T. C. BÜLent eceviT ÜNİversitesi Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü

Buz Paketi

Buz paketleri; jelli paketler ve kimyasal buz torbaları olmak üzere iki çeşittir.

• 
  Jelli paketler: Jelli buz paketlerinin içinde jel bulunur, paketler vücut bölgelerine göre şekil alır ve yumuşak, katlanabilen özelliktedir. Jelli paketler dondurulduklarında bile yumuşaktır, bu özelliklerinden dolayı vücudun düz olmayan kıvrımlı bölgelerinde bile kolaylıkla kullanılır. Bu paketler uygulanacakları bölgeye fazla rahatsızlık vermeyecek ağırlıkta olmalıdır. Jeller ısındıktan sonra buzdolabına konur tekrar soğutulup kullanılır. Kullanımdan 2-3 saat önce buzlukta tutulur. Jeller vücuda direkt temas ettirilmemeli, bir havlu ya da örtüye sarılarak uygulama yapılmalıdır. Uygulama süresi 10-15 dakikadır.
  

Resim 1: Jelli buz paketleri

• 
  Kimyasal buz torbaları: Kimyasal buz torbaları; paket sıkıştırıldığında ya da yoğrulduğunda paketin soğumasını ve reaksiyona geçmesini sağlayan alkollü kimyasal maddeyle doldurulmuştur. Bu paketlerin soğutulması için buzluğa konulması gerekmez. İlk yardım aracı olarak oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.
  

Buz torbalarının ve özel buz paketlerinin uygulamada işlem basamakları aynıdır.

6. 
   a) ARAÇ VE GEREÇLER
   

• 
  Buz torbası ve kılıfı, hazır buz paketleri (yapılacak uygulamaya göre malzeme seçilir)
  
• 
  _{Küçük buz parçaları (buz torbası kullanılıyorsa)}
  
• 
  _Havlu
  

7. 
   a) İŞLEM BASAMAKLARI
   

• 
  Malzemeler hazırlanır.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  Buz torbası kullanılacaksa
  

• 
  Buz torbasının sağlam olup olmadığı kontrol edilir.
  
• 
  Buz parçaları buz torbasına 2/3 oranında doldurulur.
  
• 
  Torbanın ağzı sıkıca kapatılır, sızıntı kontrolü yapılır. Buz torbası silinir ve kılıfı geçirilir.
  

• 
  Hastaya yapılacak işlem hakkında bilgi verilir.
  
• 
  Hastanın genel durumu ve vital bulguları kontrol edilir ve kaydedilir.
  
• 
  İstenilen bölgeye koyabilmek için hastaya uygun pozisyon verilir.
  
• 
  Uygulama yapılacak bölge renk solukluğu, morarma yönünden kontrol edilir. Eğer bir anormallik varsa işleme son verilir. İşlem esnasında hasta her beş dakikada bir kontrol edilir. Hasta ile iletişim kesilmemelidir.
  
• 
  Buz kesesi uygulaması 30 dakikadan fazla olmamalıdır. Uygulamanın tekrarı gerekiyorsa en az bir saat beklenmelidir.
  
• 
  Uygulama bittiğinde hasta rahatlatılır. Uygulama bölgesi silinip kurulanır. Hastaya uygun pozisyon verilir.
  
• 
  İşlem sonrası hastanın vital bulguları ve genel durumu kontrol edilir.
  
• 
  Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır. Tekrar kullanılacak malzemeler temizlenerek yerine konur.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
  

Yaş (Nemli) Soğuk Uygulamalar
Soğuk su içerisine gazlı bez, değişik boylarda kompresler ya da havlu batırılarak vücudun istenilen bölgesine uygulanması işlemine soğuk nemli kompres uygulaması denir. Soğuk su yerine alkol kullanılması ısının ani düşmesine ve cildin kurumasına sebep olacağından kullanımı tavsiye edilmez.

Uygulama genellikle ateşi düşürmek için el ve ayak bileklerine, koltuk altına, inguinal bölgeye, boyna veya başa konur. Kalbi etkileyeceği için kalbin bulunduğu bölgeye soğuk uygulama yapılmaz. Bunun dışında vücudun diğer bölgelerine soğuk kompres uygulaması yapılabilir. Soğuk kompres uygulaması baş ağrılarında burkulmalarda, böcek ısırmalarında ve dermatitlerde uygulanır.

Resim 2: Kompres uygulama noktaları
6. b) ARAÇ VE GEREÇLER

• 
  Tepsi,
  
• 
  İçi soğuk su dolu solüsyon kabı (buz parçaları doldurularak soğutulabilir),
  
• 
  6-8 adet kompres,
  
• 
  Havlu,
  
• 
  Plastik örtü
  
• 
  Tedavi bezi,
  
• 
  Vazelin,
  
• 
  Non- steril eldiven
  

7. 
   . b) İŞLEM BASAMAKLARI
   

• 
  Malzemeler hazırlanır.
  

• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  Hasta odasına gelinir. Hastaya yapılacak işlem açıklanır. Hastanın genel durumu kontrol edilir,
  
• 
  Vital bulgular alınır.
  
• 
  Eldiven giyilir.
  
• 
  Hastaya uygulama bölgesi açık kalacak şekilde pozisyon verilir.
  
• 
  Hastanın altına tedavi bezi serilir.
  
• 
  Hastanın uygulama yapılacak bölgesine ince bir tabaka hâlinde vazelin sürülür.
  
• 
  Eldiven değiştirilir. Kompresler solüsyon içine batırıldıktan sonra iyice sıkılarak bölgeye uygulanır.
  
• 
  Süngerler ısındıkça buzlu suya tekrar batırılır ve uygulama süresince bu işleme devam edilir.
  
• 
  Uygulama esnasında deride beneklenme, kızarıklık, aşırı solukluk ve uygulanan bölgede uyuşukluk, siyanoz gibi belirtiler iyi gözlenmeli, gerektiğinde işlem sonlandırılmalıdır. İşlem 20 dakika sürdürülür ve gerekiyorsa 2-3 saat sonra tekrar edilir.
  
• 
  İşlem bitince kompresler/ havlu alınır ve cilt kurulanır. Hasta, uygun pozisyon verilerek rahatlatılır.
  
• 
  İşlem sonrası hastanın vital bulguları ve genel durumu kontrol edilir.
  
• 
  Atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na uygun şekilde atılır. Tekrar kullanılacak malzemeler temizlenerek yerine konur.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  Yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
  

65- SOLUNUM EGZERSİZ CİHAZI (TRİFLOW) UYGULAMA TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Yeterli ventilasyonu ve oksijenlenmeyi sağlamak, solunum sekresyonlarını yumuşatmak, kollabe alveollerde atelektaziyi önlemek, solunum egzersiz cihazının (triflow) doğru ve uygun teknikle kullanımına yönelik standart bir yöntem belirlemektir.
   
2. 
   KAPSAM: Bu protokol hastanın solunum egzersiz faaliyetlerini kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu protokolün uygulanmasından hemşire, fizyoterapist ve hekim sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR:
   

• 
  Solunum Egzersiz Cihazı (Triflow): Akciğerlerin istenilen düzeyde genişlemesini sağlamak için triflow kullanılır. Alveollerin hava ile dolmasını ve anestezinin verilmesiyle zayıflayan solunum kaslarının kuvvetlenmesini sağlar. Yavaş ve maksimum inspirasyonu destekler.
  

1. 
   UYARILAR ve ÖNERİLER:
   

• 
  Solunum hızı ve derinliği değerlendirilmelidir.
  
• 
  Hastanın inspirasyon volümünün zamanla artıp artmadığı değerlendirilmelidir.
  
• 
  Hasta, ameliyat sonrası solunum egzersiz cihazını rahat çalışabilmesi için ameliyat öncesi triflow kullanım eğitimi verilerek, çalıştırılmalıdır.
  
• 
  Hasta, ameliyat sonrası doktor istemine göre saat başı yapılması istenen sıklığa göre triflow kullanmalıdır.
  

Solunum Egzersiz Cihazının (Triflow) Uygulamasının Kontrendike Olduğu Durumlar;

Hekim istemiyle uygulanması kontrendike bulunan (KİBAS’ı yüksek hastalar, hemotorax, aktif kanamalı hastalar vb.) durum ve hastalıklarda kullanılmaması gerekmektedir.

1. 
   ARAÇ ve GEREÇLER:
   

• 
  Solunum egzersiz cihazı (triflow)
  

1. 
   UYGULAMA:
   

• 
  İşlem öncesi hasta ve hasta yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  “Hastaya Pozisyon Verme Talimatı”na göre hasta fowler pozisyonda oturtulur.
  
• 
  Solunum egzersiz cihazı (triflow) düz olarak tutulur.
  
• 
  Hastanın solunum egzersiz cihazının ağızlığını dudaklarıyla dışarıya hava çıkmayacak şekilde tamamen kapatması sağlanır.
  
• 
  Hastaya, derin bir şekilde nefes vererek akciğerlerdeki tüm havayı dışarı vermesi söylenir.
  
• 
  Hastanın kuvvetli bir şekilde nefes alması istenir.
  
• 
  Hastaya sırası ile birinci, ikinci ve üçüncü topu 3-5 saniye havada tutmaya çalışması gerektiği söylenir.
  
