Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

8.
Qarz chiqarilgan paytda belgilangan (o‘rnatilgan) qarzni 
qaytarish 
muddatlariga 
qat’iy 
rioya 
qilish 
bo‘yicha 
qarzdorning majburiyatlariga muvofiq
: 
•
muddatidan oldin qaytarish huquqiga ega bo‘lgan majburiyatlar; 
•
muddatidan 
oldin 
qaytarish 
huquqiga 
ega 
bo‘lmagan 
majburiyatlar. 
Moliyaviy bozorda keskin o‘zgarishlar sodir bo‘lgan paytda qarz 
majburiyatlarini muddatidan oldin qaytarish (uzish) masalasi alohida 
dolzarblik kasb etadi. Masalan, qarz oluvchi yillik qat’iy daromadli 
12%li obligatsiyalar chiqargan va bir yildan so‘ng foiz stavkasi 
pasayib, 6%ga teng bo‘lgan bo‘lsin. Bunday vaziyatda qarzdor 
keskin yo‘qotishlarga, investor esa aksincha, katta yutuqlarga ega 
bo‘ladi. Agar obligatsiyalar muddatidan oldin qaytarish huquqiga 
ega holda chiqarilgan bo‘lsa, yangi qarzni chiqarish va ularni 

---

572 
bir yildan o‘n yilgacha qaytarilish muddatlarida chiqariladi. Uzoq 
muddatlar uchun mablag‘larni jalb qilish, odatda, obligatsiyalar 
yordamida amalga oshiriladi. 
5. Qarz majburiyatlari ta’minlanganligiga qarab
: 
•
garovli; 
•
garovsiz bo‘ladi 
Garovli obligatsiyalar mutlaq yoki aniq mulk bilan ta’minlanadi. 
Xorijning rivojlangan mamlakatlarida tez-tez mahalliy hokimiyat 
organlari tomonidan bunday obligatsiyalar muomalaga chiqariladi. 
Garovsiz obligatsiyalarda aniq bir narsa ta’minlanmaydi: uning 
ta’minlanish asosi bo‘lib davlatning yoki mahalliy hokimiyat 
organlarining jami mulki hisoblanadi. Markaziy boshqaruv 
organlari, 
odatda, 
garovsiz 
obligatsiyalarni 
muomalaga 
chiqarishadi. Ularning ishonchliligi juda yuqori bo‘lganligi uchun 
ular qo‘shimcha kafolatga ehtiyoj sezmaydi.