Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 14. 12. 2011- ci il tarixli, 2062 №-li əmri ilə təsdiq edilmişdir

Qiymətləndirmənin müxtəlif üsul və formaları. Test tap­şı­rıq­ları. Dərslərdə qiymətləndirmə üçün müəllim tərəfindən hazır­lan­mış işçi vərəqindən istifadə etmək olar. İşçi vərəqindəki tap­şı­rıq­lar iki növə ayrıla bilər:

a) müəyyən konkret cavabı olanlar (testlər). Məsələn: (1və2 te­s­t)

b) problemlərə münasibətlərin, onların məqbul, ağlabatan şə­kil­də qiymətləndirilməsini nəzərdə tutanlar (açıq suallı tapşı­rıq­lar). Bu axırıncı tapşırıqlar müəyyən dərəcədə şagirdlərin bəzi şəxsi xü­susiyyətlərinin öyrənilməsi vasitəsi rolunu oynaya və onlar tərə­fin­dən özünü dərk etmək üçün istifadə oluna bilər.
Şagirdin özünüqiymətləndirməsi.

Ola bilsin ki, bəzi dərslərdə müəllim tərəfindən biliyin yekun qiy­mətləndirilməsi nəzərdə tutulmur və qiymət qoymaq tövsiyə edil­mir. Lakin onlar məktəblilərin refleksiya, yəni suallara cavab­lar, müzakirələr vasitəsilə özünüqiymətləndirməsinə yol açır. Şa­gird­lərin öz fəaliyyətinin qiymətləndirilməsinə cəlb edilməsi çox va­cibdir, çünki bu iş məktəbliləri öz davranışına daha məsuliyyətlə ya­naş­mağa sövq edir, onlarda obyektivliyin tərbiyə edilməsinə yar­dım­çı olur, öz münasibətlərini düzlük və qarşılıqlı anlaşma prinsip­lə­ri əsasında qurmağı öyrədir.

Lakin bu qiymətlər qeyri-səmimilik və ya özünüaldatma ucba­tın­dan təhrif edilə bilər. Ancaq insanın öz-özünü necə gördüyünü mü­əyyən etmək daha vacibdir, çünki özünüqiymətləndirmə ilə kə­nar­dan verilən qiymətlərdəki fərq öz-özlüyündə qrup və fərd üçün zən­gin informasiya mənbəyi ola bilər. Dərsə aşağıdakı suallar yazıl­mış kiçik anketin köməyi ilə yekun vurmaq mümkündür:

1. 
   Dərsdə sizin ən çox xoşunuza gələn nə oldu?
   
2. 
   Daha çox xoşlamadığınız nə idi?
   
3. 
   Vəziyyətin yaxşılaşması üçün nə təklif edirsiniz?
   

Şagirdin qrupdakı işini necə qiymətləndirməli?

Şagirdin qrupdakı işinin qiymətləndirməsini hər bir şagirdin qru­pun işinin ümumi nəticəsinə verdiyi töhfənin faizlə nisbətinə əsa­sən müəyyənləşdirmək olar. Müəllim bütövlükdə qrupun aldığı bal­ların miqdarını müəyyən edir. Məsələn, dörd nəfərdən ibarət qru­pa 20, üç nəfərlik qrupa 15 bal verilir. Şagirdlər bu balları hər kəsin ümu­mi naliyyətdəki roluna, verdiyi töhfəyə əsasən müstəqil olaraq bö­lüşdürürlər. Qrupdakı işə görə alınmış ballara sinifdə aparılmış dis­kussiyada iştirak üçün müəllim tərəfindən verilmiş mükafat ba­lı­nı da əlavə etmək zəruridir. Balların yekunu xüsusi jurnala yazılır. Ori­jinal cavablara görə daha üç bal vermək olar. Rübün və ilin so­nun­da balların yekunu reytinq qiymətini təşkil edir ki, bu da şa­gird­lərin düşünmək və öz fikirlərini şifahi ifadə etmək, diskussiyada tə­şəbbüsü öz üzərinə götürmək qabiliyyətini əks etdirir. Dərslərdə şa­girdlər, onların fikrincə, qrupun işinə faiz hesabı ilə nə kimi töhfə ver­diklərini elan edirlər; onlar təsadüfi qaydada cütlüklərlə bir-biri­nin rolunu, töhfəsini izah edirlər, qrup ayrı-ayrı şagirdlərin öz töh­fə­si ilə bağlı təəssüratını ümumilikdə ya təsdiq, ya da təkzib edir. Şa­gird­lər bir-birinin biliklərini qiymətləndirməklə sinif yoldaşına öz səhv­lərini aradan qaldırmaqda kömək edə bilərlər. Qrupun özü­nü­qiy­mətləndirməsi üçün müəyyən formalı vərəqələrdən istifadə et­mək­­lə bütövlükdə qrupun necə işlədiyinə, öz tapşırığını necə yerinə ye­tirdiyinə qiymət vermək olar.

