Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 2,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ekoloji problemlər təbiətdən istifadənin yeni tipinə,
bəşəriyyətin təbiətlə harmoniyası və özlüyündə inkişaf mexanizmlərinə keçidində başlıca problem olaraq qalır. Ekoloji problemlərin mahiyyəti bəşəriyyətin mövcud olması üçün biosfer proseslərin tarazlığının pozulmasından ibarətdir. Məlumdur ki, Yer üzərindəki həyat sintez və destruksiya proseslərinin qarşılıqlı təsirinə əsaslanan orqanik maddələrin biotik dövriliyi formasında baş verir. Hər bir orqanizm növü biotik dövriliyin, orqanik maddələrin yenidən istehsalı prosesinin bir hissəsidir. Bu prosesdə sintez funksiyasını yaşıl bitkilər, destruksiya funksiyasını isə mikroorqanizmlər yerinə yetirir. İnsan öz tarixinin ilkin mərhələlərində biosferin və biotik dövriliyin təbii bir bəndi olmuşdur və onun təbiətdə etdiyi dəyişikliklər biosferə elə də güclü təsir göstərə bilməmişdir. Bu gün isə insan ən böyük planetar qüvvəyə çevrilmişdir. Onu demək kifayətdir ki, hər il Yerin təkindən 10 milyard ton faydalı qazıntı çıxarılır, 3-4 milyard ton bitki kütləsi istifadə olunur, atmosferə 10 milyard ton sənaye karbon qazı buraxılır. Okeanlara və çaylara 5 milyon ton neft və neft məhsulları axıdılır. İçməli su problemi günü- gündən kəskinləşir. Müasir sənaye şəhərlərinin hava atmosferi tüstü, zəhərli buxarlanma və tozların qarışığından ibarətdir. Bir çox heyvan və bitki növlərinin kökü kəsilmişdir və bu proses bu gün də davam edir. Təbiətin tarazılığı o dərəcədə pozulmuşdur ki, “bəşəriyyətin ekoloji intiharı” barədə xoşagəlməz proqnozlar da meydana çıxmışdır. Hətta təbii tarazılığa hər cür sənaye müdaxilələrindən imtina etməyin vacibliyi, texniki tərəqqini dayandırılması barədə şüarlar da səslənməyə başlanmışdır. Lakin ekoloji problemlərin bəşəriyyətin orta əsrlərə geri atılması yolu həlli də utopiyadır. Yalnız ona görə yox ki, insanlar texniki tərəqqinin nailiyyətlərindən imtina etməzlər. İş burasındadır 36 ki, biosferdəki dəyişikliklər, o cümlədən təhlükəli dəyişik- liklər insanlardan asılı olmayaraq baş vermişdir və baş verəcəkdir. Ona görə də söhbət təbiətə tam tabe olmaqdan deyil, təbii və sosial proseslərin elmi-texniki tərəqqinin humanistləşdirilməsi və bütün ictimai münasibətlər siste- minin köklü şəkildə yenidən təşkilinə əsaslanaraq harmonizasiyalaşmasından gedə bilər. Bunlarsız üçüncü qrupa daxil olan problemlərin həlli mümkün deyil. Yüklə 2,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|