Ulu Öndər Heydər Əliyev siyasi fəaliyyətinin bütün mərhələlərində özü nün
Yüklə 61,71 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elmar VƏLİYEV, Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı 12 Xanım mEhrİban ƏLİYEVa
|
5 ÖN SÖZ Ulu Öndər Heydər Əliyev siyasi fəaliyyətinin bütün mərhələlərində özü nün təkmil dövlətçilik fəlsəfəsində humanizm, sosial ədalət və insanpər vərlik prin sip lərinə əsaslanmış, milli və bəşəri ideallara bağlı olmuşdur. Ulu Öndərimiz hər bir fərdin maraq və mənafeyinin, qanuni hüquqlarının müdafiəsini dövlətin başlıca vəzifəsi saymışdır. Azərbaycan bu gün məhz Ulu Öndərin dövlətçilik ideallarına sədaqət nümayiş etdirərək, nailiyyətlərini gün bəgün zənginləşdirir. Ulu Öndərin əsasını qoyduğu çoxşaxəli və effektli islahatlar kursu Prezident İlham Əliyev tərəfindən dönmədən, ardıcıllıqla, yeni dünya nizamının tələblərinə uyğun tərzdə davam etdirilir. Dövlət başçısı Heydər Əliyev dühasından, onun müqayisəyəgəlməz siyasi və dövlətçilik təcrübəsindən qədə rincə bəhrələnərək xalqımızı inamla xoşbəxt gələcəyə doğru aparır. İqtisadi inkişaf yolu ilə dövlət müstəqilliyimizin daha da möhkəmləndirilməsi, milli mədəniyyətimizin qoru nub inkişaf etdirilməsi, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyətinin qurulması, ölkə mizin dünya birliyində layiqli yerini tutması baxımından mövcud siyasi kursun müstəsna əhəmiyyəti praktik surətdə təsdiqini tapır. Müasir Azərbaycan məhz Ulu Öndər Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi inkişaf yolu ilə nurlu sabahına doğru sürətlə irəliləyir. Bu yolda geriyə boyla nan hər kəsin gözləri önündə Ulu Öndərin millət və xalq qarşısındakı misilsiz xidmətləri canlanır. Bir daha aydın olur ki, ölkəmizin tərəqqisinin yeganə yolu məhz Heydər Əliyev siyasi kursunun davam etdirilməsi və Ulu Öndərin sağlı ğında həyata keçməyən ideyalarının ardıcıl surətdə gerçəkləşdirilməsidir. Ulu Öndərin zəngin dövlətçilik irsinin öyrənilməsi, onun ölməz ideyalarının geniş təbliğ olunaraq praktik həyatda tətbiqi və gələcək nəsillərə çatdırılması müasir qloballaşma dövründə xüsusən aktualdır. Heydər Əliyev Fondu hələ sağlığında canlı əfsanəyə çevrilmiş Ulu Öndərin zəngin dövlətçilik irsinin öyrənilməsi və gənc nəslə təlqin edilməsi, onun ölməz ideyalarının gerçəkləşdirilməsi prosesində yaxından iştirak etmişdir. Fond geniş ictimaiyyətlə əlaqələri möhkəmləndirməklə Azərbaycanın hərtərəfli inkişafına, ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyətinin bərqərar edilməsi prosesinə layiqli töhfəsini verir. Millətin işıqlı gələcəyi naminə bir sıra strateji əhəmiyyətli layihələri inam la həyata keçirən Heydər Əliyev Fondu qısa müddətdə bir çox insanların ümid yerinə çevrilmişdir. Ulu Öndərin ölməz ideyalarının layiqli daşıyıcısına çev ril miş Fond hər bir vətəndaşın zəruri istək və arzularının gerçəkləşməsinə, prob lemlərinin operativ həllinə maddimənəvi dəstək verir. İnsanlara ən müxtəlif 6 səviyyələrdə yardım göstərməklə cəmiyyətdə yalnız sağlam ənənələrin, zəngin əxlaqimənəvi dəyərlərin möhkəmlənməsinə çalışır. 2004cü ildə YUNESKOnun, 2006cı ildə isə İSESKOnun xoşməramlı səfiri kimi yüksək titula layiq görülmüş Mehriban xanım Əliyevanın özünün də vurğuladığı kimi, Fondun çoxşaxəli fəaliyyətinin bir başlıca qayəsi var – insanlara təmənnasız yaxşılıqlar etmək. Fondun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın söylədiyi kimi, başqalarına yaxşılıq ömrü boyu onun üçün ümdə anlayışlara, ülvi insani keyfiyyətlərə çev rilmiş, eyni zamanda bu xeyirxahlıq missiyasının kökündə təmənnasızlıq prin sipi dayanmışdır. Mehriban xanım Əliyeva hələ 1995ci ildə təsis etdiyi Azərbaycan Mədə niyyətinin Dostları Fondu ilə öz həyat amalını, istəyini müəyyən etmişdir: milli mədəniyyətimizin inkişafına kömək göstərmək, xalqımızın dəyərli mədəniyyət nümunələrinin xaricdə təbliğini dəstəkləmək. Dünyanın nüfuzlu mədəniyyət qurumu – YUNESKOnun Azərbaycanın Birinci xanımına göstərdiyi yüksək etimad təkcə bir fərdin deyil, ümumilikdə respublikamızın uğuru olmaqla bərabər, həm də müasir dünyanın xalqımızın milli mədəniyyətinə, folkloruna, tarixinə, dilinə, incəsənətinə göstərdiyi yüksək diqqətin ifadəsidir. Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyeva xalqımı zın milli varlığını özündə yaşadan zəngin mənəvi, elmiintellektual və mədəni mülkiyyəti qloballaşma dövrünün mənfi təzahürlərindən hifz etmək üçün geniş miqyaslı işlər görmüşdür. Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyət prioritetləri sırasında elm və təhsilin mühüm yer tutması qətiyyən təsadufi deyil. Ulu Öndərin ideyalarını əldə rəhbər tutaraq onların gerçəkləşdirilməsinə çalışan Fond, bir zamanlar vətənpərvər ziyalılarımızın yeritdiyi fəal maarifçilik təmayülünü davam etdirmək kimi çətin və şərəfli missiyanı öz üzərinə götürmüşdür. Fondun elm, təhsil, mədəniyyət və digər sahələrdə həyata keçirdiyi layihələri yüksək qiymətləndirən İSESKOnun rəhbəri Əbdüləziz bin Osman əlTüveycri ilk qadın xoşməramlı səfiri kimi Mehriban xanımın bu şərəfli missiyanın yerinə yetirilməsində şəxsi nümunə göstərdiyini bildirmişdir. Azərbaycanın Birinci xanımı həm də sivilizasiyalararası dialoqa verdiyi şəxsi töhfəsinə görə İslam Konfransı Təşkilatı Gənclər Forumunun mükafatına layiq görülmüşdür. “Diabetli uşaqlara ən yüksək qayğı” layihəsi Azərbaycan Diabet Cəmiyyəti və Danimarkanın “Novo Nordisk” şirkəti ilə birgə əməkdaşlıq nəticəsində həyata keçirilmişdir. Azərbaycan talassemiya xəstəliyinin geniş yayıldığı ölkələrdən biri hesab olunur. Layihə çərçivəsində müasir avadanlıqla təchiz olunmuş Talassemiya Diaqnostika Mərkəzi yaradılmışdır. 7 Səhiyyə məsələləri ilə bağlı Fonda ayrıayrı insanlardan 10 mindən çox müraciət daxil olmuş, onlara kömək göstərilməsi üçün tibb müəssisələri ilə sıx əlaqə qurulmuş, lazımi tədbirlər həyata keçirilmişdir. Ürək xəstəliklərindən əziyyət çəkən 1300 uşağın ölkə daxilində müalicəsində, bir qismində isə xarici ölkələrdə cərrahiyyə əməliyyatı aparılmasına köməklik göstərilmişdir. Fond, həmçinin, ekologiya, idman və sosial problemlərlə bağlı müxtəlif layihələr hazırlayaraq səylə icra edir. Qurumun müxtəlif layihələrini birləşdirən ortaq nöqtə isə məhz milli genofondun qorunmasıdır. Bu ali mərama xidmət edən hər bir fəa liyyət Heydər Əliyev Fondu üçün eyni səviyyədə prioritet mahiyyət daşıyır. Heydər Əliyev Fondunun çoxsaylı məqsədlərindən biri də Azərbaycan mədəniyyətinin dünyada geniş təbliğidir. Son 10 ildə Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun vasitəsilə bu istiqamətdə bir sıra uğurlu layihələr həyata keçirilmişdir. Azərbaycan milli musiqisinin incilərindən olan muğamın inkişafı və təbliği ilə bağlı ciddi addımlar atılmışdır. Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə Bakı şəhərində YUNESKOnun Baş direktoru cənab Koişiro Matsuuranın iştirakı ilə Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin təməli qoyulmuş və qısa zaman ərzində istifadəyə verilmişdir. Azərbaycan muğam sənətinin inkişafı və qorunması istiqamətində “Qarabağ xanəndələri” musiqi albomunun nəfis şəkildə nəşr olunması, tanınmış ifaçıların iştirakı ilə ardıcıl olaraq muğam axşamlarının təşkili yüksək dəyərləndirilir. Azərbaycan muğam sənətinin inkişafı və muğam mədəniyyəti ənənələrinin qorunub saxlanmasını nəzərdə tutan “Muğamİrs”, “MuğamDəstgah”, “Muğam Ensiklopediyası”, “Muğamİnternet”, “MuğamAntologiya”, “Muğam dünyası”, “Muğam Mərkəzi” layihələri silsiləsindən “Muğamİrs” layihəsi çərçivəsində “Qarabağ xanəndələri” musiqi albomu nəfis şəkildə nəşr olunmuşdur. 