Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRİ h I azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti

I-IV siniflərin riyaziyyat dərslikləri və tədris vəsaitləri
Təlim vasitələrinin ən mühümü - dərslikdir. İbtidai siniflərin riyaziyyat
dərslikləri həmin siniflərin riyaziyyat proqramına ciddi riayət olunmaqla,
tərtib olunur. Hər sinfin öz müstəqil dərsliyi olur.
İbtidai siniflərin riyaziyyat dərsliyinə aşağıdakı tələblər verilir:

1. 
   Dərsliyin məzmunu müvafiq sinfin riyaziyyat proqramına uyğun
   olmalıdır. Dərsliyə məsələ, misal və hesabdan nəzəri material ilə yanaşı, cəbr
   və həndəsə elementləri də daxil olmalıdır.
   
2. 
   Dərslikdə proqrama uyğun kifayət qədər məsələ və misal olmalıdır.
   Məsələ və misallar çətinlik dərəcəsinə görə müəyyən ardıcıllıqla düzülməlidir.
   
3. 
   Məsələlər təhsil və tərbiyəvi xarakter daşımalıdır: ədəbi faktlar real
   olmalı, müasir həyatımızdan götürülməlidir. Şagirdlər üçün çətin olub, məna-
   sını aydınlaşdırmaq üçün xüsusi vaxt tələb edən terminlər məsələyə daxil edil-
   məməlidir.
   
4. 
   Dərslikdəki çalışmalar şagirdlərin sinif işi, müstəqil işi və ev işləri üçün
   kifayət etməlidir.
   
5. 
   Bilikləri möhkəmləndirmək, onları müəyyən sistemə gətirmək, şagird-
   ləri şifahi sorğuya hazırlamaq üçün dərslikdə qayda və təriflər, proqram mate-
   rialının qısa şəkildə izahı verilməlidir.
   
6. 
   Dərslikdəki illüstrasiyalar qarşıya qoyulmuş məqsədə xidmət etməlidir.
   
7. 
   Dərsliyin dili düzgün, aydın, dəqiq, qısa və şagirdlərin səviyyəsinə mü-
   vafiq olmalıdır.
   

Dərslikdə nəzəri materialın şərhi və praktik məsələlər proqramın tələbləri
əsasında müəyyənləşdirilir.
Dərslikdəki çalışmalar şagirdləri fəallaşdırmalı və fənnə maraq yaratmalı-
dır. Çalışmalar xarakterinə görə elə tərtib olunmalıdır ki, şagirdləri yeni bilik
qazanmağa, mühakimə yürütməyə sövq etsin. Çalışmaların bir qismi müəyyən
mənada problem xarakter daşımalıdır.

49

Dərslikdəki nəzəri materialın şərhini asanlaşdırmaq üçün illüstrasiyalar-
dan istifadə olunur ki, bu da konkretlikdən mücərrədliyə keçməyi asanlaş-
dırır. İllüstrasiyaların sayı sinifdən-sinifə keçdikcə azalır. Məsələn, I-II sinif-
lərdə əşya şəkillərinə üstünlük verildiyi halda, II1-IV siniflərdə sxematik şəkil-
lər və çertyoj-illüstrasiyalara üstünlük verilir. Dərslikdə məsələ və misalların
həlli nümunələri də verilir.
Dərslikdəki hər dərsin materialı proqrama uyğun olmaqla, məntiqi cəhət-
dən bitkin olmalıdır. Mövzunun sonunda əlavə çalışmalar təqdim olunur ki,
onlardan istifadə müəllimin ixtiyarına verilir. Sinfin xüsusiyyətindən asılı
olaraq, müəllim dərsin məzmununda, çalışmalarda müəyyən dəyişikliklər edə
bilər.
İbtidai siniflərdə daha çox kombinasiyalı dərslər keçirildiyindən, dərslik-
də dərs üçün nəzərdə tutulmuş materiala yeni biliyi mənimsəmək üçün hazırlıq
çalışmaları, yeni materialı və ya keçmiş materialı möhkəmləndirmək üçün ça-
lışmalar daxil edilir. Dərslikdəki material dərslərin məqsədinə uyğunlaşdırılır.
Hazırda I-IV siniflərdə riyaziyyat tədrisi səviyyəsini yüksəltmək üçün
müəllimə kömək məqsədilə illik materialın təxmini planlaşdırılmış və ayrı-ayrı
dərslərin konkret məzmununu əks etdirən metodik vəsaitlər də buraxılır ki,
bu da təcrübəsi olmayan müəllimlərin işinə böyük köməklik göstərir. Bundan
əlavə, şifahi çalışmalar, müstəqil işlər, yoxlama işləri və şagirdlərlə fərdi
işləmək üçün çalışmalar sistemi, didaktik materiallar, riyaziyyatdan əyləncəli
oyunlar və çalışmalar nəşr olunmuşdur.
İbtidai məktəblərdə riyaziyyat təliminin ən aktual məsələləri respublika-
nın pedaqoji cəmiyyəti konfranslarında, elmi-metodik jurnallarında işıqlandı-
rılır.