tünü -dünü günə bağlamar!, günü tünə, tün ertinlə yarınar!. (bağlamar!: bağlama!. bağlac qılma!)
-bu gün dünü tanımaz, yarın gələr bu günləri anımaz
-tün günü, gün tünü, kölgə günü, gün kölgəni tanımaz.
tünüqtünük. 1. {# tənik: seyrək. səğrək. səkrək. seydəm. saldan. sayğan. kəm kəm. aralıqlı. arada bir. endik. endər. az tapılan, bulunan, görünən. nadir. azaraq. araraq. ayaraq. çox az. dar. qıt. qırtaq. nüdrətən. nadir halda. nadirən. ziyq. kovarğan (moğol) (# tovarğan: toğarğan: doğarğan: bolarğan. bol bol. sıx sıx. sulumlu. bərəkətli. saysız) (sınırlı. qısıtlı)}. 1. (tünük. tonok (fars) < tənik rəqiq. seyrək. mütəxəlxəl. 1. . təng< (# tənik: açıq. bol).
tünya - bu gün avçı yarın dönür avına, yalan dünya çoxun qoyar oyuna.
-dünya malı yoxunsa çalış əldə edəsən, pulsuz dilək boşuna, ağız yeməz qarın qalar boşuna, diləklərin gələr olsa düşünə, para yoxsa qoyulmamış yoluna.
-dünya varından, bağışlarından əl ətək sovmuş, üzmüş kimsə: sofi < sovu.
-(qayğısız yaşam yoxdu, bu dünya cəhənnəmdi). -əmgəksizin durqu yox, munda tamu.
tünyanın -varı dünyanın, olur buyruğuna üzlülərin, vay onaki baxaraq özgələrə min utana.
tüpən -yel əkib dəğmə tüpən, dad bu gün keçdi dünən.
tür 1. . cür. təhər. təhir. təkir. çəkər. çəkir. çəşir. çeşit. (< çəkmək) nov'. - iki çeşir. - üç çeşir. - dörd çəkər yemək. - bu hançı çeşirdəndi. 1. . türük. dur. duruğ. saya. sayağ. sıya. sıyağ. silət. yalıt. bur. buruğ. bür. bürük. sifət. vəsf. 1. . türük. dur. duruğ. saya. sayağ. sıya. sıyağ. sıy. bur. buruğ. bür. bürük. sifət. üz. - sıysığat: üz iç. - sıyın atmış, sığın yox: üzün, donun dəğişmiş, için yox. - sıy atılır, sığ yox: üz, don dəğişir, iç yox. - sıylısıysız: durlu dursuz. türlü ttürsüz. burlubursuz. sifətli sifətsiz. - sıxıylı: qalın durlu, türlü, burlu, duruğlu. türüklü, buruğlu, bürlü, bürüklü, sifətli. - sıyı sıyrılmış: üzü tökülmüş. - sıyıva lə'nət: üzüvə tüpürüm.
- dür saçmaq: sür saçmaq. gözəl qonuşmaq.
türq - türk sayın yarıtmaz: türk sayağına oxşamaz. (sayın: kimi).
-değiliz kimlər kimi sıradan, sağuş olsun türk yaratmış yaradan. (sağuş: şükr. həmd).
türqcə -çoxdan durub düşman toxur torunu, bağlı qoyur türkcə açan okulu.
tüstüsün -yaşam böylə, biri görməz tüstüsün, cana alar istisin.
tüstüsünə -yarımadıq istisinə, kor olduq tüstüsünə.
tüşdüş. düşlük. rö'ya. rüya.
tüşə -suya girən bata bilər, dağa qalxan düşə bilər -düşə gəlməyən: nəsib olmayan. qismət olmayan. - hər başa düşə gəlməyən duyqular. -ayağı nərsiyə ilişib səndələmək, düşə yazmaq: satıcmaq. səkicmək.
tüşən -boyundan asılıb sinəyə düşən süs, bəzək, gözüklük (nəzərlik): silkinək. sinilək. sinəlik. -bir yerdən şığıb, iticə axan, saçan, çıxan, düşən nərsə: saçma. axın.
-alına düşən saç: kəsmə. kəkil. kakil. pərçəm.
-başdan çevrəyə (alna, üzə, yana, dala) çıxan, düşən, sarğan saç: saçağ <> sağac.