Dərslərin qiymətləndirilməsinin əsas prinsipləri.

Dərslərin qiymətləndirilməsi zamanı əsas diqqət təkcə in­for­ma­siyasının mənimsənilməsinə deyil, həm də cəmiyyətin həyatında bir vətəndaş kimi iştirak etmək üçün zəruri olan bacarıqların mə­nim­sənilməsinə yönəlir. Müasir vətəndaş cəmiyyətində bu ba­ca­rıq­lar fəaliyyətin dörd növündə cəmlənir: tədqiqat (tənqidi təhlil); kom­munikasiya (ünsiyyət, informasiyanın verilməsi və başa dü­şül­mə­si, əqidə); qərar qəbulu; fərdi və kollektiv fəaliyyətin təşkili. “Yan­lış cavablar ola bilməz, onlar müxtəlif ola bilər” müddəası əsas prin­siplərdən biri olmalıdır. Bu prinsiplərin ardıcıl həyata ke­çi­ril­mə­si bir-birilə rəqabət aparmamağa, əksinə, əməkdaşlıq etməyə, ümu­mi mövqe işləyib hazırlamağa imkan verir. Ümumiyyətlə, fəal təlim me­todlarının tətbiq edildiyi dərslərdə müəllim etibara, hörmətə əsas­lanan əməkdaşlığa hazır olmalıdır.

Aşağıda qruplarda iş və təqdimatla iştirakın qiymətlən­di­ril­məsinin bəzi meyarları və şagirdlərin özünü qiymətləndirməsi üçün vərəqlər verilmişdir ki, müəllimlər bunlardan fəal təlim me­tod­la­rının tətbiq olunduğu dərslərdə istifadə edə bilərlər. Göstərilən me­­yarlara müəllimin lazım bildiyi başqa qiymətləndirmə pa­ra­metr­lə­ri də əlavə edilə bilər.
Qruplarda işin qiymətləndirilməsi.

Qrupun işində şagirdlərin fəallığının qiymətləndirilməsi me­yar­ları:

1. 
   Şagird tapşırığın məqsədləri üzərində diqqətini cəm­­ləş­di­rir­m­i?
   
2. 
   O, qrupun digər üzvləri ilə qarşılıqlı əlaqədə çalışırmı?
   
3. 
   Başqalarına mane olmadan işləyirmi?
   
4. 
   O, qrupun bütün üzvləri ilə nəzakətlə rəftar edirmi?
   
5. 
   Şagird tapşırığın yerinə yetirilməsinə nə kimi töhfə verir?
   
6. 
   Qrup halında işin yaxşılaşdırılması yollarını tapmağa kö­mək edirmi?
   

Suallar və tapşırıqlar
1. Təlimdə təkamül prosesi mövcud olur yoxsa onu doğuran sə­bəb­lər meydana çıxdıqdan sonra baş verir?

