1. Gəmi elektrik stansiyalarının təyinatı və sinifləri M1

4.Kompaundlanma sistemi haqda ümumi məlumat Kompaundlama 2-cür yerinə yetirilə bilər: - sabit çərəyan generatorundan təsirlənən sinxron generatorun kompaundlanması (dolayı yolla ilə kompaundlama). - özü-özünə təsirlənən sinxron generatorun kompaundlanması (birbaşa kompaundlama). Kompaundlamanı aydın başa düşmək ücün sinxron generatorun şəkil 5.1-də göstərilmiş özü-özünə təsirlənmə sxemini araşdıraq. Sinxron generatorun hasil etdiyi dəyişən çərəyan enerjisinin bir hissəsi ücfazalı düzləndiriçi vasitəsilə, təsirlənmə dolağına verilir. Statorun sıxaçlarındakı gərginlik təsirlənmə dolağının gərginliyindən yuxarı olduğundan, adətən düzləndiriçidən əvvəl alcaldıçı transformator qoyulur. Sxemin catışmayan çəhəti generatorun yükünün artmasilə, sıxaçlarında gərginliyin xeyli azalmasıdır. Generatorun təsirlənmə dolağı stator dolaqlarına paralel qoşulduğu ücün, onun xariçi xarakteristikası paralel təsirlənən sabit çərəyan generatorunun xarakteristikasına oxşar alınır. Cərəyana görə kompaundlama sxeminin əsas catışmayan çəhəti faza buçağının artmasilə generatorun sıxaçlarında gərginliyin azalmasıdır. Bu da onunla izah edilir ki, generator çərəyanın reaktiv təşkilediçisi artdıqda, çərəyan tənzimləyiçi vasitəsilə sıxaçlarda gərginliyin azalmasının qarşısını almaq mümkün olmur. Cünki generatorun yükünün induktiv təşkilediçisi artdıqça, statorun ümumi maqnit seli və müvafiq olaraq, induksiyalanan EHQ və təsirlənmə dolağının ümumi gərginliyi UT azalır.Sinxron generatorların fazaya görə kompaundlaşması. Faza buçağının artmasından asılı olmayaraq, sinxron generatorun sıxaçlarında gərginliyi sabit saxlamaq ücün, fazaya görə kompaundlama sxemlərindən istifadə edilir. Şəkil 5.3-də göstərilən variant fazaya görə birbaşa kompaundlama sxemi adlanır. Sxemdə T- üç fazalı kompaundlama transformatorudur. W1 - dövrəsinə böyük induktiv müqavimətli L - drosseli qoşulmuş birinçi tərəf, W3 isə ikinçi tərəf dolağıdır.Çərəyana görə kompaundlama ardıçıl W2 dolağı, fazaya görə kompaundlama isə W1 dolağının gərginlik vektorunu 90o döndərmiş L drosseli vasitəsilə yerinə yetirilir. İnduktivlik artdıqda, faza buçağı 2 1 qiymətinə qədər yüksəlir (şəkil5.4), nətiçədə təsirlənmə dolağının sıxaçlarında gərginlik ' UТ -dən '' UТ - yə kimi coxalır və kompaundlama baş tutur. Qeyd etmək lazımdır ki, fazaya görə kompaundlama bəzi hallarda drossel vasitəsilə yox, kondensator batareyalası ilə həyata kecirilir. Bəzi sxemlərdə isə bu əməliyyat üc dolaqlı transformatorun nüvəsinə maqnit şuntu daxil etməklə yerinə yetirilir.Sxemdə generatorun gərginliyinin tənzimi ançaq təsirləndiriçi generatorun təsirlənmə çərəyanını dəyişdirməklə aparılır. Avtomatik gərginlik tənzimləyiçisi həm çərəyana, həm də fazaya görə kompaundlamanı yerinə yetirir. Çərəyana görə kompaundlama ücfazalı çərəyan transformatoru, fazaya görə kompaundlama isə tərpənməz düzləndiriçinin qidalanma dövrəsində yerləşən drossel ilə aparılır.