2005ci ilin martında Parisdə YUNESKOnun qərargahında, xoşməramlı səfirlərin illik toplantısında “Qarabağ xanəndələri” albomunun təqdimatı olmuşdur. “Muğam Ensiklopediyası” layihəsi çərçivəsində Azərbaycan muğamına həsr olunmuş “Muğam Ensiklopediyası”nın nəşri həm elektron, həm də kitab variantlarında həyata keçirilir. “MuğamAntologiya” layihəsi çərçivəsində isə muğamla bağlı zəngin nə zəri musiqi irsinin qiymətli nümunələrindən Səfiəddin Urməvinin, Fəthullah Şirvaninin və digər görkəmli müəlliflərin əsərləri işıq üzü görmüşdür. Fondun təşəbbüsü ilə YUNESKO Azərbaycan muğamını bəşəriyyətin şifahi və qeyrimaddi irsin şah əsərləri siyahısına daxil etmişdir. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi və köməyi hesabına Gəncənin sonuncu xanı Cavad xanın və VII əsrdən Gəncədə öz xeyirxahlığı ilə məşhur olan, mənəviəxlaqi dəyərləri təcəssüm etdirən Comərd Qəssabın məzarüstü türbələrində bərpa işləri aparılmış, tarixi Gəncə darvazaları bərpa edilmiş, ətraf ərazi abadlaşdırılmışdır. 8 Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə BMTnin Cenevrədəki ofisinin iqamətgahında, Parisdə Eyfel qülləsi yaxınlığında “Azərbaycan otağı”nın, “Azərbaycan Mədəniyyət evi”nin təntənəli açılışları olmuşdur. Ermənistanın işğalı nəticəsində tarixi torpaqlarından didərgin düşmüş qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial problemlərinin həllinə yardım göstə rilməsi də Heydər Əliyev Fondunun əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biridir. Mehriban xanım Əliyeva bu təbəqədən olan vətəndaşlarımızın problemlərini həssaslıqla duyur və imkan daxilində maddi və mənəvi yardımlarla onlara təsəlli verməyə çalışır. Vaxtilə Tbilisi şəhərində yaşayıbyaratmış görkəmli Azərbaycan ziyalıları Mirzə Şəfi Vazehin və Mirzə Fətəli Axundovun, habelə Fətəli xan Xoyskinin, digər tanınmış simaların qəbirüstü abidələri yenidən qurulmuş və xiyaban salınmışdır. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Moskvada, Rusiya Federasiyası hökuməti yanında Maliyyə Akademiyasında “Beynəlmiləl dostluq klubu”, Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun (MDBMİ) Azərbaycan gəncləri klubu, Rusiyadakı Azərbaycanlı Gənclərin Əlaqələndirmə Şurası tərəfindən ardıcıl təşkil edilən Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri Rusiya ictimaiyyətinin ölkəmizin zəngin mədəniyyəti, qədim ənənələri, incəsənəti və milli mətbəxi ilə tanışlığına imkan yaradır. MDBMİnin gənclər hərəkatının lideri Leyla Əliyevanın rəh bərliyi ilə həyata keçirilən belə tədbirlər iki ölkə arasında münasibətlərin daha da yaxşılaşmasına xidmət edir. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə nəşr olunmuş, beynəlxalq ictimaiyyətə ünvanlanan “Qarabağ həqiqətləri” toplusu “Qarabağın tarixi haqqında məlumat”, “Qarabağ münaqişəsinin başlanması”, “Xocalı soyqırımı”, “Azərbaycana qarşı erməni təcavüzünün nəticələri”, “Erməni terror təşkilatlarının Azərbaycana qarşı fəaliyyəti” kitabçalarından ibarətdir. Bu topluların elektron variantları qanlı soyqırımın 15 illiyində Fondun təşəbbüsü ilə Avropanın 15 dövlətində keçirilən soyqırımı qurbanlarının xatirəsini anma mərasimlərində xarici ölkə lərin diplomatik korpuslarına, beynəlxalq təşkilatlara, kütləvi informasiya vasi tələrinə, tanınmış ictimaisiyasi xadimlərə paylanılmışdır. Respublikanın internet məkanında məlumat bazasının zənginliyinə görə analoqu olmayan “Azərbaycan” portalı (www.azerbaijan.az) yaradılmışdır. Portal 12 bölməni əhatə edir: “Xəbərlər”, “Ümumi məlumat”, “Təbiət”, “Tarix”, “İqtisadiyyat”, “Mədəniyyət”, “Cəmiyyət”, “Dövlət