Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Onuncu prinsip
 
cəmiyyət həyatında inflyasiya ilə 
işsizlik (əhalinin məşğulluq səviyyəsi) arasındakı qısa 
müddətli və uzunmüddətli dövrdə (perspektivdə) olan se-
çim əlaqəsini özündə əks etdirir. İnflyasiya ilə işsizlik 

---

31 
səviyyəsi arasındakı qarşılıqlı əlaqəni 1958-ci ildə iqtisad-
çı Artur Fillips tədqiq edərək, Fillips əyrisi adlanan qrafik 
sxemdə əks etdirmişdir. Həmin sxemə görə inflyasiya art-
dıqda, işsizlik azalmağa doğru meyl edir və əksinə, inflya-
siya azaldıqda isə cəmiyyətdə iş qüvvəsinə olan tələb aşa-
ğı düşdüyündən, əhalinin məşğulluq səviyyəsi azalır, işsiz-
lərin sayı çoxalır. Bu mənada inflyasiya və işsizlik təsərrü-
fat həyatının əks prosesləri kimi fəaliyyət göstərir. 
Lakin ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq dünya 
ölkələrində və xüsusilə keçid mərhələsində olan dövlətlər-
də baş verən proseslər göstərdi ki, inflyasiya ilə işsizlik 
arasındakı qarşılıqlı təsir əlaqəsi nisbətən “qısamüddətli” 
dövr üçün düzgün sayılsa da, lakin “uzunmüddətli” dövr 
üçün özünü doğrultmur. Müxtəlif ölkələrin təsərrüfat hə-
yatında 
staqflyasiya
 
dövrü həm inflyasiya, həm də işsizlik 
hadisələrinin eyni bir vaxtda baş verməsi ilə səciyyələnir. 
Deməli, Fillips əyrisi qısa müddətdə inflyasiya ilə işsizlik 
arasındakı əlaqəni düzgün əks etdirdiyindən, dövlət öz iq-
tisadi siyasətində, büdcə xərclərində, vergilərdə, bank 
faizlərində, gömrük rüsumlarında müəyyən dəyişiklər et-
məklə, həmin prosesləri tənzimləyə bilər. 
Şübhəsiz, yuxarıda qeyd etdiyimiz 10 prinsipin kon-
kret şəraitdən asılı olaraq, seçilib təsərrüfat həyatında isti-
fadə olunması ilk mərhələdə müsbət nəticələr versə də, 
lakin onların son səmərəliliyi birgə, kompleksli surətdə 
hərtərəfli düşünülüb tətbiq edilməsi ilə bağlıdır. Unudul-
mamalıdır ki, cəmiyyət həyatının ən mürəkkəb iqtisadi--
sosial problemlərinin təhlili və onların optimal həlli yol-
ları, məhz bu prinsiplərə əsaslanır.

---

32 
d)
Çoxsahəli bir quruluşa malik olan cəmiyyətin tə-
sərrüfat həyatını və inkişaf qanunauyğunluqlarını yalnız 
iqtisadi nəzəriyyə deyil, eyni zamanda “xüsusi vəzifələri, 
predmetləri və məntiqi üsulları olan bir sıra müstəqil kon-
kret iqtisadi elmlər də tədqiq edib öyrənir” (K.Menger). 
Həmin konkret iqtisadi elmlər ilk növbədə təcrübi 
fəaliyyət üçün zəruri sayılan praktik qaydalar, işgüzar dav-
ranışlar, məsləhət xarakterli tövsiyələr hazırlayırlar. Bu 
mənada bütövlükdə iqtisad elmini şərti olaraq