Toshkent kimyo texnologiya instituti sifatni boshqarish usullari va vositalari

Yog'larni tozalash (rafinatsiya)
Tozalanmagan yog'larda begona aralashmalar bo'ladi. Begona aralashmalar:fosfolipitlar, mumlar, uglevodlar,erkin yog' kislotalari, rang beruvchi moddalar, yog'da eruvchi vitaminlar, suv, mineral aralashmalar, oqsillar kiradi. Begona aralashmalar yog'larga hom ashyodan to'g'ridan to'g'ri o'tish yokiishlab chiqarish jarayonida kimyoviy reaksiyalar natijasida hosil boʻlishi mumkin. Fiziologik ahamiyatga ega bo'lgan aralashmalarda yog'da eruvchi vitaminlar va yuqori darajada to'yinmagan erkin holdagi yog' kislotalari kiradi. Ba'zi aralashmalar masalan, modda almashuvida ishtirok etadiganlar fiziologik ahamiyatga ega bo'lsada, yogʻlar tarkibida ular ko'proq miqdorda cho'kma hosil qilib tovarlik hususiyatini pasaytiradi. Yog'lar tarkibida begona aralashmalari bo'lishi saqlash muddatini kamaytirishga ham ta'sir etadi.
Yog'larni tozalash mehanizmini borishiga qarab ular shartli ravishda fizikaviy,kimyoviy usullarga ajratiladi. Fizikaviy usulga yog'lar:

• 
  tindirish;
  
• 
  filtrlash;
  
• 
  sentrifugalash (markazdan qochma kuch yordamida aralashmalardan tozalash kiradi). Bu usullar bilan ishlaganda yog'lar asosan, mehanik aralashmalardatozalanadi.
  

Kimyoviy usulda yog'larni gidrotatsiyalash va ishqor eritmasi bilan ishlashn kiritish mumkin.
Yog'larni assortimenti.
Ular ba'zi bir hususiyatlari bo'yicha guruhlanadi. Uy haroratida qanday holatga bo'lishiga qarab suyuq va quyuq yog'larga bo'linadi. Biz iste'mol qiladigan yog'lar suyuq yog'lar guruhiga kiradi. Suyuq yog'larga kungaboqar, pahta, soya, kunjut, raps yog'larini kiritish mumkin. Ba'zi o'simlik yog'lari uy haroratida quyuq holatda bo'ladi. Quyuq hollarda kakao yog'i palma darahti mevasidan olinadigan yog' va kokos yog'larini kiritish mumkin. Bundan tashqari, yog'lar havo kislorodi ta'sirida qanday o'zgarishiga qarab:

• 
  quriydigan
  
• 
  yarim quriydigan;
  
• 
  qurimaydigan guruhlarga ham ajratiladi;
  

O'simlik yog'lari tozalanganlik darajasiga qarab ham guruhga bo'linadi.
Tozalangan va tozalanmagan yog'lar.
Endi yog'larni assortimenti, tarkibi fizik-kimyoviy ko'rsatkichlarga to'htalamiz.