hakimiyyəti”, “Azərbaycan beynəlxalq aləmdə”, “ErmənistanAzərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi”, “İnzibati ərazi vahidləri” və “Xəritələr”. Respublikada kor və görmə qabiliyyəti zəif olan şəxslərin sayı təxminən 40 min nəfərdir. Onlara informasiya toplamaq və məşğulluğu artırmaq üçün əlavə 9 imkanlar yaratmaq mexanizmi kimi İKTdən istifadənin təşkili zəruri sayılmış, BMTnin İnkişaf Proqramı ilə birgə Milli Strategiya hazırlanmışdır. Fondun “Dini tolerantlığın ünvanı – Azərbaycan” layihəsi çərçivəsində Bakıdakı Pravoslav kilsəsinin, məscidlərin yenidən qurulması tamamlanmışdır. Dünya yəhudilərinin nüfuzlu təşkilatlarından olan “OrAvner” Beynəlxalq Fondu ilə əməkdaşlıq sazişi çərçivəsində Mehriban xanım Əliyevanın iştirakı ilə Bakının Xətai rayonunun Əbilov yaşayış sahəsində Azərbaycanda yaşayan yəhudi uşaqları üçün orta məktəb, uşaq bağçası, yəhudi tarixi və mədəniyyəti muzeyindən ibarət kompleks tikilmişdir. Fondun təşəbbüsü ilə Azərbaycan oxucusu üçün əhəmiyyətli sayıla biləcək bir sıra xarici nəşrlər dilimizə tərcümə edilərək çap olunmuşdur. Mehriban xanım təsisçisi olduğu “Azərbaycan İRS” jurnalının 3 dildə nəşri ilə də Azərbaycan tarixinin, mədəniyyətinin öyrənilməsi və təbliğində, xüsusən Rusiya və digər MDB ölkələrinin rusdilli əhalisinə Azərbaycan həqiqətlərinin çatdırılmasında təqdirəlayiq iş görür. Bütün beynəlxalq əhəmiyyətli görüşlərdə, nitqlərdə Mehriban xanımın ölkə mizdə, eləcə də YUNESKO və İSESKOnun xoşməramlı səfiri kimi beynəlxalq aləmdə fəaliyyəti yüksək dəyərləndirilmiş, bu fəaliyyətin Azər baycanın gələ cək inkişafı üçün böyük əhəmiyyət kəsb etdiyi vurğulanmış, birinci xanıma ABŞAzərbaycan Ticarət Palatasının “2006cı ilin xoşməramlı səfiri” mükafatı təqdim edilmişdir. Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 870 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 23 dekabr 2011ci il tarixli Sərəncamına uyğun olaraq Heydər Əliyev Fondunun həyata keçirdiyi tədbirlər xüsusi əhəmiyyət kəsb etməkdədir. “Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 870 illik yubi leyinin keçirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərən camına əsasən, şairin yubileyinə həsr olunmuş silsilə tədbirlər çərçivəsində Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi və Azərbaycanın İtaliyadakı səfirliyinin iştirakı ilə 2012ci il aprelin 20də Roma şəhərindəki məşhur “Villa Borghese” parkında böyük söz ustadının abidəsinin açılışı olmuşdur. Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin dəstəyi ilə hazırlanmış böyük formatlı nəşrdə toplanmış dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin 5 poema sının hər birinə yazılan ön söz əsərlərin mahiyyətini dolğun ifadə edir. Xəlil Yusifli, Səməd Vurğun, Məmməd Rahim, Abdulla Şaiq və Mikayıl Rzaquluzadənin tərcüməsində təqdim olunan “Xəmsə”yə CD disk əlavə olun muşdur. Diskə Üzeyir Hacıbəyli, Fikrət Əmirov, Cahangir Cahangirov, Tofiq Quliyev, Şəfiqə Axundova və başqa görkəmli bəstəkarların Nizami Gəncəvinin 10 sözlərinə yazdığı mahnı və romanslar, Niyazinin “Xosrov və Şirin” operası, Əfrasiyab Bədəlbəylinin “Nizami” operası, Fikrət Əmirovun “Nizami” simfo niyası, eləcə də Qara Qarayev, Cövdət Hacıyev, Ramiz Mustafayev və başqa bəstəkarların dahi şairin sözlərinə xor üçün yazdığı əsərlər daxil edilmişdir. Heydər Əliyev Fondu tərəfindən oxuculara təqdim olunan yeni nəşrdə “Xosrov və Şirin” poemasının Azərbaycan dilində yeni tərcüməsi yazıldığı öl çüdə – əruz vəznində yerinə yetirilmiş, dilimizin bugünkü tələblərinə uyğun ifadə edilmişdir. Yeni nəşrlər sırasında olan “Nizami məqbərəsinin tarixi və taleyi” kitabında dahi mütəfəkkirin