-iti iti, iplik iplik uzanan, şıdırğı düşən, enən, yağan yağmur, nərsə: sağanaq. sağnaq. -yüksələndə çevrə bilər sən kimsin, düşən anda sən doslarun tanırsan. -başa düşən: seçici. seçən. anlayan. dalqan. dalıqan. tanlayan. tanayan. bilgəyən. seçəyən. seçəğən. fərq edən. qavrayan. -gözlənənlə, gərəkənlə oluşanın arasında düşən uzaqlıq, aralıq, ayrılıq, dalqıc, fərq, təfavüt: bir tutşdurma, düzləmə biriminə, ölçüsünə görə oluşan azlıq, çoxluq. sapma. saçma. çapma. ox qabı. - sizin ölçüzə görə burda heç bir sapma görünmədi. - iki nümrə sapma ilə sınavdan düşdü. - qurşun iki metr sapma ilə imə (amaca) çatmayıb yerə düşdü. - iki dosd ara sapma düşməsin. - keçən dəprəmdə bu evin eşik duvarına yekə sapma (çat) düşdü. -köprü güdüb dosdundan, köpü güdüb azından, dadlı güdüb qalma paya düşən duzundan. -yerinə tam düşən nərsə: sinsi. sintə. sinti. sıntı. siğsi. sığsı. gövdəyə oturan geyim. daramdurul. tam uyqun, yapışqan. -nərsədən nərsə azalan, düşən, soğuyan, savılan, atlan: siləgən. silpən. sələgən. səlpən. salığan. salpan. - siləgən yaşam sürü (uzunluğu) siləgən gecə. - gəlir çoxalmır, gedəri silkət. - ged gedə qızqınlığı silkədi. - siləgən para. - siləgən qayğı.
tüşənə - yıxılırsa biri əldən tutasan sən kişisən, düşənə vurmuyasan taqqa təkə sən kişisən, varasan malla davara yoluvu azmıyasan sən kişisən, əzilib ya əzələr olsana topraq təki bərk sən kişisən, istəyin salmaya əldən ələ, ovsarlıyasan sən kişisən, kar koru kəl keçəli manlamasan sən kişisən (istəyin: həvəsin. nəfsin). (manlamasan: ayıblamayasan).
tüşəntə -havayla qalxan uca uclara, düşəndə düşər dərin quyuya. (uclara: zirvələrə).
tüşər -çox tez düşər gördüyünün izinə, arın könül aldanırmış tezinə. (arın: aras. təmiz) -degirman sırayladı, devir dönər, sıra düşər bizədə, bu gün dönür tərsinə, bu tərsinə, tərsə gedər genədə. -havayla qalxan uca uclara, düşəndə düşər dərin quyuya. (uclara: zirvələrə) -degirmanlar sırayla, sıra düşər bizədə - əməyi yengə çəkər, daduğu güveyə düşər. (yengə: muşata). (daduğu: ləzzəti). (güveyə: kürəkənə) -düşər axşam qaranlıq, güdə gedər kölgələr, qaraldıqca qalanmaz, yoxa çıxar kölgələr.
tüşmüşdüşmüş. düşüt. savıt. (saqit. səqt olmuş, olunmuş). -uzaq, ucqar, yan, qırağ düşmüş nərsə, yer: savı. - savıqalmaq: ayrı düşmək. dalqınmaq. -yıxılmış, düşmüş, qırılmış nərsə: söggə. sökə.
tüşmüşəm -tıxanıbdır boğazım, dadsız ağız, yox gümanım atmış ola birdə danım, yarı can düşmüşəm əldən quruyub əl ayağım, duvağımda yıxılıb yox dayağım. (qocalıqla yalnızlıq).
tüşnülmək -nərsiyə, bir yana əğinmək, yenilmək, düşnülmək, üz tutmaq, qəsd edmək, meyillənmək, təmayül göstərmək: sısınmaq. sesinmək. səsinmək. sıysınmaq. səvsinmək. sevsinmək. səvsinirmək. sevsinirmək. sansırmaq. sanısırmaq. sınısırmaq. sartınmaq. - bizim yeyib içib yatmağa çox sesinir. - göz könül öğrəşsə qana, əl yuşaqlığa savsıramaz. (yuşaqlığa: yumşaqlığa). - o uşağı vurğalı sesindi. - yavaş yavaş gedməyə sesinir. - havalar soyuğa səvsənimiş artıq. - hirsindən vurmağa, əl açmağa sevsindi. - könlün nəyə sansırır. - oyuna (qumara) haçandan səvsindiz: meyilləndiz. - bu sansırışın (bu təmayülün, meyillənişin) əlindən cana doydum: .