Dastlabki o`rgatishda qo`llaniladigan metodika

To’xtashlar. Harakatlanish texnikasida to’xtashga harakat
yo’nalishini o’zgartirishning samarali vositasi deb qaraladi. To’satdan
to’xtab qolganda, raqiblaming qayerda, qanday joylashishiga qarab turib
to’p bilan ham, to’psiz ham o’sha ketayotgan tomonning o’ziga yoki
qarshi tomonga otilib ketiladi, o’ngga yoki chapga qochib qolinadi.
To’xtashda ikki xil usul qoMlaniladi: sakrab to’xtash va tashlanib
to’xtash.
Sakrab txtash uchun yuqoriga qisqaroq sakrab, siltangan oyoqda
yerga tushildi - bunda turg’unlik boMsin uchun shu oyoq sal egiladi (5-
rasm). Ammo ko’pincha yerga ikki oyoqlab tushiladi.
Tashlanib txtash so’nggi yugurish qadami hisobiga bajariladi.
Bunda siltangan oyoqni oldinga uzatib, tovonga tayaniladi-da, keyin
oyoqni rostmana yerga qyiladi. Tashlanib txtash oyoqlami
anchagina bukib, ikki oyoqqa tayanib qolish bilan ifodalanadi (6-rasm).
Barcha xil to’xtashlardan keyin, odatda, turli ynalishlarda harakat
davom ettiriladi. Shuning uchun txtashdagi snggi holat keyingi
harakatning start holati bo’lishi kerak.
Burilishlar. Burilish yordamida futbolchilar tezlikni minimal
kamaytirib, yugurish yo’nalishini o’zgartiradilar. Odatda, turgan joyda
burilgandan keyin start harakatlari boshlanadi. Burilish, shuningdek,
zarba berish, to’pni to’xtatish, to’pni olib yurish va fintlaming ayrim
usullarini bajarish texnikasi tarkibiga ham kiradi.
Burilishning quyidagi usullaridan foydalaniladi: hatlab o’tib
burilish, sakrab burilish, tayanch oyoqda burilish. 0 ’yin sharoitiga qarab
yon tomonlarga va orqaga burilish mumkin. Burilish turgan joyda ham,
harakat paytida ham ijro etilaveradi.
Hatlab o’tib burilganda, qisqa-qisqa 2-3 qadam tashlash hisobiga
kerakli yo’nalishga qarab olinadi.
Harakat ynalishini to’satdan va tez o’zgartirishda sakrab burilish
samaraliroqdir. Bu ish burilish tomonga faol depsinib bajariladi.
Silkinadigan oyoqning kafti ham shu tomonga aylantiriladi. Sakrash
unchalik baland bo`lmasa ham, to’la-tekis bajariladi. Tayanch oyoqda
burilishning ikki turi bor. Birinchisini bajarishda burilish yo’nalishidan
uzoqdagi oyoqqa tayaniladi. Bunda futbolchi gavda og’irlik markazi
o’qining proeksiyasini tayanch sath chegarasidan chiqarib, tayanch oyoq
uchida burilish tomonga aylanadi. Ikkinchisida harakat yo’nalishiga
yaqin oyoqqa tayaniladi, gavda og’irlik markazining o`qi burilish
tomonga ko’chadi. 0 ’tkaziIadigan oyoqnl ham shu yo’nalishda tayanch
oyoqning old tomoniga chalishtirib qo`yiladi. Burilish sal bukilgan
tayanch oyoq uchida bajariladi.
Maydon o’yinchisining texnikasi ikkita kichik bo’limdan iborat.
Bulardanbiri harakatlanish texnikasi bo’lsa, ikkinchisi to’pni boshqarish
texnikasidir.
Maydon o’yinchilari harakatlanish texnikasining yuqorida tahlil
qilingan xilma-xil usullari, usul va turlarining barchasidan
foydalanadilar.
To’pni boshqarish texnikasiga quyidagi usullar guruhi kiradi: zarba
berish, to’pni to’xtatish, to’pni olib yurish, aldash harakatlari (fintlar),
to’pni olib qo`yish. Bundan tashqari, qo’lda bajariladigan spesifik usul -
yon chiziqning narigi yog’idan to’pni tashlab berish ham tpni
boshqarish texnikasiga kiradi.
0 ’yin vaqtida qaysi usulning qancha miqdorda ijro etilishi
futbolchilaming o’yindagi funksiyalariga bog’liq. Usullami ijro etish
sifati esa maydon o’yin-chilarining hammasida yuksak darajada boMishi
kerak.