T texniki kolleci

3. Tərif. Bir düz xətt üzərində olmayan dörd nöqtədən və həmin nöqtələri ardıcıl 
birləşdirən parçalardan ibarət olan həndəsi fiqura dördbucaqlı deyilir. Verilmiş nöqtələr 
dördbucaqlının təpələri, onları birləşdirən parçalar isə tərəfləri adlanır. Biz yalnız 
qabarıq dördbucaqlıları şərh edəcəyik. 
Hər bir qabarıq dördbucaqlının 4 təpəsi, 4 tərəfi və 4 daxili bucaqları , 2 diaqonalı var. 
Qonşu olmayan iki tərəfə qarşı tərəflər deyilir, iki təpəyə isə qarşı təpələr deyilir. 
Qabarıq dördbucaqlının hər bir diaqonalı onu iki üçbucağa ayırdığından, qabarıq 
dördbucaqlının daxili bucaqlarının cəmi 
olur. Beləliklə, ixtiyari qabarıq 
dördbucaqlının daxili bucaqlarının cəmi 
Qabarıq dördbucaqlının mühüm növlərindən biri paraleloqramdır. 
Tərif. Qarşı tərəfləri cüt-cüt paralel olan dördbucaqlıya paraleloqram deyilir. 
T
ərifə görə ABCD qabarıq dördbucaqlını tərəfləri 
münasibətlərini ödədikdə ABCD paraleloqramdır. 
B C 
A 
D 
Paraleloqramı ixtiyari qabarıq dördbucaqlıdan fərqləndirən bir neçə xarakterik xassələrə 
baxaq. 
Xassə 1. Paraleloqramın qarşı tərəfləri və qarşı bucaqları bərabərdir. 

---

51 
ABCD paraleloqramdır. AC diaqonalı paraleloqramı ABC və ACD üçbucaqlarına ayırır.
B 
C 
A 
D 
olduğundan
olar.
AC t
ərəfi isə ortaq olduğundan
olar. Buradan AB=DC, BC=AD və 
olar. 
Xassə 2. Paraleloqramın diaqonalları kəsişir və kəsişmə nöqtəsində yarıya bölünür. 
ABCD paraleloqramını və onun diaqonallarını çəkək. AC və BD diaqonallarının kəsişmə 
nöqtəsi O olsun. Onda 
və BC=AD olduğu üçün olar. 
Buradan, OA=OC və OB=OD olar. 
B
C 
 
A D 
 
Xass
ə 3. Paraleloqramın bir tərəfinə bitişik bucaqların cəmi 180
 bərabərdir. 
Doğrudan da, 
A+ B+ C+ D= 360 və A= C, B= D olduğundan 2∙ A+2∙ B =360
alırıq. 
4. Tərif. Bütün bucaqları düz olan paraleloqrama və ya qonşu tərəfləri perpendikulyar 
olan paraleloqrama düzbucaqlı deyilir. 
Tərifə görə, düzbucaqlı paraleloqram olduğundan o, paraleloqramın malik olduğu bütün 
xassələrə malikdir, yəni qarşı tərəflər bərabərdir və paraleldir, diaqonallar kəsişmə 
nöqtəsində yarıya bölünürlər. Bu ümumi xassədən əlavə düzbucaqlı özünəməxsus 
xassələrə malikdir. Bu xassələri
göstərək. 
1) Tərifdən göründüyü kimi, düzbucaqlının bütün bucaqları d=
 
2) Düzbucaqlının diaqonalları bərabərdir. 
Doğrudan da, ABCD düzbucaqlısına baxaq. AC və BD onun diaqonallarıdır. 
B C 
A 
D 
ACD və DBA düzbucaqlı üçbucaqlarının bərabərliyi aşkardır. Belə ki, DC=AB və AD 
ortaq tərəf olduğundan, katetlərin bərabərliyindən iki düzbucaqlı üçbucaqların 
hipotenuzlarının bərabərliyi alınır. Beləliklə, AC=BD doğrudur. 
4 
1
3 
333333 
33 
3 
O 

---

52 
5. Tərif. Bütün tərəfləri bərabər olan paraleloqrama romb deyilir. 
Romb paraleloqramın xüsusi növü olduğundan, paraleloqramın bütün xassələri romb 
üçün də doğrudur. Bundan əlavə rombun aşağıdakı xassəsi var: Xassə . Rombun 
diaqonalları qarşılıqlı perpendikulyardır və onun bucaqlarının tənbölənidir. 
ABCD rombunun AC və BD diaqonallarını çəkək.