2. Konstruktiv öyrənmənin fəlsəfi mahiyəti nədən ibarətdir?

3. “Fəal inkişaf zonası”nın mahiyyətini aç.

4. Təhsilimizə interaktiv təlim üsullarının tətbiqini zəruri edən sə­bəblər hansılardır?

5. “Kub strategiyasını” hər hansı bir mövzunun tədrisinə tət­biq et.

6. Təlimin ənənəvi prinsipləri ilə yeni təlim texnologiyalarının prin­sipləri arasında hansı oxşarlıq və fərqləer vardır?

7. İstənilən mövzuya yeni təlim texnologiyalarını tətbiq etmək olar­mı?

8. “Sosial şagird” kimə demək olar?

Ədəbiyyat

1. 
   Azərbaycan Respublikasının Konstitutsiyası. Bakı: Azərbay­can, 1996.
   
2. 
   Azərbaycan Respublikasının Təhsil İslahatı Proqramı. Azər­bay­c­a­n Res­publikası Nazirlər Kabineti 168 №li sərəncamı, 15 iyun 1999-cu il.
   
3. 
   Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Kollegiyasının ma­te­rialları. Bakı: Təhsil, 2003.
   
4. 
   Ağayev Ə.Ə. Yeni təlim metod və texnologiyalarından istifadə­nin nəzəri və praktik məsələləri // Azərbaycan Respublikasının Təhsil Prob­lemləri İnstitutunun Elmi əsərləri. Bakı, 2006, №1. səh. 29-44.
   

3. 
   Beynəlxalq konfransın materialları. Bakı, 2006.
   
4. 
   Bədiyev S.R.. Fəal təlim metodları. Fizikanın tədrisində şagird­lə­rin yaradıcılıq qabiliyyətinin inkişafında onlardan istifadə. Bakı: ADPU, 20­05.
   
5. 
   Bədiyev S.R.. Yeni təlim texnologiyaları dərslərdə. Şəki: 2006.
   
6. 
   Delta Kappan. Konstruktivizm nəzəriyyəsi. /Beynəlxalq konf­ran­sın materialları. Bakı, fevral, 2004.
   
7. 
   Əhmədov B.A., Rzayev A.Q. Pedaqogikadan mühazirə kons­pekt­ləri. Bakı: Maarif, 1983.
   
8. 
   Əhmədov H.H. Azərbaycan təhsilinin inkişaf strategiyası. Bakı: Elm, 2010.
   
9. 
   Əbdəl-Həqq, İsmət. Müəllim hazırlığında konstruktivizm. Təc­rü­bəni nəzəriyyə ilə əlaqələndirmək üçün düşüncələr. / Beynəlxalq konf­ran­sın materialları. Bakı: fevral, 2004.
   
10. 
    Əhmədov A. 2009/2010-cu tədris ilində I siniflərdə dərs de­yə­cək müəllimlər üçün yeni təlim kurslarının tətbiqi üzrə təlim kursunun ma­terialları. // Kurikulum. №2, 2009, səh. 35-54.
    
11. 
    Hacıyeva T. Məktəbdaxili qiymətləndirmənin aparılması yol­la­rı.­ // Kurikulum. №2, 2009, səh. 11-21.
    
12. 
    Hacıyev Z. Fəlsəfə. Bakı: Adiloğlu, 2001.
    
13. 
    Həsənov M.M., Bəhmənova C. İbtidai siniflərdə fəal və interak­tiv metodlardan istifadənin nəzəri-praktik məsələləri. (Metodik vəsait). Bakı: ADPU, 2009.
    
14. 
    Hüseynzadə R.L. Təhsilin humanistləşdirilməsi və demokratik­ləş­­dirilməsi. Bakı, 1997.
    
15. 
    İsmayılov F.Q. Müasir Qərb fəlsəfəsi. Bakı: Azərnəşr, 1991.
    
