Turuz söZLÜGÜ 15-01-2017 1395- III 18 400 Başlıq Bey Hadi

Turuz Sözlügü-Türkce-Türkce III 15\01\2017 Tebriz-Bey Hadi

TURUZ

SÖZLÜGÜ

15-01-2017

-1395-

III

18 400 Başlıq

Bey Hadi

Təbriz

Turuz Sözlügü-Türkce-Türkce-Bey Hadi

a -''a'' dan ''z'' eyə dək: sapdan hörüyə. sapdan örə dək .

abatanlıq abadanlıq. salıntı.

abırsız qabırsız. gürgəvəz. çürgəvəz. gəmsiz. rüsvay. - el içində gürgəvəz qaldıq.

abtal abdal. 1. savağ. savdal. savsalağ. sava. savana. səfeh. 1. sapdal. salavır. salağı. salsam. səlsəm. sərsəm. 1. sığır. mal. öküz. bön. qanmaz.

abtallıq abdallıq. sığırlıq. mallıq. öküzlük. bönlük. qanmazlıq.

ac -yetim gözü ac olur
-yardım güdən özgədən, batalıqda can verir, hər gələn pay verən, ac qalıbən can verir.

acaman acman. sox. soxu. soxağ. soxatay. acgöz. dargöz. tamahkar. həris.

acar 1. çağal. çağqal. sağlı. sağal. sağqal. sıxı. qızlac. qıslac. qıylac. qəvi. qızıl. kötəl. kötəlli. canlı. sağlam. oyuşlu. oyluşlu. oluşlu. qurt. gürt. qapla. qaplu. güclü. güctük. güjtük. güjlü. onatlı. kökcək. köksək. köksük. qopar. qopat. qubat. qopur. bərk. qusqa. qozqa. qoyac. qoytac. quyac. quytac. qızıq. qızqın. qızışıq. gürdürümlü. gurdurumlu. güpdürümlü. gupdurumlu. laçın. yalçın. sürən. sırın. soxun. şiddətli. sovlı. hovlı. tovalı. tovlı. döğlü. qovlı. qoğlı. qorlı. zorlu. 1. sındıdan çıxma. yeni biçilmiş. yeni. taza. 1. gürdürümlü. gurdurumlu. güclü. çağal. çağqal. sağlı. sağal. sağqal. quvvətli. 1. sağ. sağlam. onğ. önğ. doğru. dorut. doruc. durut. duruc. onğat. oğat. onat. iyi. güclü. daynaq. dayqan. dadnaq. dadqan. çağal. çağqal. sağlı. sağal. sağqal.

acı ağuş. ağunc. dərd. sağuş. sağunc. - sağuş seviş: sağuş səviş: dərd o şadi.
-iti, itiz, didiz, acı, tünd söz, davranış: saltav. salto. (xəşin)
-tüstü sonsuz dadlı, sonu dönülməz acı!
-acı çəkmək: ağlamaq. zırıncamaq. zırıldamaq. sırıncamaq. sığıncamaq.
-iti, acı, uslu söz, davranış: sivsi (> sipsi). səpsə.
- süycü süycü yeyənlər, acı acı gəgirmiş, ağzın açıb deyənlər, sonu birgəbirmiş. (süycü: dadlı). (gəbirmək: gəbərmək. piscənə, acınaqlı ölmək). (ağzın açıb deyənlər: ağzın açıb , gözün yumubdeyənlər).
- acı çay: çin çay.
- acı vermək:sıxmaq. sıxqamaq. çimrilik edmək. basqılamaq. əzmək. bunaltmaq. üzmək. qısmaq. qısıtmaq. qısqıtmaq. pısmıtmaq. darıtmaq. (əfsürdə, diltəng edmək) darıxdırmaq. basmaq. bezdirmək. gücləmək. dürtmək. dürtdəmək. zorlamaq. büzmək.
-acı çəkmək ölməyin, dadın almaq olmağın.
-acı qalsa içində, paylaşmasan kimsələ, dadlı qaçar yadından, yaşın sönər tez çağın.
-dadlı sözlər qatı daşı un eylər, acı sözlər yılım unu daş eylər. (yılım : yumşaq)
-əti acı daş yesə, gedməz üzdən üzü çox, uzaq durqıl olardan, asdarı yox üzü yox.
-acı sızı, acışıq, cicişik, ağrı: sızanaq. sızğanaq.