• 
  Solunum egzersiz cihazı (triflow) ters olarak tutulur.
  
• 
  Hastanın solunum egzersiz cihazının ağızlığını dudaklarıyla dışarıya hava çıkmayacak şekilde tamamen kapatması sağlanır.
  
• 
  Hastaya derin bir şekilde nefes alarak akciğerlerini tamamen doldurması gerektiği söylenir.
  
• 
  Hastanın kuvvetli bir şekilde nefes vermesi istenir.
  
• 
  Hastaya sırası ile birinci, ikinci ve üçüncü topu 3-5 saniye havada tutmaya çalışması gerektiği söylenir.
  
• 
  Hastaya bu işlemi her saat başı, hem inspiryum hem de ekspiryum için doktor istemine göre belirlenen sıklıkta yapması söylenir ve gözlemlenir.
  
• 
  Hastaya uygulama sonrası rahat edeceği bir pozisyon verilir.
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  Hastanın inspiryumda ve ekspiryumda kaç top kaldırdığı ve yapılan işlem “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
  

66- SOLUNUM SAYMA TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Hastanın solunum sayısını uygun teknikle sayarak, doğru bir şekilde sayı ve niteliğini saptamaktır.
   
2. 
   KAPSAM: Bu talimat hastanın solunum sayma faaliyetlerini kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hemşire sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR:
   

• 
  Toraks solunum: Kostalar arası kasların ve yardımcı kasların çalışması ile olur.
  
• 
  Abdominal solunum: Karın ve diafram kaslarının çalışması ile olur.
  
• 
  Yüzeysel solunum: Alınan hava miktarı azdı.
  
• 
  Hiperpne: Derinliği fazla olan solunumdur.
  
• 
  Regüler solunum: Solunum ritminin düzenli olması.
  
• 
  İrregüler solunum: Solunum ritminin düzensiz olması.
  

Solunum tipleri;

• 
  Eupne: Normal solunumdur. Düzenli ve eforsuz, her bir solunum arasında dinlenme periyodu vardır.
  
• 
  Taşipne: Solunum sayısı normalin üstündedir. Solunum hızlı ve çoğunlukla yüzeyeldir.
  
• 
  Bradipne: Solunum sayısının normalden az olması, solunumun yavaşlamasıdır.
  
• 
  Dispne: Solunum güçlüğü hissidir. O2 alınımında CO2 atımında güçlük çekmektedir. Bu nedenle dispneli hastalar genellikle heyecanlı görülür ve yüzlerinde endişe ifadesi vardır.
  
• 
  Ortopne: Rekumbert pozisyonunda görülen dispnedir. Ancak gövdenin yükselmesi ile solunum normale döner.
  
• 
  Cheyn-stokes: (Periyodik solunum) solunum derinliği ve hızı gittikçe artar. Maksimum noktaya varır. Sonra gittikçe amplidüd azalır. Hız yavaşlar ve tamamen durur.(5-45 sn) sonra aynı süreç tekrarlanır. Sol kalp yetmezliği narkotik zehirlenmeler ve KİBAS’ ta görülür.
  
• 
  Biot: Birçok değişik volümdeki solunumu takiben uzun bir apne periyodu ile karakterizedir. İntrakranial basınç artışında görülür.
  
• 
  Kusmaul solunum: Çok derin ve hızlı solunumdur. Metabolik asidozda görülür.
  
• 
  Apne: Solunumun durmasıdır.
  

Solunum sayısı;

• 
  Yeni doğanda dakikada 30-60
  
• 
  İki yaş üzeri çocuklarda 20-35
  
• 
  Yetişkinlerde l2-20
  

1. 
   UYARILAR ve ÖNERİLER:
   

• 
  Solunum sayılmadan önce hasta l5 dakika dinlendirilir.
  
• 
  Solunum l dakikada sayılır.
  
• 
  Hemşire hastaya solunumunu saydığını hissettirmemelidir.
  
• 
  Solunum sayılırken hastanın üzeri açılır.
  
• 
  Göğsün yükselip alçalması (1 inspiryum + 1 ekspiryum) bir solunum olarak sayılır,
  
• 
  Solunum, nabız sayımından sonra nabız alınır gibi sayılır.
  
• 
  İşlem öncesi oda havalandırılmalıdır. Odanın aşırı sıcak ya da soğuk olmaması sağlanmalıdır.
  

1. 
   ARAÇ ve GEREÇLER:
   

• 
  Saniye göstergeli saat
  

1. 
   UYGULAMA:
   

• 
  İşlem öncesi hasta ve yakınlarına uygulama hakkında bilgi verilir (özellikle çocuk hastalara solunumunu tutabileceğinden söylenmemelidir).
  