16. 
    İsmayılov F.Q. XX əsr qərb fəlsəfəsi tarixi. Bakı: Təhsil, 1999.
    
17. 
    İsmixanov M.A. Dərsdə şagirdlərin idrak fəaliyyətinin və yara­dı­cı müstəqilliyinin artırılması yolları// Azərbaycan məktəbi. Bakı, 1983, №7, s.21-27
    
18. 
    Kərimov Y.S. Ana dilinin tədrisi metodikası. Bakı: Naşir, 2005.
    
19. 
    Qədimova X. İnteraktiv təlim metodlarının tətbiqi yolları. Bakı: Nur, 2003.
    
20. 
    Qasımova L.N., Mahmudova R.M. Pedaqogika. Bakı, 2003.
    
21. 
    Mərdanov M.C.Azərbaycan təhsil sistemi: real vəziyyət, prob­lem­lər və islahat istiqamətləri. Bakı: Təhsil, 2005.
    
22. 
    Mərdanov M.C. Azərbaycan təhsil tarixi. Bakı: Təhsil, 2011.
    
23. 
    Mərdanov M. C. Azərbaycan təhsili yeni uinkişaf mərhələsində. Bakı: Çaşıoğlu, 2009.
    
24. 
    Mehdizadə M.M. Ümumtəhsil məktəblərində təlim-tərbiyə prose­sinin təkmilləşdirilməsi yolları. Bakı: Maarif, 1982.
    
25. 
    Mehrabov A.O. Təlim prosesində konstruktiv öyrənmə modeli, id­ra­ki və sosial münasibətlərin formalaşma xüsusiyyətləri.// Azərbaycan mək­təbi. 2005, №3, səh.24-34
    
26. 
    Mehrabov A.O. və b. Pedaqoji texnologiyalar. Bakı: Mütərcim, 20­0­6.
    
27. 
    Müəllim hazırlığının və orta təhsilin perspektivləri (Qərb təhsil sis­te­minin təcrübəsi əsasında). Bakı: Adiloğlu, 2005.
    
28. 
    Məktəbdə vətəndaş təhsili. Metodik vəsait. Bakı: Nur, 2002.
    
29. 
    Paşayev Ə.X., Rüstəmov F.Ə.Pedaqogika. Bakı: Çaşıoğlu, 20­0­2­.
    
30. 
    Şorn F. və b. Fəal təlim. Bakı: 2003.
    
31. 
    Talıbov Y.R. və b. Pedaqogika. Bakı: Maarif, 1993.
    
32. 
    Təlimdə yeni metodlardan istifadə. Metodik tövsiyə. Bakı, 200­3­.
    
33. 
    Təhsil haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu. Bakı: Qa­nun, 2010
    
34. 
    Veysova Z. Məktəb müəllimləri üçün fəal təlim kuslarına giriş kur­su. Uniseflə birgə layihə. Bakı: Meqa-Print, 2004.
    
35. 
    Veysova Z. Fəal (İnteraktiv) təlim. Müəllimlər üçün v­ə­sa­it. Unicef, 2009.
    
36. 
    Varella F., D.RL. İnteraktiv tədris üçün təlim nəzəriyyələri. /
    
37. 
    Beynəlxalq Konfransın materialları. Bakı, fevral, 2004.
    
38. 
    Topçiyeva Ş.Ə. və b. Həyati bacarıqlara əsaslanan təhsil. V-XI si­niflər. Bakı: Mütərcim, 2006.
    
39. 
    Ситаров В.А.Дидактика. М.: Acadeмa, 2002.
    
40. 
    Сластенин В.А., Исаев И.Ф., Шиянов Е.Н. Педагогика. М.: Ака­дема, 2000.
    