acıq -ucu acıq, iti, bic olan nərsə: silvi. silvə. sivlə.

acıqın acığın. sinsik. acığlı. əsəbi.

acıqınmaz acığınmaz. acığlanmaz. qaşınmaz. dövənməz. döğənməz. sıpqılmaz. sezilməz. sezgilməz. sızılmaz. sızqılmaz. təhrik olunmaz. vakoniş göstərməz. əsəbilənməz. münfəil.

acıqıtmaq acığıtmaq. acığlatmaq. qaşındırmaq. döğətmək. döğətmək. sızıtmaq. sızqıtmək. sezdirmək. sezitmək. sezgitmək. sıpqıtmaq. təhriklətmək. vakonişə gücləmək. əsəbilətmək.

acıqlanmaz acığlanmaz. acığınmaz. qaşınmaz. dövənməz. döğənməz. sıpqılmaz. sezilməz. sezgilməz. sızılmaz. sızqılmaz. təhrik olunmaz. vakoniş göstərməz. əsəbilənməz. münfəil.

acıqlatmaq acığlatmaq. acığıtmaq. qaşındırmaq. döğətmək. döğətmək. sızıtmaq. sızqıtmək. sezdirmək. sezitmək. sezgitmək. sıpqıtmaq. təhriklətmək. vakonişə gücləmək. əsəbilətmək.

acıqlı acığlı. sinsik. acığın. əsəbi.

acılar -acılar bitər, yaxcılar itər. (acılar bitir, yaxcılar itir).

acılarımı - dalqınlıq qaçırır uykularımı, kimsələr biləmir acılarımı, bir yadın oluram gecə olunca, illər ötür ata dan ışıq doğunca. (yadın: kəndinə yabancı).

acılıq sıtma. ısıtma. isitmə. istim. histim. hıstım. isinmə. isiniş. qızım. qızınış. öfgə. hərarət.
(aestus (latin) estus (latin) .

acılqaq acılğaq. açıllıq. sökəllik. çalığ. xəsdə. naxoş.

acımış - acımış qabarmış xəmir: sınık yoğur. - sınık yoğurdan pişirilən çörək ürəyə düşməz.

acımtıl -didsil, ısırac, acımtıl, mor dad: sirkəy. sırqoy.

acınaqlı -piscənə, acınaqlı ölmüş: gəbirmiş. gəbərmiş. - süycü süycü yeyənlər, acı acı gəgirmiş, ağzın açıb deyənlər, sonu bir gəbirmiş. (süycü: dadlı). (gəbirmək: gəbərmək. piscənə, acınaqlı ölmək).

acını - unutmamış acını, dadanmamış yaxcını.

acınmaq sızınmaq. sızanmaq. sızlanmaq. ağrınmaq. - bu yazığ balanı gördüm ürəyim sızandı.

acınmasan -acınmasan canıva, hər iş gələr başıva.

acırqamaq asırqamaq. yasırqamaq. əsirgəmək. saxlamaq.

acırqanmaq asırqanmaq. yasırqanmaq. əsirgənmək. əsirgəlmək. saxlanmaq.

acısı -quyruq acısı: 1. öc, intiqam cicişməsi. 1. keçmiş bir acıdan qalan üzüntü. 1. bir kəsgiyə, zərərə üzləşmədən doğan qızqınlıq, hirslilik.

acısız əməksiz. zəhmətsiz . - acısız süycü, üfüsüz büycü olmaz. (süycü: dadlı). (üfüsüz: püfüsüz: kələksiz). (büycü: büyücü: cadıçı).

acışıq -acı sızı, acışıq, cicişik, ağrı: sızanaq. sızğanaq.

