Ġxtisas: MÜhasibat üÇotu fənnin adi : sahibkarliğin əsaslari fənn müƏllimii: HƏbibi həbib məMMƏd o

Sahədaxili rəqabət
- bir sahərpu əmtəə istehsalçıları arasındakı rəqabəti xarakterizə edir. Əgər 
müəssişə yüksək əmək məhsuldarlığına nail olursa, orta səviyyəli əmək mqhsuldarlığı ilə işləyən 
müəssisələrə nisbətən daha çox əlavə mənfəət əldə edir. Əksinə, texniki və texnoloji cəhətdən zəif inkişaf 

---

edən müəssisə istehsal etdiyi məhsulun fərdi dəyərini belə qazana bilmir. Sahədaxili rəqabət müəssisələri 
elmi-texniki tərəqqinin inkişafına stimullaşdırır.' '
Sahələrarası rəqabət
- müxtəlif sahələrə daxil olan müəssisələr arasındakı rəqabəti xarakterizə edir. 
Sahələrarası rəqabət inkişaf etdiyi mühitdə kapitalın aşağı mənffət normalarına malik olan sahələrin daha 
yüksək mənffətə malik sahələrə axını yaranır. 
Rəqabət növlərinin təsnifləşdirilməsi əmtəə istehsalının sayından s ə onların bazarda tutduğu xüsusi 
çəkisindən də asılı olur. Məhz bu baxımdan təkmil (azad) və qeyri-təkmil rəqabət növləri fərqləndirilir. 
Azad (təkmil) rəqabətin əsas əlamətləri.
Bu rəqabət mühitində iştirakçıların sayı 
məhdudlaşdırılmır, əmtəə istehsalçıları bazara daxil olmaq və çıxmaq baxımından mütləq mənada 
sərbəstliyə malikdirlər. Azad rəqabətə misal olaraq hər bir vətəndaşın sahibkarlıq fəaliyyəti ılo məşğul 
olması və öz fəaliyyətini dayandırmaq hüququnu göstərmək olar. Bu hüququn özü belə müxtəlif 
aspektləri əhatə edir. Belə ki, fəaliyyət sahəsi müəyyənləşdirilir, ona uyğun bu və ya digər strukturlar 
formalaşdırılır, muzdlu işçilər cəlb edilir, səhmlər alınır, dövlət is- iıqıazları cəlb edilir, investisiya 
qoyuluşu təmin olunur və s. Azad rəqabət şəraitində vətəndaşların hər hansı fəaliyyət növünü seçməsi 
mümkündür. Azad rəqabət sistemində istehlakçıların diskriminalının bütün formaları istisna olunur. 
Azad rəqabət şəraitində bütün növ material, əmək, maliyyə və s. resurslar mütləq mənada mobil 
xarakter daşıyır, yəni daim hərəkətdə olur. Azad rəqabət mühitinin iştirakçılan öz maliyyə resurslannı 
sadəcə ola- lac] yerləşdirmir, əksinə, gəlirlərin artmasına yönəldirlər. Eyni zamanda istehsal və satışın 
genişlənməsi baxımından kapitalın yerinin dəyişdirilməsi də həyata keçirilir. Bu isə yalnız o halda 
mümkündür ki, həmin sahəyə əlavə resurslar cəlb edilir, qabaqcıl texnologiya tətbiq edilir. 
Hər bir rəqabət iştirakçılarının tam informasiya (tələb, təklif, qiymət, mənfəət norması və s. haqqında) 
əldə etməsi səhmlərin eəlb edilməsinə, məhsul satışında, tərpənməz əmlakın alınmasında ən düzgün s ə 
optimal variantların seçilməsinə imkan verir. Sonuncu halda iştirakçı dərk etməlidir ki, qoyulmuş səhmlər 
ona maksimum gəlir əldə etməyə imkan verməlidir. Məhsulun müxtəlif mənada eyni adlı və yeni növlü 
olması ticarət markalarının 
və 
məhsulun 
keyfiyyətinin 
digər 
fərdi 
xarakteristikasının 
məhdudlaşdırılmasım özündə əks etdirir.