MÜNDƏRİCAT

Dərsliyin məqsədi və strukturu haqqında 5

PEDAQOGİKANIN NƏZƏRİ-METODOLOJİ MƏSƏLƏLƏRİ
I FƏSİL

Pedaqogika elmi haqqında ümumi anlayış 10

1.1.Elm anlayışı. 11

1.2.Pedaqogika nəzəri və tətbiqi elmdir. 17

1.3.Pedaqogika nəyi öyrənir: pedaqogika elminin

obyekti və predmeti. 24

1.4.Pedaqogikanın anlayışlar sistemi. 26

1.5.Pedaqoji cərəyanlar. 32

1.6.Pedaqogikanın başqa elmlərlə əlaqəsi. 37

1.7. Pedaqogikanın sahələri (və ya pedaqogikada diferensiya

prosesləri). 44

II FƏSİL

Pedaqoji elmin mənbələri. Pedaqogiaknın metodologiyası

və tədqiqat me­tod­ları 50

2.1. Pedaqoji elmin mənbələri. 51

2.2. Pedaqogikanın metodologiyası. 52

2.3. Pedaqoji tədqiqat metodları və onların səciyyəvi

xüsusiy­yət­lə­ri. 58

2.4. Pedaqoji tədqiqatların texnologiyası (və ya tədqiqatın

me­to­doloji aparatı). 75
III FƏSİL

Şəxsiyyətin inkişafı və formalaşması məsələləri 82

3.1. Şəxsiyyətin inkişafı haqqında tarixi nəzəriyyələrə xülasə. 83

3.2. Şəxsiyyət, onun inkişafı və tərbiyəsi. 87

3.3. Şəxsiyyətin pedaqoji-psixoloji xüsusiyyətləri. 89

3.4. Şəxsiyyətin strukturu 90

3.5. Şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyəsi ilə bağlı konseptual fikirlər 91

3.6. Şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyəsində irsiyyətin rolu. 97

3.7. Şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyəsində mühitin rolu.. 100

3.8. Şəxsiyyətin inkişafı və formalaşmasında tərbiyənin rolu. 103

3.9. Şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyəsində “Qoşa amil” nəzəriyyəsi 106

3.10. Şəxsiyyətin inkişafında müxtəlif fəaliyyət növlərinin rolu. 108
IV FƏSİL

Pedaqogikada yaş dövrləri və onların pedaqoji psixoloji

xüsusiyyətləri 125

4.1.İbtidai icma quruluşunda, quldarlıq dövründə, antik yunan

fəlsəfəsində yaş dərəcələri 126

4.2.Azərbaycan xalq pedaqogikasında yaş dərəcələri 130

4.3.Şərq və Qərb pedaqoji fikrində yaş dərəcələri. 132

4.4. Müasir pedaqogika elmində yaş dərəcələrinin ümumi pedaqoji, psixoloji xüsusiyyətləri 137

V FƏSİL

Müəllimin pedaqoji fəaliyyətinin xüsusiyyətləri 150

5.1. Pedaqoji fəaliyyət. Müəllimlik peşəsinin səciyyəvi xüsusiyyətləri 151

5.2. Pedaqoji peşənin prinsipləri 157

5.3. Müəllimlik peşəsinə verilən pedaqoji tələblər 161

5.4. Müəllim-şagird münasibətlərinin formaları 164

5.5. Müəllim-şagird münasibətlərində əməkdaşlıq növləri 168

5.6. Müəllimlik peşəsində pedaqoji bacarıq və vərdişlər 175

5.7. Pedaqoji prosesdə müəllimin pedaqoji mərifəti 177

5.8. Müəllimin pedaqoji qabiliyyətləri 181

5.9. Müəllimin pedaqoji ustalığı 186

VI FƏSİL

Pedaqoji proses 193

6.1. Pedaqoji proses haqqında ümumi anlayış 194

6.1.1. “Pedaqoji gerçəklik”, “pedaqoji proses” və “təlim-tərbiyə” anlayışlarının qarşılıqlı səciyyəsi 194