acıtan acıdan. acıtğan. odçu. odlayan. alışdırıcı. sınaşdırıcı. alışdıran. tutuşdurucu. tutuşduran. yaxıcı. yaxan. kuyqaç. kuyçu. kuydurucu. küyqaç. küyçü. küydürücü.
-keçmiş bir acıdan qalan üzüntü:quyruq acısı.

acıtqan acıtğan. acıdan. odçu. odlayan. alışdırıcı. sınaşdırıcı. alışdıran. tutuşdurucu. tutuşduran. yaxıcı. yaxan. kuyqaç. kuyçu. kuydurucu. küyqaç. küyçü. küydürücü.

acqıl acğıl. səltə. şəltə. < salta. {> səlitə (fars)}. saldırat. ətacı. bədxasiyyət. - bu səltədən kimdi ki çəkinməsin.

acqöz acgöz. 1. dargöz. sox. soxu. soxağ. soxatay. acman. acaman. tamahkar. həris. 1. sox. soxu. susuq. süsük. süyük. - sox ər. (# tox: göztox).

aclıq -toxluq nə deditməz, para nə editməz, aclıq nə yeditməz.
-soyuğ aclıq: soyuq soyğun. salqın sürün.
-aclıq tokluq, gülüv yığlav, eylik pislik dinsiz olub, dilsiz doğub. (gülüv: gülmək). (yığlav: ağlamaq) .

acman acaman. sox. soxu. soxağ. soxatay. acgöz. dargöz. tamahkar. həris.

acra yoğurcın. yoğırcın. çağa. çala. qoyas. maya.

acta -bəyə vergin, acda alğın olmasın. (vergin: verəcəyin). (alğın: alacağın).

aç aç!. qaç!. saç!. yay!. tök!. ək!. savır!. səp!. at!.
-açtıqıvı aç: yapdığıvı yap. - sən açdığıvı aç (yapdığıvı yap), toxuyan toxuyubda, bükərdə. (sən yazdığıvı yaz, əğirən bükür).
-aç gözünü kor olma, yoxsulluqdan xor olma, ölüm ovçu ov olma, çağı varan gedərmiş, başı varsa yaşarikən istəklərin edərmiş. (başı: ağlı).

açan -çoxdan durub düşman toxur torunu, bağlı qoyur türkcə açan okulu.

açan 1. sağan. - sap açan: sap sağan. 1. satan. ifşa edən. (# çatan: çatran: örtən. qapayan. gizlədən. buran. bürügən. sater)
-kiri savan, açan, təmizləyən, gidərən: savın. savun. sabın. sabun. savmalıq. arçaqıl. arçıqul. açmalıq.
-aranı birbirinə salan, birbirindən soğudan, açan: salğınçı. soğquntu. soyğuntu. arapozan.
-hər nə oldu keçəcək, qalma geri gündə könül, ki açan gün baxacaqdur açılan göylərizə.
-ayağın açan: ayağ boşaldan. sıyırqan. sıyırğan. sıyırdan. siyirən. siyirgən. > sırağan. sıradan. sürgü. sürüdən. sürgüdən. sürgütün. ötürüc. isala aparan. yörgüc. müshil.

açar silkər. - bu ot qarnıvı silkər: açar. (silkmək: açmaq).
- adam vardı para örtər manını, adamda var açar para manını. (manını: aybını)
-sən kim olsan ol açar tov iç üzün . (tov: güc)
-qucaq açar ər yerdən , görsə qonaq qıraq yerdən uzaqdan, bir qapını qırx qapar, qaykişilər uzaq olsun qonaqdan. (qaykişilər: (qay: pis). namədlər).

açarları -sevəcəklərim qorxutmaz məni, açarları içimdə durur, qırırsa bağın sevgili məndən, bir qapı bağlanır, başqasın açır. (bağın: bağa. bəfa).

açatımaq açatmaq. salmaq. sorlatmaq. soratlamaq. salmaq. salıtmaq. salımaq. qoymaq. icazə, musaidə, ruxsət vermək. - keçən öğündə salıtmadız. - mən belə bir oyuna salınamam.

