1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Tekshiruv savollari 
 
1.
Zagotovkalarni ishlash operatsiyalarini ishlab chiqishda qanday masalalar 
xal qilinadi? 
2.
Operativ vaqt nima? Yordamchi vaqtchi? 
3.
Yordamchi vaqt qanday aniqlanadi? 
4.
Bir o‘rinli, bir keskichli ketma-ket ishlashda operativ vaqt qanday 
aniqlanadi? 
5.
Ko‘p o‘rinli, bir keskichli ketma-ket ishlashdachi? 
6.
Texnologik anjomlarni tanlash necha etapdan iborat? 

---

215 
7.
Texnologik anjomlarni tanlashda qanday qoidalarga rioya qilish lozim? 
8.
Qirqish rejimlari nima va qaysi tartibda tanlanadi? Nega shu tartibda? 
9.
Qirqish rejimlarini to‘g‘ri tanlashdan maqsad nima? 
10.
Asosiy vaqt nima va u qanday aniqlanadi? 
11.
Materialni ishlatish koeffitsiyenti nima? 
12.
Seriyalab ishlab chiqarishda detallar partiyasini ishlashning mehnat 
sig‘imi qanday aniqlanadi? 
13.
Buxgalterlik usulida detalni yasash tannarxini topish formulasi qanday? 
14.
Mehnat harajatlari, asosiy ishchilar maoshini protsent usulida 
aniqlanganda tannarx qanday aniqlanadi? 

---

216 
XI BOB 
PROGRESSIV TEXNOLOGIK JARAYONLARNI
YARATISH 
 
11.1. Seriyali ishlab chiqarishning texnologik jarayonlarini yaratish. 
Texnologik jarayonlarni turdoshlashtirish va guruhlab ishlash 
 
Seriyali ishlab chiqarishda texnologik jarayonning mukammallashtirishni 
eng progressiv yo‘nalishlaridan biri - bu texnologik jarayonni (TJ) 
turdoshlashtirishdir. 
Texnologik 
jarayonni 
turdoshlashtirish 
deb, 
bir 
xil 
turdagi 
turdoshlashtirilgan detallarni va butun mashinalarni turdoshlashtirilgan va o‘zida 
eng yuqori tajribani, ilm va texnikaning yutuqlarini mujassam qilgan texnologik 
jarayonni yaratishga aytiladi. Bu bilan mehnat unumi 1-ortadi, mahsulot tannarxi 
2-kamayadi, sifati ko‘tariladi. Yana bir tomoni shuki, TJ ni turdoshlashtirish bilan 
yangi mahsulotni ishlab chiqarishga korxonani tayyorlash vaqti qisqaradi, mehnat 
sarfi kamayadi va soddalashadi. 
TJ ni turdoshlashtirish mavjud xilma-xil zagotovkalarni, yuzalarini va ular 
yig‘indisini guruhlar qilib minimal turlarga olib kelish bilan boshlanadi. Mana shu 
tarzda turdoshlashtirilgan TJ yaratiladi. Detallarni turlari yig‘ilishida yakka holda, 
donalab ishlanayotgan detallar yig‘ilib, mayda seriyali detallar guruh turlari hosil 
qiladi va shu bilan yangi mayda seriyali ishlab chiqarish turiga o‘tiladi, ya’ni 
yuqori unumli mahsus stanoklar ishlatish imkonini beradi. Mayda seriyali detallar 
seriyali ishlash turiga, seriyali ishlanayotgan detallar ko‘p seriyali ishlab chiqarish 
turiga o‘tadi va endi ularni yasash uchun yuqori unumli, mexanizatsiyalashgan, 
avtomatlashtirilgan mahsus stanoklarni qo‘llash mumkin bo‘ladi. Klassifikatsiya 
qilish uchun shu sinfga kiruvchi alomatlarni (belgilarini) tanlash lozim.