6.1.2. “Pedaqoji proses” anlayışının “Sistem” anlayışı vasitəsi ilə interpretasiyası 196

6.2. Pedaqoji prosesdə ziddiyyətlər 206

6.3. Pedaqoji prosesin qanunauyğunluqları 209

6.4. Pedaqoji prosesin prinsipləri haqqında 213

6.5. Pedaqoji prosesin mərhələləri 218

6.6. Pedaqoji prosesin texnoloji əsasları 220

6.7. Pedaqoji ünsiyyətin texnologiyası 228

6.8. Pedaqoji innovasiyalar 232

6.9. Pedaqoji sistemin optimallaşdırılması 234

DİDAKTİKA: TƏHSİL VƏ TƏLİM HAQQINDA NƏZƏRİYYƏ
VII FƏSİL

Didaktika təhsil və təlim haqqında nəzəriyyədir 240

7.1. Didaktika anlayışına verilən şərhlər. 241

7.2. Didaktikanın inkişafı 241

7.3. Didaktikanın qolları və əsas anlayışları 248

7.4. Didaktikanın və idrak nəzəriyyəsi 250

7.5. Didaktikanın problemləri 252

VIII FƏSİL

Azərbaycan Respublikasının təhsil sistemi 255

8.1. Təhsil haqqında anlayış 256

8.2. Azərbaycanda təhsilin əsas məqsədi 265

8.3. Təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsipləri 265

8.4. Təhsil sistemi anlayışı 266

8.5. Təhsilin məzmununa və təşkilinə dair ümumi tələblər. 268

8.6. Təhsilin və təhsilalmanın formaları 269

8.7. Təhsil müəssisəsi 269

8.8. Təhsilin pillələri və səviyyələri 271

8.8.1. Məktəbəqədər təhsil 271

8.8.2. Ümumi təhsil 272

8.8.3. İlk peşə-ixtisas təhsili 274

8.8.4. Orta ixtisas təhsili 274

8.8.5. Ali təhsil 275

8.8.6. Doktorantura 282

8.8.7. Əlavə təhsil 292

8.9. Təhsil subyektlərinin hüquqları, vəzifələri və sosial müdafiəsi 299

8.9.1. Təhsil sahəsində dövlətin vəzifələri 299

8.9.2. Təhsil prosesinin iştirakçıları 302

8.9.3. Təhsilalanların hüquq və vəzifələri 303

8.9.4. Təhsilverənlərin hüquq və vəzifələri 304

8.9.5. Valideynlərin və ya digər qanuni nümayəndələrin

hüquq və vəzifələri 306

8.9.6. Təhsilalanların və təhsilverənlərin sosial müdafiəsi 307
IX FƏSİL

Xüsusi və əlavə təhsil 310

9.1.Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsili (xüsusi təhsil) 311

