Toshkent – 2019 №1 Laboratoriya ishi Oqsilning sho`rlanishi

A B

A - yopiq va B - ochiq xolati

Blits о‘yin

№	Savollar	Yakka javob	Tо‘g‘ri javob	Sizning harakatingiz
1	Transperatsiya			Harorat va meneral moddalar harakati
2	Barg og‘izchalarini tuzilishi			Bug‘latilgan suv miqdori
3	Kо‘tariluvchi oqim			1gr quruq modda hosil qilinishi
4	Pastga tushuvchi oqim			Quruq modda miqdori
5	Transperatsiya jadalligi			Bargalar orqali suv bug‘latish
6	Transperatsiya koefitsenti			2logiyasimon hujayralardan tuzilgan
7	Transperatsiya mahsuldorligi			Floemma
8	Transperatsiya ahamiyati			Ksilemma

№ 7 Laboratoriya ishi

Mavzu: Barg og‘izchalarining ochilish darajasini infiltratsiya usulida aniqlash
Barg plastinkasi asosiy tomirining bir tomoniga bir tomchi spirt, ikkinchi tomoniga bir tomchi benzol, Yana nariroqqa bir tomchi ksilol tomiziladi. Agar barg og‘izchalari keng, ya’ni tо‘la ochilgan bо‘lsa, spirt ular orqali barg tuqimalariga о‘tib, bargda tiniq dog‘ hosil qiladi. Barg og‘izchalari kam ochilgan bо‘lsa, spirt barg tо‘qimalariga о‘tolmay bug‘lanib ketadi. Bu holda bargda hech qanday dog‘ paydo bо‘lmaydi.
Spirt molekulalari barg og‘izchalari orqali tо‘qimalarga о‘ta olmaganligi aniqlangandan sо‘ng benzol tomchisi tomizilgan nuqta tekshiriladi. Agar barg og‘izchalari о‘rtacha ochilgan bо‘lsa, benzol molekulalari barg tо‘qimasiga о‘tib ketishi natijasida dog‘ hosil bо‘ladi. Barg og‘izchalari kam ochilgan bо‘lsa, benzol eritmasi barg tо‘qimasiga о‘ta olmaydi va dog‘ hosil qilmaydi. Sо‘ngra ksilol eritmasi tomizilgan nuqtaga e’tibor beriladi. Bu nuqtada tiniq ( shaffof ) dog‘ hosil bо‘ladi. Chunki ksilol molekulalari juda kichik teshikchalardan ham bemalol о‘taveradi.
Barg og‘izchalarining holatini infiltratsiya usulida aniqlash natijalari quyidagi jadvalga yoziladi:

О‘simliklar turi	Tajriba о‘tkazilgan vaqt va barglarni joylashgan о‘rni	Barg og‘izchalarining ochilish darajasi
		tо‘la	о‘rtacha	kam
G‘о‘za	Ertalab, tush vaqtida va hokazo Yuqorigi, pastgi yarus va hokazo

BBB jadvali

№	Terminlar	Bilaman	Bilishni xoxlayman	Bilib oldim
1	Ustitsa
2	Kutikula
3	Vakuola
4	Plazmoliz
5	Epidermos
6	Xlorafill

№ 8-9 Laboratoriya ishi

Ma vzu: Daraxtlar novdasida suv almashinuvini aniqlash
Asbob va reaktivlar: daraxt novdasi, tok, qaychi, shisha idish, rangli suv, tarozi, menzurka, millimetrli qog`oz, chelak, paxta (momiq), parafin yoki yog`.
Buning uchun keng og`izli yarim litrli shisha idishga 20 ml rangli suv quyiladi. Tajriba oldidan daraxt novdasidan 40-60 sm uzunlikda kesib olinib, chelakdagi suvga botirib qo`yiladi. So`ngra chelakdagi uchi suv ichida kesiladi va 1-2 minut shunday qoldiriladi. Keyin novda suvdan olinib. Paxta tiqin yordamida rangli suv solingan shisha idishga joylanadi.
Novdaning shisha ichidagi uchi uning tubiga 1-2sm yetmasligi kerak. Shisha ichidagi suv bug`lanib ketmasligi uchun probirkaning ustiga eritilgan parafin yoki yog` surkaladi. Mashg`ulot o`tkazgan talabalarning familyasi va gruppasi alohida etiketkaga yozilib idishga yopishtirib qo`yiladi. Novda joylangan shisha tarozida tortilib, uning vazni daftarga va etiketkaga yoziladi. Tajriba natijasi bir necha xaftadan so`ng tekshirib ko`riladi.
Tajribani tekshirish tartibi:

1. 
   novdali shishaning vazni aniqlanadi:
   
2. 
   shishadagi novda tiqin bilan birga olinadi:
   
3. 
   shisha ichida qolgan suvning xajmi o`lchanadi:
   
4. 
   novda tiqin ustidan kesilib, suvni bug`latishda ishtirok etgan sath aniqlanadi.
   

Dastlabki vazni bilan oxirgi vazni orasidagi farq transpiratsiyada sarflangan suvi miqdorini bildiradi.
Tajriba uchun olingan suvning dastlabki hajmi bilan tajriba oxiridagi xajmi o`rtasidagi farq novda tomonidan shimilgan suv miqdorini bildiradi. Transpiratsiya natijasida yo`qotilgan suvning miqdori T va novda tomonidan shimilgan suvning miqdori A bilan ifodalanadi: T ning A ga nisbati bir-biriga teng bo`lmaydi. Bug`latilgan suvga nisbatan shimilgan suv miqdori ko`proq bo`ladi, chunki shimilgan suvning bir qismi novdada yangi hujayralar hosil bo`lishiga sarflanadi.
Novdaning sathi, ya`ni suv bug`latishda ishtirok etgan qismi quyidagicha aniqlanadi:
A) novda yo`g`on-ingichkaligiga qarab bir necha bo`lakka bo`linadi:
B) har qaysi bo`lakning sathi alohida aniqlanadi: buning uchun bo`lakning aylanasi uzunligiga ko`paytiriladi. Ayrim bo`laklarning sathi topilgandan so`ng ular jamlanib, novdaning umumiy sathi topiladi:
V)novdaning umumiy sathiga qarab transpiratsiya intensivligi aniqlanadi.