Zoologiya uzb 2017. indd

Lug‘at daftaringizga yozib oling.
Dumg‘aza bezi, muguz plastinkalar, ko‘k g‘oz, oqqush, yovvoyi o‘rdak, chur-
rak, suqsun, imperator pingvini, oq laylak.
Jumboqni yeching. 1. Tasodifan suvga tushib qolgan tovuq patlari ho‘l bo‘lib, 
tanasining sovib ketishi natijasida tezda halok bo‘ladi. G‘ozlar esa suvda ha-
yot kechiradi. Go‘zlar suvda hayot kechirishga qanday moslashgan? 2. Nima 
sababdan faqat suv qushlari paridan par yostiqlar tayyorlanadi?
Topishmoq qaysi hayvonga tegishli?
51. Kuyi doim taqur-tuqur,
Qayda ko‘rsa, ilon cho‘qir.
Tasdiqlovchi javoblar: 1a, 2b, 3d.
Juftlab yozish javoblari: a-4, b-2, d-1, e-3.
48-§.
Yirtqich qushlar
Yirtqich qushlar, asosan, umurtqali hayvonlar bilan oziqlanadi. 
Ularning tana tuzilishi va xatti-harakati o‘ljani qidirib topish va 
ushlab olishga moslashgan. Xususan, uzun va o‘tkir tirnoq 
larining 
uchi ilmoqqa o‘xshash qayrilgan bo‘lib, o‘ljani ushlash va o‘ldirish-
ga moslashgan; qisqa baquvvat va uchi pastga qayrilgan tumshug‘i 
esa o‘ljasi etini yulib olishga imkon beradi (94-rasm). Yirtqich 
qushlarning ko‘zi o‘tkir bo‘lganidan o‘ljasini uzoqdan payqab oladi. 
Yirtqichlar juft bo‘lib yashaydi. Yirik qushlarning jufti butun hayoti 
davomida saqlanib qoladi. Ular daraxtlarga va baland qoyalarga uya 
qurib, jish jo‘ja ochadi. Yirtqich qushlar kunduzgi yirtqichlar va 
yapaloqqushlar turkumlariga bo‘linadi.
?!

---

163
48-§. Yirtqich qushlar
Kunduzgi yirtqichlar turkumi.
O‘rta Osiyo hududida kunduzgi 
yirtqichlardan qora kalxat, miqqiy, tasqara, jo‘rchi, burgut, qarchig‘ay 
va boshqalar uchraydi.
Qora kalxat vohalar, to‘qaylar va tog‘larda, xullas, daraxtlar 
bo‘lgan hamma joyda uchraydi. Uchib borayotgan kalxatni ayri 
dumiga qarab oson bilib olish mumkin. Kalxat Markaziy Afrika va 
Janubiy Osiyoda qishlaydi, mart oylarida uchib kelib, daraxt 
larning 
shoxiga in quradi. Kalxat juda foydali qush bo‘lib, ko‘pincha baqa-
lar, kemiruvchilar, har xil hasharotlar, shu 
ningdek, kushxonalarning 
tashlandiqlari va o‘laksalar bilan oziqlanadi; mayda qushlarni ham 
tutib yeydi. U havoda baland uchib, o‘lja axtaradi.
Tasqara – o‘lkamizda uchraydigan qushlarning eng yirigi. 
Tana 
sining uzunligi 1,5 m ga, qanotlarini yozganda kengligi 3 
m gacha yetadi; uning og‘irligi 6–12 kg, boshi va bo‘ynidagi