9.2. Dövlət uşaq müəssisələrindən uşaqların ailələrə verilməsi

(de-institutlaşdırma) və alternativ qayğı Dövlət Proqramı barədə. 317

9.3. Əlavə təhsil. 324
X FƏSİL

Təhsil sahəsində dövlət standartları, təhsil proqramı,

tədris planı, tədris proqramı və tədris ədəbiyyatı 345

10.1.Təhsil sahəsində dövlət standartları, təhsil proqramı (kurikulum)..346

10.2.Ümumi orta təhsilin məzmunu. 352

10.2.1.Təhsilin məzmunu. 352

10.2.2.Azərbaycanda ümumi orta təhsilin məzmunu

sahəsində islahatlar. 356

10.3.Tədris planı. 369

10.4.Tədris fənni. 370

10.5.Tədris proqramları. 371

10.6.Dərslik, iş dəftəri və müəllim üçün metodik vəsait komplekti. 372
XI FƏSİL

Təlim prosesini ümumi məsələləri 393

11.1. Təlim prosesi bir sistem kimi. 394

11.2. Təlimin fəlsəfi əsasları. 403

11.3. Təlimin məntiqi əsasları 414

11.4. Təlimin psixoloji əsasları. 418

11.5. Təlim prosesində əsas pedaqoji ziddiyyətlər 435

11.6. Təlim motivləri. 437

11.7. Təlim prosesinin funksiyaları (vəzifələri) 439

XII FƏSİL

Təlim prosesinin mərhələləri və altsistemləri 446

12.1. Təlim anlayışının mürəkkəbliyi və başlıca vəzifələri. 447

12.1.1. Yeni tədris materialının qavranılması 447

12.1.2. Bilik, bacarıq və vərdişlərin formalaşması 448

12.1.3. Bilik, bacarıq və vərdişlərin tətbiqi 450

12.1.4. Təlimdə müvəffəqiyyətin hesaba alınması

və qiymətləndirilməsi 450

12.2. Mükəmməl təlim sisteminin altsistemləri. 451

12.2.1. Bilik və fəaliyyət üsullarının əsasən hazır ötürülməsini

özündə ehtiva edən altsistem. 451

12.2.2. Problemli öyrənməni özündə ehtiva edən altsistem 458

12.4. “İmkan-hərəkət-yeni keyfiyyət” dəyişməsi variantının

işlənməsi və seçim şərtləri 473
XIII FƏSİL

Təlim sisteminin invariantları. Təlimin prinsipləri, amilləri və şagirdlərin, müəllimlərin fəaliyyət modelləri 486

13.1. Təlim sisteminin ümumpedaqoji invariantları və onlardan

irəli gələn prinsiplər. 487

13.2. Təlim sisteminin spesifik invariantları və onlardan

irəli gələn prinsiplər 491

13.3. Nəzəriyyədə və praktikada özünə yer almış bəzi ümum­pe­da­qoji

və spesifik prinsiplərin interpretasiyası. 492

13.4. Təlim prosesində əsas amillər. 509

13.5. Təlim prosesində şagirdin idrak fəaliyyəti modeli 513

13.6. Təlim prosesində müəllimin fəaliyyəti modeli 520

XIV FƏSİL

Təlim sisteminin komponentləri 527

14.1. Təlim materialının məzmunu. 528

14.2. Təlimin priyomları 530

14.2.1.Şagirdlərin təlim fəaliyyətinin idarəolunan prosesə

çev­ril­­məsində priyomların rolu və onların inkişaf etdirilməsi 530

14.2.2. İnteraktiv təbiətli priyomlar 544

14.3. Təlimin təşkili formaları 546

14.3.1. Müəllimin dərsə hazırlanması və dərsin planlaşdırılması. 559

14.4. Qiymətləndirmə təlim sisteminin əsas komponentlərindən

biri kimi. 569

14.5. Təlim metodları. Ənənəvi təlim metodlarının

nomenklaturası və təsnifatı 576

14.5.1. Ənənəvi təlim metodlarının səciyyəvi xüsusiyyətləti 594

14.6. Vasitələr sistemi 611

14.6.1. Suallar və onların təlimdə yeri 611

14.6.2. Məsələ və ondan istifadə olunması 613

14.6.3. Biliklərin tətbiqi, bacarıq və vərdişlərin formalaşmasına

yönələn çalışmalar sistemi. 616

14.6.4. Əyaniliklə sözün vəhdəti. 617

XV FƏSİL

Yeni təlim texnologiyaları. Fəal və interaktiv təlim 621

15.1. Yeni təlim texnologiyalarının mahiyyəti. Ənənə və müasirlik 622

15.2. Yeni təlim texnologiyalarının prinsipləri 627

15.3. Ənənəvi təlimdən fəal və interaktiv təlimə 632

15.4. Fəal və interaktiv təlim metodlarının səciyyəsi 638

15.5. İnteraktiv təlim metodu ilə keçirilən dərslərin mərhələləri və səciyyəvi xüsusiyyətləti 646

15.6. İnteraktiv təlim metodlarının təsnifatı və məzmunu 652

15.7. Dərsdə şagirdlərin qiymətləndirilməsi 693

Firədun Nadir oğlu İbrahimov

Pedaqogika üzrə elmlər doktoru, Pedaqoji və Sosial Elmlər Akademiyasının üzvü (Moskva), Əməkdar müəllim.