məzarı üzərində XIII əsrin əvvəllərində ucaldılan məqbərənin tarix boyu düşdüyü müxtəlif vəziyyətlər və onun səbəbləri araşdırılmışdır. İran, Osmanlı və Rusiya imperiyalarının Qafqazda yürütdüyü siyasət nəticəsində dəfələrlə bərbad vəziyyətə düşən məqbərənin zamanzaman bərpa olunması, bu istiqamətdə görülən işlər barədə maraqlı faktlar öz əksini tapmışdır. Heydər Əliyev Fondu fəaliyyəti dövründə digər nəşrlərlə yanaşı, davamlı olaraq Azərbaycan klassiklərinin müxtəlif əsərlərini də nəşr etdirir. Nizaminin yaradıcılıq manifesti sayılan “Xəmsə”nin yüksək poliqrafik nəşrini bu sahədə uğurlu layihə kimi dəyərləndirmək olar. Yeni nəşr dünya poeziyasında epik romantik janrın banisi, Şərq intibahının parlaq nümayəndəsi, mütəfəkkir şair Nizami Gəncəvinin 870 illik yubileyinə layiqli töhfədir. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə 2012ci il iyunun 5də Sankt Peterburqda dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 870 illik yubileyi münasibətilə onun adını daşıyan bağın təntənəli açılışı olmuşdur. Açılış mərasimində Heydər Əliyev Fondunun vitseprezidenti Leyla Əliyeva iştirak etmişdir. Leyla Əliyeva mərasimi açaraq bildirmişdir ki, Nizami Gəncəvi adına bağın açılışı Heydər Əliyev Fondunun Rusiya nümayəndəliyi ilə SanktPeterburq Administrasiyasının daha bir layihəsidir. O demişdir: “2002ci il iyunun 9da XII əsrin dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkirinin SanktPeterburqda abidəsinin açılışında prezidentlər Heydər Əliyev və Vladimir Putin iştirak etmişdilər. Bakıda hazırlanmış abidə Azərbaycan xalqının SanktPeterburqa hədiyyəsi olmuşdur”. Nizaminin obrazını Azərbaycan heykəltəraşı, V.Muxina adına Leninqrad Ali Rəssamlıq Məktəbinin məzunu Qəyruş Babayev yaratmışdır. Bu il şairin anadan olmasının 870 illi tamam olur. Bununla əlaqədar, fondun nümayəndəliyinin hamiliyi ilə bağda qranitdən nadir skamyalar və Nizaminin əsərlərindən fraq mentlər təsvir edilmiş pannolar qurulmuş, şairin abidəsi bərpa olunmuşdur. SanktPeterburq qubernatorunun qərarı ilə bu gözəl bağa Nizami Gəncəvinin adı verilmişdir. 11 Qeyd etməliyik ki, SanktPeterburq ziyalıları Böyük Vətən müharibəsinin ən ağır illərində dahi şairin 800 illik yubileyini qeyd etmişlər. Böyük Nizamiyə bu qayğıkeş münasibəti Azərbaycan xalqı heç vaxt unutmayacaqdır. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə SanktPeterburq şəhərində dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin xatirəsinə ucaldılmış abidə və salınmış bağ Azərbaycanın möhtəşəm qədim tarixə və zəngin irsə malik olan mədəniyyətini təcəssüm etdirir. Bu gün Heydər Əliyev Fondu Azərbaycanda yüz minlərlə insanın inam və etimadını qazanmış ictimai təşkilat olmaqla yanaşı, Ulu Öndərimizin adını şərəflə daşıyır. Unutmamalıyıq ki, Azərbaycan cəmiyyətinin həyatına və dilimizin lüğət tərkibinə daxil olan “birinci xanım”, “xoşməramlı səfir” məfhumları bilavasitə Mehriban xanımın adı və yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik olan şəxsiyyəti ilə bağlıdır. Elmar VƏLİYEV, Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı 12 Xanım mEhrİban ƏLİYEVa zİYaLı soYkökƏ mƏnsubdur Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı, Heydər Əliyev Fondunun və Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun prezidenti, YUNESCO və İSESKOnun xoşməramlı səfiri, alim Mehriban Arif qızı Əliyeva Azərbaycanın görkəmli mütəfəkkiri, alimi və ədibi Mir Cəlal Paşayevin yüksək genetik xüsu siyyətlərinin daşıyıcısı olan böyük ziyalı ailənin nümayəndəsidir. Mehriban xanımın babası Mir Cəlal Paşayev XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı, mədəniyyəti və elmi tarixində şöhrət tapmış parlaq şəxsiyyətlərdən