açatmaq açatımaq. salmaq. sorlatmaq. soratlamaq. salmaq. salıtmaq. salımaq. qoymaq. icazə, musaidə, ruxsət vermək. - keçən öğündə salıtmadız. - mən belə bir oyuna salınamam.

açı 1. sındı. sınğı. bucaq. burcaq. quşə. zaviyə. döngə. 1. fürsət. - açı, fürsət varkən. quş əldəykən.
-açı, fürsət güdən: sinsi. sintə. sinti. sıntı. siğsi. sığsı.
-iki nərsənin birbirinə çapmasından oluşan açı: sapma. saçma. > çəpmə.

açıb sağıb. - o qərqərəni sağıb bu birinə sar. (sağmaq: açmaq. boşaltmaq. çözmək). ( sarmaq: 1. dolamaq. 1. doldurmaq).
-açıb qapama: açıb bağlama. qapa çapa. yapa çapa. rətq o fətq
-düşünmədən ağzın açıb salan, savan:salavı. salaçı. savaçı.
-açıb tirləmək: sərmək. - qanat gərən quşlar. - yayın gərib oxladı.
- süycü süycü yeyənlər, acı acı gəgirmiş, ağzın açıb deyənlər, sonu bir gəbirmiş. (süycü: dadlı). (gəbirmək: gəbərmək. piscənə, acınaqlı ölmək). (ağzın açıb deyənlər: ağzın açıb , gözün yumubdeyənlər).
-nərsənin iç üzün açıb tökmək: sırıtmaq. sıyrıtmaq.