Rüfət Lətif oğlu Hüseynzadə

Pedaqogika üzrə elmlər doktoru, professor, Əməkdar müəllim.

PEDAQOGİKA

Dərslik
Bakı- “Mütərcim” – 2012
Чапа имзаланыб: ***

Формат: 60x90 1/16. Гарнитур Тимес.

Щяъми: 2,75 ч.в. Тираж ***. Сифариш № ***.

Гиймяти мцгавиля иля.

«Мцтяръим» Няшриййат-Полиграфийа Мяркязи

Бакы, Рясул Рза кцч., 125

тел./факс [phone]

e-mail: [e-mail]

1 Bax: Штофф В.А. Введение в методологию научного поз­на­ния. Л.: ЛГУ, 1973.

2 Bax: П.В.Копнин. Ггносеологические и логические основы науки. М.: Мысль, 1974.

1 Daha ətraflı məlumat üçün bax: Nəsirov V.H., Məmmədov Ə.V. Elmi idrakın metod və formaları. Bakı: Maarif, 1980, 148 s.

1 Bax: Иолон П.Ф. Система теоретического знания // Логика научного ис­сле­до­вания. М., 1965.

2 Bax: Виноградов В.Г. Научное превидение. М.: Высшая школа, 1973.

1 Ətraflı məlumat üçün bax: Kərimov Y.Ş. Pe­daqoji tədqiqat metodları. Bakı: Azər­nəşr, 2009, 280 səh.

1 Bax: ASE, Bakı, ASE-nin Baş redaksiyası, 1986, səh 221.

1 Bax: Bertrand Russel. On Education. London, Routledge, 1994, p.169.

1 Daha ətraflı məlumat üçün bax: Mehrabov A.O.. Müasir təhsilin konseptual prob­lemləri. Bakı: Mütərcim, 2010, səh. 34-116.

1 Daha ətraflı mə­lu­mat üçün bax: Давыдов Ю.С. Вестник ПГЛУ 1, 2004.

1 Daha ətraflı məlu­mat üçün bax: “Yaşlıların təhsili” mövzusunda keçirilmiş bey­nəl­xalq və milli konfransların bəyannamələri. Bakı: Borçalı, 2005, 44 səh.

1 Bax: İbrahimov F.N. Ümumi pedaqogikadan mü­hazirələr. Bakı: Mütərcim, 2010, əlavələr 4-10.

1 Ətraflı məlumat üçün bax: Mərdanov M., Ağamalıyev R., Mehrabov A., Qar­da­şov T. Təh­sil sistemində monitorinq və qiymətləndirmə. Bakı: Çaşıoğlu 2002.

1 Bax: Ə.X.Paşayev, F.A.Rüstəmov. Pedaqogika. Bakı: Nur­lan, 2007. səh.163-165.

1 Ətraflı məlumat üçün bax: Дидактика средней школы. Под ред. М.Н.Скат­ки­на. М., 1982, стр.306-307.

2 Математика как пе­да­гогическая задача. М.: Просвещение, 1982.

* Bu fəslin işlənilməsində C.Ə.Feyziyev, F.N.İbrahimov, S.R.Bədiyevin “Di­dak­tika”, S.R.Bədiyevin “Yeni təlim texnologiyalarından mühazirə mətnləri”, Ə.N.Bağırovun “Azərbaycan məktəbi: reallıq və yeniləşmə imkanları”, Z.Vey­so­vanın “Fəal (interaktiv) təlim” adlı dərs vəsaitlərində özünə yer almış materiallara daha çox istinad olunmuşdur.