biridir. O, yetmiş illik ömrünün tam yarım əsrini çətin, lakin mənalı və şərəfli bədii, elmi və pedaqoji yara dıcılıq işinə həsr etmişdir. Mir Cəlal Əli oğlu Paşayev 1908ci il aprel ayının 26da Cənubi Azərbaycanın Əndəbil kəndində anadan olmuşdur. Lakin sonralar ailəsi Gəncə şəhərinə köçmüş, ibtidai təhsilini burada almış, uşaqlıq və gənclik illərini keçirmiş olduğu doğma şəhəri Gəncəyə ömrünün sonuna qədər məhəbbətlə bağlı olmuşdur. O, 19241928ci illərdə Gəncə Darülmüəllim məktəbində təhsilini bitirdikdən sonra Gədəbəy yeddiillik məktəbində müəllimlik fəaliyyəti ilə məşğul olmuş, 19291930cu illərdə isə Gəncə şəhər 1 saylı məktəbdə direktor vəzifəsində çalışmışdır. M.C.Paşayev 19301931ci illərdə təhsilini davam etdirmək məqsədi ilə Kazan şəhərinə gedərək orada Kazan Pedaqoji İnstitutunun dilədəbiyyat fakül təsində təhsilini davam etdirmişdir. O, 1932ci ildə Bakıya qayıdaraq Azərbaycan Dövlət ElmiTədqiqat İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuş, “Kommunist” və “Gənc işci” qəzetlərində işləmişdir. Mir Cəlal müəllim 1933cü ildə SSRİ EA Zaqafqaziya filialının Azərbaycan şöbəsinin İctimai elmlər bölməsində elmi işçi vəzifəsində işləmiş, 19361941ci illərdə Pedaqoji İnstitutda və Dövlət Universitetində müəllimlik etmiş, 1940cı ildə “Füzulinin poetik xüsusiyyətləri” tədqiqatına görə filologiya elmləri nami zədi, 1947ci ildə isə “Azərbaycanda ədəbi məktəblər (19051917)” əsərinə görə filologiya elmləri doktoru adına layiq görülmüşdür. Yazıçılıq, alimlik fəaliyyətini müəllimlik sənəti ilə əlaqəli davam etdirərək uzun müddət Respublika Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat və Dil İnstitutunda şöbə müdiri, 1961ci ildən ömrünün sonuna qədər isə Azərbaycan Dövlət Universitetində kafedra müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Ötən əsrin 20ci illərinin axırlarında ədəbiyyata şeirlə gələn Mir Cəlalın bədii istedadı nəsr növündə parlamışdır. İlk hekayə və oçerkləri 1930cu ildə çap olunmuşdur. Mir Cəlal ədəbiyyata “yeniləşən insan” surətləri gətirmiş, xüsusən də Azərbaycan qadınının taleyi, fikri, mənəvi təkamülü ədibi ciddi düşündürən problemlərdən olmuşdur. Bu baxımdan “Dəzgah qızı”, “Gözün 13 aydın”, “Badamın ləzzəti”, “Nanənin hünəri” forma və məzmun xüsusiyyətləri, bədii detalları, müqayisə və təsvirləri ilə olduqca cazibəlidir. Mir Cəlal həm də gözəl romanlar yazmışdır. Onun qələmi “Dirilən adam” (19341935), “Bir gəncin manifesti” (1939), “Açıq kitab” (1941), “Yaşıdlarım” (19461952), “Təzə şəhər” (19481950), “Yolumuz hayanadır” (19521957) kimi romanlar yaratmışdır. O, Azərbaycan ədəbiyyatının 1975ci illərədək keçdiyi yola, sənətkarlıq, realizm və xəlqilik axtarışlarına, ədəbi prosesin mən zərəsinə, janr ların vəziyyət və imkanlarına dair məzmunlu çıxışlar etmiş, məqalələr yazmış, elmi tədqiqat işləri aparmışdır. Mehriban xanımım atası Arif Mir Cəlal oğlu Paşayev 1934cü il fevralın 15də Bakıda anadan olmuşdur. Akademik Arif Paşayev 1957ci ildə Odessa Elektrotexnika Rabitə İnstitutunu radiofizika ixtisası üzrə bitirmiş, 1959cu ildən AMEAnın Fizika İnstitutunda elmi fəaliyyətə başlamışdır. Görkəmli alim 19601964cü illərdə Moskvada “QİREDMET” İnstitutunda aspirant olmuş, 1966cı ildə isə “Yüksək və ifrat yüksək tezliklərdə yarımkeçiricilərin parametrlərini ölçmək üçün kontaktsız üsul və cihazların işlənməsi” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə edərək, texnika elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır. Akademik Arif Paşayev dünyanın bir çox elm mərkəzlərində, gəmiqayırmada, maşınqayırmada, hərbi sənayedə və digər istehsalat sahələrində müvəffəqiyyətlə tətbiq olunan yarımkeçirici materialların elektrofiziki parametrlərini