusunun xidmət etdiyi dəhlizin uzunluğu 30 m-dən çox olmayaraq 
qəbul edilir. 
Dəhlizin və ya holun sorucu sisteminə bir mərtəbədə ikidən artıq olmayaraq tüstü 
qəbuledicisinin birləşdirilməsinə yol verilir. 
8.6. Bənd 8.2-nin “ç” və “d” yarımbəndlərinə uyğun olaraq otaqdan bilavasitə xaric edilən 
tüstünün sərfi (G, kq/saat) hesablama ilə və ya əlavə 22-yə uyğun olaraq müəyyən edilməlidir: 
a) yanğın mənbəyinin perimetri üzrə; 
b) təxliyyə çıxış qapılarının (tüstünün qapılardan keçməsinə qarşı) mühafizəsi üzrə. 
Qeyd:
1. Tüstünün sərfini bənd 8.6-nın “b” yarımbəndinə uyğun müəyyən
etdikdə, əlavə 8-ə görə ilin qış və 
yay mövsümlərində küləyin sürətinin böyük qiyməti, lakin 5 m/s-dən yuxarı olmamaqla qəbul edilməlidir. 
2. 
Bənd 8.2-nin “d” 
yarımbəndinə uyğun olaraq tüstünün dəhlizdən xaric edilməsinə yol verilən 
izolyasiya edilmiş otaqlar üçün hesabi qiymət kimi, bənd 8.3 və ya 8.6-nın tələblərinə uyğun müəyyən edilən 
tüstü sərfinin böyük qiyməti qəbul edilir. 
8.7. Sahəsi 1600 m
2
-dən yuxarı olan otaqlar, hər birində yanğının baş verə biləcəyi nəzərə 
alınmaqla tüstü zonalarına bölünməlidir. Hər tüstü zonası tavandan (mərtəbəarası örtükdən) 
döşəməyə qədər, tavandan 2,5 m-dən aşağı olmayaraq, yanmayan materiallardan olan kip pərdələrlə 
(tavanın (mərtəbəarası örtüyün) altında “tüstü rezervuarları” yaratmaqla) əhatə edilməlidir.
Pərdələr ilə ayrılmış və ya ayrılmamış tüstü zonaları, yanğın mənbələrinin yaranma 
mümkünlüyü hesaba alınmaqla nəzərdə tutulmalıdır. 
Tüstü zonasının sahəsi 1600 m
2
-dən çox olmamalıdır. 
8.8. Otağın və ya tüstü rezervuarının tüstü ilə dolma t vaxtı, aşağıdakı düsturla müəyyən 
edilməlidir, s: 
f
,
,
P
H
Y
A
,
t
5
0
5
0
39
6






,
(6) 
burada A - otağın və ya tüstü rezervuarının sahəsi, m
2
; 
Y - tüstünün aşağı sərhəddinin səviyyəsi, otaqlar üçün 
Y
=2,5 m, tüstü rezervuarı üçün isə 
pərdənin aşağı haşiyəsindən otağın döşəməsinə qədər olan hündürlüyə bərabər, m; 
H - otağın hündürlüyü, m; 
P
f
 - yanğın mənbəyinin perimetridir, hesablama və ya əlavə 22-yə görə müəyyən edilir. 
8.9. Klapanlarda, şaxtalarda və havakəmərlərində tüstünün hərəkət sürəti hesablama ilə qəbul 
edilməlidir. 
Həcmi 10 min m
3
və daha az olan otaqdan tüstünü xaric edərkən tüstünün xüsusi çəkisi , N/m
3

---

38 
və temperaturu t, C: maye və qazlar yandıqda - =4 N/m
3
, t=600C; bərk maddələr yandıqda - =5 
N/m
3
, t=450C; lifli maddələr yandıqda və tüstü dəhlizlərdən və hollardan xaric edildikdə - =6 N/m
3
, 
t=300C qəbul edilməlidir. 
Həcmi 10 min m
3
-dən yuxarı olan otaqdan tüstünün xaric edilməsində tüstünün 

m
orta xüsusi 
çəkisi aşağıdakı düsturla müəyyən edilməlidir, N/m
3
: 


10
05
,
0