açıq 1. sir. siyir. sil. silir. silik. say. arığ. pak. təmiz. pakizə. - ətəyi silik > silgitəy. 1. sıray. çıray. siriy. sirəy. siliy. siləy. aşgar. anlaşıqlı. dürt. sərih. (qabili dənk, fəhm). - siliy gəp: açıq söz. 1. solqun. uçqun. açqın. - solqun boya. - uçqun bəniz. 1. sığ. sıy. sıyğın. törək. yörək. bəsit. qolay. yalın. saf. düz. süssüz. incə. yalxı. yalxoy. nazik. ilkəl. əsil. təməl. 1. saçıq. sərçin. sərsin. sərgin. sərpin. sərtin. səryinğ. sərvin. sərpik. səprik. yayıq. gənəbol. vəsi'. vüsə'tli. 1. sərsəp. salsar. salsap. qate'. dürt. dürüt. sərik. sərih. rok. 1. sələnğ. sərənğ. sərənğ. sərinğ. sərin. saltay. bol. geniş. yazın. fərax. - sələnğ yer. - sələnğ çıxmaq: eşiyə, açığ alana çıxmaq. 1. seçik. 1. savıq. çavıq. çağıq. vazeh. 1. sayqal. gizli, sirli, məhrəmanə olmayan. sıyğal. sığallı. cilalı. 1. selən. sələn. sərən. sürən. fərah. 1. seyrək. kəvrək. xoşəxlaq. - belə seyrək atanı kim sevməz. 1. salqın. geniş. enli. engin. - salqın yer: genişlik. açıq yer. yasdanaq. düzəngah. 1. savan. savın. (təpici. iti). parlaq. ışıq. dirəxşan. taban. 1. savar. saprat. savrat. (< savmaq: uzaqlatmaq). seçik. bəlirli. durut. dürt. dürüt. aşkar. (mütəməyyiz. mütəfərriq. mücəzza. cüda. məfruz. münfək. mutarikə. infisal. firqət) 1. sağday. sayaq. sıyaq. sərih. 1. saçıq. seçik. qolaylıqla seçiləbilən. 1. yuçut. azad. -yuçut, açıq, azad bölgə: sərbəs quşaq. (quşaq: bölgə. məntəqə. zon). 1. saçıq. səçik. çözük. qutuq. yuçut. sərbəst. azad. bağsız olan hərnə. 1. salbaş > sərbəst. yuçut.
-təmiz, açıq, düz, saf kimsə: quşbaşı.
-ağzı açıq: çox danışan. -üzən balıq iz qoymaz, ağzı açıq giz qoymaz. (giz : sır). (giz qoymaz: sir saxlamaz)
-açığ yunaq: açığ hamam: salqam.
-sayılı, açıq, yavaş yavaş danışmaq: saltığlamaq. dənər dənər edmək. - belə saltığlayan görməmişdim indiyə dək.
- açığ saçığ geyim: sallam saçaq geyim
- ucları açığ qalıb sallan kəmər çeşiti: sallama quşaq.
- açığ söz: sav söz. {sav: (çav) say. sap. saf. aya}.
-açıq sarı: saruc. sarımsı.
-açıq yer: salqın yer. genişlik. yasdanaq. düzəngah. (salqın: geniş. enli. engin. açıq).
-gözü açıq: savan. savın. (təpici. iti). kəsgin. yarac. yaraclı. yaraşlı. etgili. oxuğan. savadlı. sanğlı. zəki. tiz huş. ayğaq. huşyar. ağıllı. fərasatlı.
-el şənliklərində yığılıb, əğlənən sayıl, açıq, böyük alan: saylağ. saylanğ. səyləğ. səylənğ. seylək. seyləğ. (sayılqa. saylanqa. səyləngə. seyingə. seyləngə. salyanğa).
-çəkəyi (çənəsi) açıq: boşboğaz. ağzı boş. sayrağ. sayrağı. sayruc. sağraş. sağrac. sağruc. dilli. sözlü. qonuşqan. çənəçi. çalçənə. çərənçi. gəvəzə. çənəsi düşük. söz düşüyü. çox danışan, söyləyən. (vərrac).
-düz, açıq yer: savınlıq. savıni. sərinlik. sayvan. seyhan. açıqlıq. kövşadlıq. alan. meydan.
-incə, yaş çubuqlardan toxunan, çubuğ araları açıq, səpik səpik, aralıqlı qalan qab: səbət. səpət. (səpsəp) (< sapmaq. səpmək. (< sap: tel. çubuğ) savın. sağın. - kiçik səbət: sələ. səlpə
-açığ hesab: sərik hesab. cari hesab.
-açıb yana bıraxmaq: sərpitmək. açmaq. - yorqanı üstündən sərpitmiş.
-açıq saçıq, çalıq, pozaq, cılf, mübtəzəl geyinib dolanan: sərgiçi.
-açıq duran baş barmaqla ikinci barmağın arasında olan aralıq: sərə. (< sərmək. sərəmək)
-açıq saçıq: sərsərpə. aldırmadan. rahatca.
-əliaçıq: səçir. saçır. səxi.
-hər nəyin sərik, açıq olan üzü: sərit.
-qapatsansa keçmişin, açıq durar yarınlara yolların, açıq keçmiş ıraq qoğar yarının. (keçmişindən qırmadan, yarına yol tapılma)
-qapatsansa keçmişin, açıq durar yarınlara yolların, açıq keçmiş ıraq qoğar yarının. (keçmişindən qırmadan, yarına yol tapılma)
-dəğişə bilməyirəm mən səni bil heç nəyilə, gedisən ged qalısan qal bu açıq yol sən üçün.
- açıq boyalı: sırğım boyalı. {sırğım. seyrək, incə, yumşaq yapılmış (səpilmiş, sərilmiş, tikinmiş, işlənmiş) nərsə}.
- açığ, xoş üzlü, səmimi olmayan: soğuq sıray: soğuq çıray: soğuq burun: soğuq tumsuğ.
-aydın, açıq, iti, qəti olan: . sillik_. silgik. silli. silik. - silli sözün nədir.