• 
  Hastanın göğsüne bakılmamalıdır,
  
• 
  Sayıma 1 dk. devam edilmelidir (solunumla ilgili anormal bir durum yoksa 30 sn sayılıp ikiyle çarpılabilir).
  
• 
  Eller “El Hijyeni Talimatı”na uygun yıkanır.
  
• 
  Solunum sayısı, düzenli olup olmadığı ve solunum tipini, “Hemşire Gözlem Formu”na kaydedilir.
  
• 
  Normal dışı değerler doktora bildirilir.
  

67- STEROİD KULLANAN HASTANIN EĞİTİM TALİMATI

1. 
   AMAÇ: Bu talimatın amacı, steroid kullanan hastayı kullanım şekli, yan etkileri ve beslenme konusunda bilgilendirerek komplikasyonları önlemeye yönelik standart bir yöntem belirlemektir.
   
2. 
   KAPSAM: Bu talimat steroid kullanan hastanın eğitimine yönelik faaliyetleri kapsar.
   
3. 
   SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından hemşire sorumludur.
   
4. 
   TANIMLAR:
   
5. 
   UYARILAR VE ÖNERİLER:
   
6. 
   ARAÇ ve GEREÇLER:
   
7. 
   İŞLEM BASAMAKLARI:
   

Eğitimin İçeriği;

• 
  Steroidin Yan Etkileri
  

• 
  Hipertansiyon
  
• 
  Kilo artışı
  
• 
  Ödem
  
• 
  İnfeksiyona eğilim (yüksek ateş, halsizlik)
  
• 
  Diyabet (idrar miktarında artma, susuzluk hissi, bol su içme)
  
• 
  Peptik ülser ve GİS kanamaya eğilim: (Epigastriumda ağrı, yanma, kazınma, dispeptik şikâyetler, epigastrik ağrıya ek olarak huzursuzluk, iştahsızlık, bulantı, kusma, şişkinlik, erken doyma,
  
• 
  GİS (Gastrointestinal sistem) Kanama Belirtileri: (hematemez, melena, hemotokozya)
  
• 
  Gizli Kanama Belirtileri: (solukluk, dispne, efor kapasitesinde azalma, yorgunluk hissi)
  
• 
  Oral mukozada değişiklikler
  
• 
  Yara iyileşmesinde gecikme
  
• 
  Cilt bütünlüğünün bozulması
  
• 
  Peteşi, akne, ekimoz
  
• 
  Yara iyileşmesinde gecikme
  
• 
  Hipopotasemi Belirtileri: (Uykusuzluk, reflekslerde azalma, abdominal gerginlik, gaz, kardiyak aritmi, EKG değişikliği, kalp durması, hipotansiyon, paralitik ileus, kas gevşemesi, bulantı-kusma, barsak seslerinin azalması veya kaybolması, tonüs azalması, adale zayıflığı, paralizi)
  
• 
  Konvülsiyon ve psikoz
  
• 
  Adet düzensizlikleri
  
• 
  Myopati: Omuz, kalça, karın ve ayak kasları zayıfladığından yürüme zorlaşır.
  
• 
  Osteoartroz, osteoporoz belirtileri: (Ağrı, kas gücü kaybı, eklem hareket açıklığının azalması, eklem şişmesi)
  
• 
  Aydede yüzü
  
• 
  Boyun çukurunda yağ birikmesi
  
• 
  Hirsutizm (kıllanma)
  
• 
  Göz içi basıncında artma: (Gözde zonklar tarzda ağrı, kızarıklık)
  

• 
  İlacın Kullanımı ile İlgili:
  

• 
  İlacın hiçbir zaman birdenbire kesilmemesi, kademeli kesilmesi
  
• 
  Adrenal kriz belirtileri (bulantı kusma, diyare, adele kramplar, halsizlik, karın ağrısı, ateş, siyanoz)
  
• 
  Çocuklarda tek doz verilmesi
  
• 
  Tüm tek doz steroidlerin sabah (06.30 – 08.30)
  
• 
  GİS kanamalarında ilacın kesilmemesi, bu belirtiler olduğunda kuruma başvurması
  
• 
  Adrenal krizde ilacın verilmeye devam edilmesi
  
• 
  Kontrollerini hiç aksatmaması söylenir.
  

• 
  Beslenme ile ilgili:
  

• 
  Tuz kısıtlamasının gerekliliği (orta ve yüksek dozlarda),
  
• 
  Kan şekeri düzeyine göre uygun diyet alması,
  
• 
  Proteinden ve potasyumdan zengin diyet alması söylenir.
  

68- STEROİD TEDAVİSİ UYGULANAN HASTANIN TAKİP TALİMATI