Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (unec) “Karyera planlanması və inkişafı” kafedrasının müəllimi, Məmmədova Günel Rəhman qızı

Subardinasiya və müraciət qaydaları

Subordinasiya latınca subordinatio sözündən gəlib, tabeçilik mənasını verir və iyerarxiya, bəzi rəhbərlərin daha yüksək səviyyəli rəhbərlərə tabe olması ilə əlaqəli xidmət münasibətləri sistemidir. Belə tənzimlənən münasibətlər tabeçilik əlaqəlidir. Subordinasiyanın məzmunu işçi qüvvəsi, təşkilat, müəssisə daxilində müxtəlif iyerarxik səviyyələrdə olan insanlar (müxtəlif səviyyəli idarəçilər və adi işçilər) arasında qurulmuş qarşılıqlı fəaliyyət qaydalarına riayət edilməsidir.

Subordinasiya, rəhbərlə tabeçiliyə qarşı hörmətli münasibət, rəhbərin əmr, sərəncam verməsi, habelə icra nəticələrinin tabeçiliyinə hesabat verilməsi üçün xüsusi prosedurlarla təmin olunur. Aşağı pozisiyalı menecer (şöbəsi ilə birlikdə) yuxarı pozisiyalı menecerlərə tabedir.

Aydın şəkildə tənzimlənən işgüzar münasibətlər sistemi ümumi bir kollektivin ortaq bir məqsədlə birləşdirilmiş işini yaxşı əlaqələndirməyə imkan verir. Bir çox insan bir tapşırıq üzərində işləyə bilər, lakin iş yerindəki hər bir işçi digər həmkarlarından hansı ilə əlaqə qurmalı olduğunu, kimə müraciət etmək və kimdən soruşmaq hüququna malik olduğunu dəqiq bilməlidir.
Subordinasiya sisteminin bariz nümunəsi hərbçilər arasında qəbul edilmiş münasibətlərin tənzimlənməsi mexanizmidir. Ancaq dövlət sahəsindən demək olar ki, hər hansı bir kollektivdə, bütün səviyyələrdə tabeçilik prinsipinə əməl olunur. Birdən çox meneceri olan kommersiya təşkilatlarında, kiçik pozisiyalardan rəhbər pozisiyasına qədər tabeçilik sistemi tətbiq edilir. Bu, heyətin artırılması və şirkətin funksiyalarının genişləndirilməsi zamanı xüsusilə aktual olur. Kiçik bir şirkətin rəhbəri ən kiçik pozisiyadan bir və ya iki addım ayıra bilər, böyük təşkilatlarda isə işçilər və rəhbərlər arasında daha çox idarəetmə mövqeyi ola bilər.
Bununla yanaşı, mütəxəssislər qısa bir iyerarxik zəncirin optimal olduğu qənaətinə gəlirlər, əks halda adi işçilərin top menecerlərdən uzaqlığı ilə bağlı problemlərin yaranma riski yüksəkdir. Xarici şirkətlərdə iyerarxik nərdivanın uzunluğunun azalmasına və üfüqi xidmət münasibətlərinin rolunun artmasına meyl var. Ancaq idarəetmə zəncirinin uzunluğundan asılı olmayaraq hər hansı bir menecer yalnız öz rəsmi məsuliyyəti çərçivəsində qərar vermək səlahiyyətinə malikdir.

Yeni işə başlayan hər bir işçi şirkətdəki pozisiyasından asılı olmayaraq şirkətin strukturu, subordinasiya və müraciət qaydaları ilə tanış olmalıdır.

Subordinasiya qaydalarına ciddi riayət etmək, hər bir işçinin öz səlahiyyətlərinin hüdudlarından kənara çıxan vəzifələrin həllini aidiyyatı bölümə yönləndirməsini tələb edir. Subordinasiyanı qorumaq qabiliyyəti peşəkarlığın vacib elementidir.

4.