açıqca 1. sağday. sayaq. sıyaq. sərihən. sərahətən. sərrast. aşgara. 1. sərik. sərəki. sərcə. gənəlliklə. imumiyyətlə.
-tutmamazlığı, yaraşmazlığı, uyqunsuzluğu açıqca görünmək: sıyıtmaq. sırıtmaq. gözə çarpmaq. yamaq olmaq. - burda sıyıtan bir nə görülmədi. - bu boya üzərində sarı sırıtır.

açıqı -çevrələyində açığı olan yekə çadır: saçar. saçavan. sayavan. (> çadorvan (fars)}. sığqaç. sağac. sıyıc. günlük çadır. - saçar barlamaq, barqurlamaq: böyük çadır qurmaq.

açıqqöz açığgöz. səkə. (səçə) sıva. saysığ. ayıq. - bu gecə yolun gözləyib səkə yatdım. - saysığ kişi. - saysığ yağdayda: ayığ durumda.

açıqlamaq - anlamın açıqlamaq: için, ruhun açıqlamaq. uçuğun çıxarmaq. uçurun çıxarmaq. - uçursuz: anlamsız.

açıqlamaq savlamaq. faşlamaq. xəşləmək. (# saxlamaq: gizləmək. örtələmək) .

açıqlatmaq açığlatmaq. gürləmək. gürlətmək. gurlamaq. gurlatmaq. söyləmək. anlatmaq. oyqalatmaq. oyqatmaq. oylatmaq. (xatırlatmaq. ilham vermək. götrütmək. körükləmək. çapdamaq. sürşütmək. təşviq edmək) izah edmək. iləri sürmək.

açıqlayış 1. gəngəş. danışıq. - (əkəndə gəngəş olsa, dartış biçinə qalmaz). (səpəndə dartış, biçində yartış). (yartış: iməcilik. əməkdaşlıq. barış)1. açığlayış. götəriş. götrüş. bildiri. bildirim. anlatı. iləti. sorağış. sorğayış. (xəbər vermə) tutanaq. yazanaq. bültən. rapor. quzariş.

açıqlıq səyrə. bayır. çöl. səhra.
- bolluq açıqlıq: salqın sayqın. gözəl bol. şən huzurlu. (salqın: geniş. enli. engin. açıq).

açıqlıqta -açığlıqda gəzinmək, dolanmaq: sərğildəmək. sələnğdəmək. sələnğləmək. seyrənğdəmək. seyrəndəmək. sərindəmək. sərildəmək. səlgildəmək. sənğildəmək. - siz gedin, biz biraz sələnğdəyib gəlirik.
-açıqlıqda kölgəlik yer: korqay. günlük. sığvan. sayvan. seyvan. sayban. barnaq. kürnəc. kürənc. kürəş. kürəc. kürən. kürnəş. künəş. künəc.

açıla sərgin. sərili. açqın. sərilmiş. yayqın. döşənmiş. döşəgin.
-dəmlənmiş, həlim, açıla pişmiş ət: sökələmə. sökləmə. söğləmə. söküş. saçlama. xaşlama. xaş. yəxni.

açılan -suvağ. eşilib, dəlinərək açılan su yolu: sokak. soxaq. sovaq. savağ. (1. < soxmaq. suxmaq. 1. < sökmək. 1. < sovmaq. savmaq). güdük.
-daş duvar arasından açılan yol: sokak. soxaq. sovaq. savağ. (1. < soxmaq. suxmaq. 1. < sökmək. 1. < sovmaq. savmaq). sökük. gədik. (surax (fars)}.

açılan -açılan gün: sabah. sapağ. savağ. (< sapmaq: çıxmaq) yarın. (< yarınmaq: açılmaq) gündüz. günün çıxandan batana dək olan arası, salımı, sürümü.
-(suğarmaq üçün) kərdilərin aralasında açılan ilişik arxlar: güdür. mürtəbit araxlar. kəriz. kəhriz. - güdürün dəngərin yarçıq aç. - güdür açmaq: kərdilər, quylar, neçə su qaynağı arasında su yolu açmaq.
-açılan, sərilən hər nə: sərgi. yayqı. döşəmə.
-hər nə oldu keçəcək, qalma geri gündə könül, ki açan gün baxacaqdur açılan göylərizə.
-qapağı üstündə qətlənərək qapanıb açılan qutu çeşiti: sındığ. sandığ.

