― pul va banklar

Trast operatsiyalari 
143
Индоссамент – векселни бошқа шахсга ўтказиш ҳуқуқини берувчи орқа тарафидаги ѐзув.
144
Регресс – олдин тўланган суммани қайтаришни талаб этиш. 
145
Авал – вексел бўйича тўланмай қолган суммани тўлаб бериш ҳақида мажбуриятни олиш. 

---

30 
Xalqaro bank amaliyotida 
trast operatsiyalari 
banklar mijozlarning 
topshirqlariga asosan ularning mulkini boshqarish yoki ishonchli vakil sifatida 
ularning nomidan xizmatlarni bajaruvchi shaxs.
Tijorat banklarida trast – bo‗limlari trast operatsiyalari doirasida quyidagi uch 
yo‗nalishdagi ishlarni bajaradi: 
– mijozlarning vasiyatlariga binoan ularning meroslarini boshqarash; 
– ishonchli vakil sifatida xizmatlarni bajarish va otaliqqa olish; 
– agentlik (vositachilik) xizmati. 
Mijozlarning vasiyatlariga binoan ularning meroslarini boshqarish.
 
Meroslarni boshqarishda ularning asosiy vazifalari sud qarorini olish, meros bilan 
bog‗liq mol – mulklarni butligi va xafsizligini ta‘minlash, ma‘muriy xarajatlarni 
amalga oshirish, qarzlarni to‗lash yoki undirish, mol – mulk bilan bog‗liq 
soliqlarni to‗lash va vasiyatchining merosxo‗rlariga tegishli xizmatlarni ko‗rsatish 
va yordam berish. Masalan, amaliyotda bunday holat mulkdorning farzandlari 
voyaga etmaganda erta olamdan ko‗z yumushi natijasida vujudga kelishi mumkin.
Mijozning ishonchli vakili sifatida ishlarni bajarish yoki shartnoma asosida 
vaqtinchalik mol – mulkini boshqarish.
 
Bu shakldagi operatsiyalar mijoz uzoq 
muddatga safarga yoki jismoniy zaifligi oqibatida o‗ziga tegishli mol – mulk (uy – 
joy, mashina, uy hayvonlari va boshqalar)ni boshqarish imkoniyatiga ega 
bo‗lmagan holatda yuz beradi. 
Agentlik (vositachilik) xizmati
.
1.
qimmatli qog‗ozlarni saqlashga qabul qilish; 
2.
qimmatli qog‗ozlar bo‗yicha daromadlarni undirish; 
3.
qimmatli qog‗ozlar bo‗yicha olinadigan daromadlar haqida benefitsarga 
ma‘lumot berib turish; 
4.
muddati tugagan qimmatli qog‗ozlarni so‗ndirish; 
5.
qimmatli qog‗ozlarni sotish va sotib olish; 
6.
benefitsarning hisobvaraqlari bo‗yicha to‗lovlarni amalga oshirish; 
7.
sug‗urta polislarini rasmiylashtirish; 
8.
seyflarni ijaraga berish. 
YAkunlovchi fikr sifatida ta‘kidlash mumkinki, har qanday iqtisodiyotda 
banklarning noa‘ananaviy operatsiyalarini rivojlanishiga qator omillar ta‘sir qiladi. 
Xususan, milliy valyutaning xorijiy valyutalarga nisbatan kursining barqarorligi, 
real inflyasiya darajasining xalqaro amaliyotda umumqabul qilingan me‘yorlarini 
ta‘minlanishi, bank tizimiga aholi va mijozlar ishonchining mustahkamligi kabilar 
shular jumlasidandir.