kontaktsız ölçmək üçün cihazlar, maşınqayırma məmulatına nəzarət üçün cərəyan burul ğanlarından istifadə edən qurğular, mikrominiatür dəqiq çeviricilər yaradıb seriya ilə istehsala buraxmışdır. Akademik Arif Paşayevin əldə etdiyi elmi nəticələrin bir çoxu ixtira səviyyəsində işlənib potentləşdirilib, beynəlxalq sərgi və müsabiqələrdə qızıl, gümüş medallar və diplomlarla təltif olunmuş, bir sıra sənaye müəssisələrində tətbiq edilmişdir. Elmi axtarışlarını uğurla davam etdirən alim 1978ci ildə “Yarımkeçiricilərin tədqiqində qeyridağıdıcı üsulların fiziki əsasları, inkişaf prinsipləri və tətbiqi perspektivləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək fizikariyaziyyat elmləri doktoru alimlik dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Qırx ildən artıq bir dövrdə zədəsiz nəzarət yarımkeçiricilər fizikasının və ölçmə istiqamətlərinin elmi əsaslarının inkişafı, yeni istiqamətlərin yaradılması və onların tətbiqi ilə məşğul olan akademik Arif Paşayevin əsas elmi nailiyyəti yüksək və ifratyüksək tezlikli diapazonlarda materialların zədəsiz tədqiqatlarının fiziki əsaslarını yaratması olmuşdur. Akademik Arif Paşayev ilk dəfə yarım keçirici materialların elektrofiziki parametrlərinin kontaktsız ölçülməsi üsul larının elmi əsaslarını işləmiş və bu üsulları reallaşdıran elmi cihazlar yaratmışdır. Akademik Arif Paşayev 300ə yaxın elmi əsərin, 15dən artıq kitabın və monoqrafiyanın müəllifidir. Alim 30dan çox ixtiraya görə müəlliflik 14 şəhadətnaməsi və sənaye nümunələri almış, medallar və diplomlarla təltif olun muşdur. Bundan əlavə, akademik Arif Paşayev Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatına, fizika sahəsindəki yüksək nailiyyətlərinə görə “SSRİnin ixtiraçısı” medalına, akademik Y.Məmmədəliyev adına medala və İngiltərə Bey nəlxalq Bioqrafiya Mərkəzinin qızıl medalına layiq görülmüşdür. “VEKTOR” – Beynəlxalq Elm Mərkəzi Mükafat Komissiyasının qərarı ilə “Azərbaycanın tanınmış alimləri” beynəlxalq layihəsinin qalibi olmuş və “XXI əsrin tanınmış alimi” beynəlxalq diplomu ilə təltif edilmişdir. Akademik Arif Paşayev 1971ci ildən 1996cı ilədək AMEAnın Fizika İnstitutunun “Zədəsiz ölçmə və nəzarətin fiziki üsulları” laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. 1996cı ildən indiyədək “Azərbaycan Hava Yolları” Dövlət Konserni Milli Aviasiya Akademiyasının rektorudur. Onun rəhbərliyi ilə aka demiyada tədris prosesi, elmimetodiki işlər yüksək səviyyədə təşkil edilmişdir. Milli Aviasiya Akademiyasında rektor vəzifəsinə təyin edildiyi vaxtdan burada “İqtisadiyyat və hüquq”, “Avianəqliyyat istehsalatı”, “İxtisasartırma” kimi ka fedralar və yeni ixtisaslar açılmışdır. Burada ilk dəfə Azərbaycan dilində təhsilin aparılmasına başlanılmışdır. Akademiyanın ərazisində yeni tədris korpusu, müasir tələblərə cavab verən idman kompleksi, tələbə yataqxanası, mehmanxana və s. binalar inşa edilmişdir. Akademiyanın elmi fəaliyyəti buradakı dozimetrlərin, pilotsuz uçan apa ratların, minaların axtarılması və zərərsizləşdirilməsi üzrə radioidarəolunan ro botların, radiotexniki təminat obyektlərinin texniki vəziyyətinə avtomatlaşdırılmış nəzarət sistemlərinin yaradılmasına və s. yönəldilmişdir. Onun rəhbərliyi altın da Milli Aviasiya Akademiyası Dövlətlərarası Aviasiya Kom təsinin qərarı ilə “Mülki Aviasiya ali təhsil müəssisəsi” sertifikatına layiq görülmüş və Bey nəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatının ali təhsil müəssisələrinin siyahısına daxil edilmişdir. Milli Aviasiya Akademiyasında Azərbaycanda analoqu olmayan, dünya standartları səviyyəsində şəhərciyin salınması işində gərgin, müntəzəm şəkil də aparılan islahatlar, təhsilin səviyyəsinin