açılı fürsətli. -açılı, fürsətli olan: quşu əldə.

açılış - ara açılış: sayxaş.

açıllıq acılğaq. sökəllik. çalığ. xəsdə. naxoş.

açılmaq 1. dinilmək. qurtulmaq. xilas, rəha olmaq. - bu duzlaqdan (girifdarçılıq) dinildik. - onun əməyindən (zəhmətindən) dinildik. - öldü bu ağrıdan dinildi. - yağmırdan dinilib, damcıya ilindik. - bir çay içib yorqunluğum dinildi. 1. saçılmaq. çasılmaq. çözülmək. - çətinliklər, düğnüklər saçıldı. 1. saçılmaq. səçilmək. çözülmək. 1. saçılmaq. səçilmək. çözülmək. qutulmaq. yuçunmaq. yuçğınmaq. sərbəsinmək. sərbəst, azad olmaq. - onun əlayağından ipi səç. 1. saçarlanmaq. çiçəklənmək. gəlişmək. böyümək. başarı qazanmaq. yarınmaq. 1. çalınmaq. sapbalmaq. çapbalmaq. salbağmaq. sapalmaq. aralanmaq. 1. saşumaq. (< saç) saçmaq. gəvşəmək. boşalmaq 1. sərilmək. sərpilmək. sərinmək. boşalmaq. rahatlaşmaq. 1. solmaq. boşalmaq. (# dolmaq: tıxılmaq. basılmaq. qapanmaq)
-bir tutudan, tutqudan, bənddən çözülmək, açılmaq istəmək: saçınsıramaq. çözənsirəmək.

açılmamış -tanınmamış, açılmamış, itgin, yumuq, əlçatmaz, qorxunc yer: quşuçmaz. quşqonmaz. quşsəkməz. çıpıt gəzməz. ins cin ayağı çatmamış yer.

açılmış -suda xaşlanmış, açılmış nərsə: küvlə. kövəl. həlim.
-xaşlanmış, pişib açılmış yemək: sallama.
-üstün açılmış yoğuru sərib, təndirə çırpma, yapma döşəkcəsi: səpic. (1. < sərmək. sərpmək) çörək döşəkcəsi.

açıltı -çıldı qəfəs, girdi içəri, nisgilli biri sevəcən biri.

açımaq açmaq. saçmaq. saçımaq. səçmək. səçimək. çözmək. çözümək. qutarmaq. - onun əlayağından ipi səç.

açınlaşmaq solqunlaşmaq. uçqunlaşmaq. açğınlaşmaq. - su boyasına su qatdığca solqunlaşır.

açır -qol açmazı, baş açır qolay. (baş: ağıl) (qol: əl)
-sevəcəklərim qorxutmaz məni, açarları içimdə durur, qırırsa bağın sevgili məndən, bir qapı bağlanır, başqasın açır. (bağın: bağa. bəfa)
-sarığın, ipin açır: sağır. - biri yükün sarır, biri yükün sağır: .

açırmaq ayırmaq. seçirmək. - ağ qaranı seçirəmədi.

açıtış silkiş. sıvarış. savarış. yuvarış. yuvuş. arıqış. arıtma. təsviyə. təxlis. təthir. palayiş.

açıtma çalışma açıqlamağa . -kor boyadan anlamaz, anlamaza açıtma söz anlamaz. (açıtma: çalışma açıqlamağa).

açıtmaq seçitmək. əritmək. əritləmək > irdələmək. təcziyə, təhlil edmək.

açqın 1. sərgin. sərili. sərilmiş. açıla. yayqın. döşənmiş. döşəgin. 1. solqun. uçqun. açıq. - solqun boya. - uçqun bəniz.

açqınlaşmaq açğınlaşmaq. solqunlaşmaq. uçqunlaşmaq. açınlaşmaq. - su boyasına su qatdığca solqunlaşır.

