Zoologiya uzb 2017. indd

Tuxumning tuzilishi.
Qushlar ning 
tuxumi yirik bo‘ladi (88-rasm). 
Tuxum markazida suyuq sariqlik 
bor, sariqlikni suyuq oqsil o‘rab 
turadi. Sariqlik ikki tomondagi 
kanopcha yordamida tuxum po‘-
chog‘iga osilib turadi. Murtak 
sariqlik sirtida joylashgan. Qush 
tuxum bosib yotganida tuxumlari 
bir me’yo 
r 
da isishi uchun ularni 
oyog‘i bilan dam-badam aylantirib 
turadi. Tuxum ay 
langanida sariqlik 
ham aylanganidan, murtak doimo 
sariqlik ustida, ya’ni qush tanasi 
yaqinida turadi.
87-rasm. Qushlar 
uyasi:
1 – ko‘rgalak; 
2 – vahmaqush; 
3 – qizilto‘sh; 
4 – qaldirg‘och
3
4
1
2
88-rasm. Qush tuxumining
tuzilishi:
1 – po‘choq; 2 – po‘choqosti parda; 
3 – havo kamerasi; 4 – suyuq oqsil; 
5 – oqsil kanopcha; 6 – sariqlik par-
da; 7 – sariqlik; 8 – murtak diski
5
6
4
3
2
1
7
8

---

151
44-§. Qushlarning ko‘payishi, rivojlanishi va kelib chiqishi
Jo‘ja ochadigan va jish bola ochadigan qushlar.
Qirg‘ovul, be-
dana, o‘rdak, g‘oz va tovuq 
larning tuxumdan chiqqan jo‘ 
jalarining 
tanasi par bilan qoplangan va ko‘zi ochiq bo‘la 
di; jo‘jalar ko‘p 
o‘tmay onasi or 
qa 
sidan yugurib ketadi. Ular jo‘ja ochadigan qushlar 
deyiladi.
Kaptar, qaldirg‘och, chum 
chuq, qarg‘a, musicha, laylak ham 
da 
barcha yirtqich qushlar 
ning tuxumdan chiqqan jo‘ 
ja 
la 
ri 
ning ko‘zi 
yumuq, qu 
loq teshigi yopiq; yalang‘och tanasi siyrak mayin parlar 
bilan qoplangan bo‘ladi. Ularni ota-ona qushlar boqadi. Bunday 
qushlar jish bola ochadigan qushlar de yiladi.