yüksəldilməsinə şəxsi nəzarət, aka demiyada sağlam elmipedaqoji mühitin yaradılması, yüksək ixtisaslı mü təxəssislərin ali məktəbə dəvət edilməsi, alimin yüksək elmi potensiala və təşkilatçılıq qabiliyyətinə malik olmasının sübutudur. Arif müəllim yüksək elmi praktiki potensiala malik olmaqla yanaşı, yüksək vətəndaşlıq, vətənpərvərlik hisləri ilə yaşayıbyaradan, respublika əhəmiyyətli işlərdə, xüsusən ölkəmizdə aviasiya təhsilinin müasir səviyyədə inkişafına yorulmadan gərgin əmək sərf edən, gənc nəslin təlimtərbiyə işlərində, onların yüksək vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunmalarını xüsusi diqqətdə saxlayan qayğıkeş rəhbər, səmimi insan və ətrafında olan hər bir işgüzar, yaradıcı əməkdaşın yaxın məsləhətçisi və köməkçisidir. Buna görə də elm və təhsilin inkişafında yüksək xidmətlərinə görə 15 akademik Arif Paşayev 2004cü il fevralın 15də Vətənimizin daha bir yüksək mükafatına – “Şöhrət ordeni”nə layiq görülmüşdür. Elmi axtarışlarının əsas istiqaməti yarımkeçiricilər fizikası və texnikası olan Arif müəllim Beynəlxalq Nəqliyyat, Beynəlxalq Mühəndislik, Beynəlxalq Ekoenergetika, Beynəlxalq Elmlər, Beynəlxalq İnformasiya akademiyalarının akademikidır. Akademik Arif Paşayev Azərbaycan Respublikası Ali Attestasiya Komis siyasının Ekspert Şurasının, Tbilisi Texniki Universitetində Ərazi Şurasının üzvü, AMEAda cihazqayırma üzrə Elmi Şuranın sədri, Azərbaycan Milli Aerokosmik Agentliyi və Milli Aviasiya Akademiyası nəzdində birləşmiş ixti saslaşdırılmış şuranın həmsədri, Dövlətlərarası Aviasiya Komitəsi nəzdində aviasiya mütəxəssislərinin hazırlanması üzrə əlaqələndirmə şurasının üzvüdür. Akademik Arif Paşayevin rəhbərliyi altında onlarla aspirant və dissertant namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. O, eyni zamanda iki doktorluq dissertasiyasının məsləhətçisi olmuş, Rusiyada, Ukraynada, Latviyada, Esto niyada və Azərbaycanda müdafiə olunmuş bir çox doktorluq dissertasiyaları üzrə rəsmi opponent kimi çıxış etmişdir. Xanım Mehriban Əliyevanın anası görkəmli şərqşünas alim Aida İmanquliyeva 1939cu il oktyabrın 10da Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. Burada 132 saylı orta məktəbi qızıl medalla bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb şöbəsində təhsil almışdır (1957 1962). Moskvada SSRİ Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunda ərəb filologiyası üzrə aspiranturanı bitirib (1966), Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Yaxın və Orta Şərq Xalqları İnstitutunda əvvəlcə kiçik elmi işçi, sonralar baş elmi işçi (19661976), ərəb filologiyası şöbəsinin müdiri (19761988), elmi işlər üzrə direktor müavini (19881991), həmin institutda direktor vəzifəsində çalışmışdır (1991ci ildən). “Mixail Nüayma və XIX əsr qabaqcıl rus ədəbiyyatı” adlı ilk mətbu məqa ləsi “Azərbaycan” jurnalında (1964, № 12) dərc olunmuşdur. O, Livan yazıçısı M.Nüaymanın bir neçə hekayəsini ərəb dilindən ruscaya çevirib “Vostoçnı almanax”da (Moskva, 1979, VU buraxılış) çap etdirmişdir. Müasir ərəb ədə biyyatının aktual problemləri və rusərəb ədəbi əlaqələri haqqında məqalələri dövri mətbuatda – toplularda və elmikütləvi məcmuələrdə müntəzəm çap olunmuşdur. Azərbaycanın ictimai həyatında fəal çalışdığı üçün 1987ci ildə Ümumittifaq Şərqşünaslar Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin üzvü və cəmiyyətin Azərbaycan bölməsi sədrinin müavini olmuşdur. Moskva, Bakı, Düşənbə, Hamburq (ADR) şəhərlərində keçirilən Şərq problemlərinə həsr olunmuş beynəlxalq konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir. 1992ci il sentyabrın 19da Bakıda vəfat etmişdir. 16 Yüklə 61,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|