açma -ağzaçma: ifdar.

açmaq 1. sıyıqlamaq. çalmaq. soymaq. lütləmək. 1. saçav. saçmaq. 1. şikaftən (fars) < çaxratmaq. çəklətmək. yarmaq. 1. silkmək. - bu ot qarnıvı silkər: açar. 1. sərmək. sərimək. genişlətmək. - qolları sərili yatmış köpək. 1. sərpitmək. açıb yana bıraxmaq. - yorqanı üstündən sərpitmiş. 1. səritmək. salmaq. (# sərimək. sarımaq: sırımaq. burmaq. bükmək. toğlamaq. tovlamaq. dəngitmək (> tənidən (fars)}. 1. salıtmaq. savqıtmaq. savqırmaq. ayırmaq. boşamaq. çözmək. təcrid edmək. təfkik edmək. yaddan çıxarmaq. unutmaq. münfəsil edmək. 1. salmaq. sökmək. - gün saldı. - dan saldı. 1. açımaq. saçmaq. saçımaq. səçmək. səçimək. çözmək. çözümək. qutarmaq. - onun əlayağından ipi səç. 1. saçmaq. çözmək. 1. saldırmaq. sərmək. 1. saçnamaq. saçmaq. 1. sağmaq. boşaltmaq. çözmək. {(# sarmaq: 1. dolamaq. 1. doldurmaq). - sap saran: sap dolayan. - sap sağan: sap açan. - o qərqərəni sağıb bu birinə sar. - biri sarınır biri sağılır. sarınan kim, sağılan kim: yoğunan kim, soyunan kim. - ey sardığın sağan dünya. - sən sardığın sar, o sağdığın sağacağ. - biri yükün sarır, biri yükün sağır: sarığın, ipin açır}. 1. satmaq. boşaltmaq. 1. sökmək. əldən salmaq. - bu iş onu sökdü.
-sarılı, bükülü, qapalı nərsəni açmaq, yaymaq, dağrıtmaq: sərmək. - ip sərmək: ip açmaq, uzatmaq. (# sarmaq:nərsəni nərsənin çevrəsinə sərimək, devirmək, çevirmək. - ip sarmaq: ip çevirmək)
-ip açmaq, uzatmaq: ip sərmək.
- güdür açmaq: kərdilər, quylar, neçə su qaynağı arasında su yolu açmaq. ( güdür:(suğarmaq üçün) kərdilərin aralasında açılan ilişik arxlar. mürtəbit araxlar. kəriz. kəhriz).
- dəzgah açmaq: kürsü qurmaq. düzən qurmaq.
- örtük, süfrə açmaq: saçağ yazmaq. sərik sərmək.
- yataq sərmək, açmaq: döşək salmaq.
-bağlı nərsəni çözmək, açmaq: sağmaq.
- səpər açmaq: böyük qonağlıq vermək. (səprə:səpər. saçağ. süfrə).
-birbiri üsdə qoymayıb, aralıqlı, seyrək bıraxmaq, sürmək, dağıtmaq, döşəmək, açmaq, yaymaq: sərmək. - tuxumu toprağda sərmək gərək.
-saçmaq açmaq: çaqmaq. bölmək.
-nərsni yarma, kəsib açmaq üçün kəsici arac: sında. cərrahlıq piçağı. neştər.
-diş kəsmə qarın açmaz tikə:çındır.
-nərsəni başında açmaq, atmaq, savmaq: sıypatmaq. sıpatmaq. sırbatmaq. sıyrıtmaq.
-yumşaqlıqla bir qarqaşanı yatırmaq, bir düğünü açmaq: sıypalamaq. sıypamaq. sığpalamaq. sığpamaq. sıyqalamaq. - ev, iç soruların, çətinliklərin ititmək yox, sıypamaq yeydir. 1. yapırlamaq. yasırlamaq. hamarlamaq.
-dərisin sıyırmaq, siyrimək, açmaq: sırımaq. sırıvalmaq. soymaq.