Дузлылы2ыны4 81м патасланы7 д1режесини4 жо3арылы2ына байланыслы, бул т6рдеги су7лары толы2ы менен усы ма3сетке пайдаланы7 м6мк

Коровин Е.П. 
Растительность Средней Азии и Южного Казахстана. Кн.I. Ташкент, АН 
УЗССР, 1961. 
2
Дробов В.П. 
Тугайная древесная и кустарниковая растительность Каракалпакской АССР. 
Мат.по произв. силам Узбекистана, вып.I. Каракалпакская АСР. Ташкент, АН УЗССР, 1950. 

---

Qoraqalpog`iston Ustyurti umumiy olganda tekislik territoriyalarga, bir xil 
tuproq tarkibi va keskin kontinental iqlimiga ega bo`lishiga qaramasdan uning 
shimoldan janubga cho`zilib joylashishi sababli o`simliklarning soni va hajmi 
bo`yicha uning ayrim hududlari bir-biridan ajralib turadi. 
Masalan, Qoraqalpog`iston Ustyurtining shimol bo`limida ko`pincha boyalish-
buyurgin o`simliklari guruhi uchraydi. Bu o`simliklar egallagan maydon odatda 1-2 
ming kvadrat metrdan ortmaydi. Bu joylarda juvsan boyalish bilan buyurginlarga 
qaraganda siyrak uchrashadi. Shuningdek Qoraqalpog`iston Ustyurtining markaziy 
bo`limi har xil juvsan buyurgin guruhlari bilan buyurginlarning ko`proq uchrashi 
xarakterli. Buyurginlar uning shimoli-g`arbiy bo`limida ko`p uchraydi. Ustyurtning 
Qoraqalpog`iston bo`limining janubi uchun buyurgin, govrak assotsiatsiyalariga 
kiruvchi o`simliklar guruhlari xarakterli. 
Qoraqalpog`iston Ustyurtining deyarli barcha hududida har joy har joyda orol 
ko`rinishida saksovul massivlarini uchratamiz. Saksovul massivlari ayniqsa, Churuk 
qudug`ining shimoli-sharqida, Borsakelmas botig`ining shimoli-g`arbida va 
Qorabovur tepaligining janubida juda ko`p.
1
Qoraqalpog`istonning er yuzasida balandligi va joylashgan yo`nalishi bo`yicha 
har xil orol-orol ko`rinishida bir necha qoldiq ustyurtliklar va «tog`lar» bor. Ularning 
eng kattalari: Sulton Uvays tog`i, Beltov, Qusxanatov, Qiziljar, Bo`rlitov, Qirantov 
va b. Ular er osti va er usti suvlariga boy Amudaryoning del`tasida yoki juda quruq 
sharoitga ega Qoraqalpog`iston Qizilqumida joylashgan, ular atrofidagi tekislik 
territoriyadan ajralib, o`zgacha o`simliklar dunyosiga ega. Ularda juvsan, kayrovuq, 
boyalish, tog` piyazi, govrak, tog` pechak, tog` juzg`ini, qirqbo`g`in, buzovbosh va 
izen o`sadi.
2
Amudaryo del`tasidagi qamishzorlar bilan to`qaylar egallagan maydon sharq va 
g`arb tomonidan suvg`orilib ekiladigan hududlar Bilan o`rab olingan. Bu kishilik 
jamiyatining ko`p yillik xo`jalik xizmati bilan barpo bo`lgan Qoraqalpog`istonning 
haqiqiy voha bo`limi. Ular asosan o`tloqli va o`tloqli-taqirli tuproqlarda joylashgan. 
Insonning ko`p yillar davomida xizmati Amudaryo del`tasidagi o`simliklar 
qoplamining bir qancha o`zgarishiga sabab bo`ldi. Vohaga xos hisoblanuvchi 
madaniy o`simliklarning ko`p sonli vakillari bor. 
Qoraqalpog`istonda texnik ekinlardan paxta, donli ekinlardan sholi, jo`xori, 
arpa, bug`doy, tariq, moy beruvchi o`simliklardan: kungaboqar, kunjut, zig`ir, 
dukkakli o`simliklardan: mosh, loviya, beda, poliz ekinlaridan karam, bodring, 
qovun, qovoq, oshqovoq, pomidor, sabzi, kartoshka, piyaz, baqlajon, rediska, 
qalampir, sholg`om, turp, em-xashak ekinlardan - sudanka ekiladi. Mevali 
daraxtlardan Qoraqalpog`istonda uzum, olma, nok, shaftoli, o`rik, chiya, qorali, behi 
va b. keng tarqalgan. Dekorativ daraxtlar va buta o`simliklar ham (terak, oq tol, qora 
tol, gujum, tut daraxti t.b.) ayniqsa shahar va aholi punktlarda ahamiyatli o`rinni 
egallaydi. 
1