ƏHLİ-SÜNNƏ VƏ camaatin rəHBƏr və başÇilari

8-ƏBU BƏKRİN QIZI AİŞƏ

O, Peyğəmbərin zövcəsi və Ümmül-möminindir. Peyğəmbər (s) hicrətin 2-ci, ya 3-cü ilində onunla ailə qurmuşdur. Peyğəmbər (s) dünyadan getdiyi zaman – məşhur nəzərə görə – o, on səkkiz yaşında olmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, bu ləqəb Peyğəmbərin bütün qadınlarına aiddir. Məsələn: Xədicə Ümmül-möminin, Həfsə Ümmül-möminin, Mariyə və...

Bunu qeyd etməkdə məqsədimiz budur ki, təəssüflər olsun ki, camaatın br çoxu həqiqətdən xəbərsizdirlər. Yəni onlar bilmirlər ki, Ümmül-möminin (möminlərin anası) Peyğəmbər (s)-in bütün zövcələrinə deyilir. Əhli-sünnətin rəvayətlərinin hamısı Aişədəndir. Peyğəmbər (ə)-in başqa zövcələri haqqında bir söz demək istəyəndə Aişədən rəvayət edirlər. Dinlərinin yarısını Aişədən – Hümeyrədən (qırmızı üzdən) götürürlər. Guya onlar belə başa düşüblər ki, Ümmül-möminin ləqəbi Peyğəmbərin zövcələrinin arasında təkcə Aişəyə verilmişdir. Halbuki Peyğəmbər (s)-i dünyadan gedəndən sonra onun bütün qadınları ilə evlənməyi Allah möminlərə haram etmiş və buyurmuşdur:

وَمَا كَانَ لَكُمْ أَن تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ وَلَا أَن تَنكِحُوا أَزْوَاجَهُ مِن بَعْدِهِ أَبَدًا إِنَّ ذَلِكُمْ كَانَ عِندَ اللَّهِ عَظِيمًا

“Siz Allah Peyğəmbərinə əziyyət edə və onun qadınları ilə – ondan sonra – evlənə bilməzsiniz. Bu iş Allah yanında çox böyükdür.”¹

Həmçinin buyurur:

النَّبِيُّ ^{أَوْلَى} بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ

“Peyğəmbər möminlərə onların özlərindən daha yaxındır. Onun övrətləri (möminlərin) analarıdır.”²

Keçən bəhslərdə Təlhənin sözündən Peyğəmbər (s)-in narahat olmasını qeyd etmişdik. O demişdi: “Mühəmməd (s) öləndən sonra Aişə (bibim qızı) ilə evlənəcəyəm!” Allah möminlərə bildirmək istəmişdi ki, Peyğəmbər (s)-in zövcələri ilə evlənmək sizə haramdır. Necə ki, analarınız sizə haramdır.

Aişə sonsuz olmuş və uşaq dünyaya gətirməmişdir. Bununla belə, tarixin görkəmli böyük şəxsiyyətlərdəndir. O, bəzilərinin xilafətə yetişməsində və bəzilərinin xilafətdən uzaqlaşdırılmasında böyük rola malik olmuş, bəzilərinə şəxsiyyət vermiş, bəzilərini isə gözlərdən salmışdır!

Bəzi müharibələrdə iştirak etmiş, bəzi müharibələrdə isə başçılığı öz öhdəsinə götürərək kişilərə qoşun başçısı olmuşdur. Qəbilə başçılarına məktub göndərməklə əmr və nəhy etmişdir. Bəzi başçıları qoşun başçılığından uzaqlaşdırmış, bəzilərini isə qoşuna başçı qoymuşdur. Cəməl müharibəsində başçılıq etmiş, Təlhə və Zübeyr onun itaətində olmuşlar.

Biz onun bütün həyatını burada işıqlandırmaq istəmirik. Bu barədə “Agahlardan soruşun” kitabında geniş surətdə bəhs etmişik. Təhqiq əhli ora müraciət edə bilər.

Burada onun ictihad və Peyğəmbəri (s)-in sünnəsində etdiyi dəyişikliklərdən söz açmaq istəyirik. Bir neçə nümunə sadalamaqla əhli-sünnənin fəxr etdiyi və pak imamlardan üstün saydığı “böyük insanları” tanımaq istəyirik.

Həqiqətdə bu, qəbilə təəssübündən başqa bir şey deyildir. Peyğəmbər (s)-in sünnəsini məhv etmiş, nişanələrini aradan aparmış, işığını söndürmüşdür. Əgər Əli (ə) və Əhli-beytdən olan pak imamlar onun qarşısında dürmasaydılar, bu gün Peyğəmbərin sünnəsindən heç nə məlum olmazdı.

Həmçinin, Aişə Peyğəmbər (s)-in sünnəsində olmayıb ona qiymət verməmişdir. Öz həyat yoldaşından Əli (ə) haqqında çoxlu rəvayət eşitdiyinə baxmayaraq, onlara göz yummuş və əksinə əməl etmişdir.

Allahın və Peyğəmbərin əmrindən boyun qaçırıb evdən çıxmış və faciə ilə bitən “Cəməl” müharibəsinə başçılıq etmişdi. Bu müharibədə günahsız insanların qanı axıdılmışdı. Osman ibni Hüneyf ilə bağladığı sülhü ayaq altına atmışdı. Onun adamları əlibağlı hüzuruna gətirildikdə, hamısının öldürülməsi hökmünü vermişdi. Elə bil ki, Peyğəmbərin buyruğunu eşitməmişdi: “Müsəlamana söymək təqvasızlıq, onu öldürmək isə küfrdür.”¹

Biz Ümmül-mömininin başlatdığı müharibələrə, vurduğu zərərlərə göz yumur, onun Allah dinində özbaşına etdiyi fikir və nəzərləri araşdıracağıq. Buxari öz “Səhih” kitabında “namazı qəsr qılma” babında Zəhirədən, o da Ürvədən, o da Aişədən gətirmişdir ki, dedi: “Namaz ilk dəfə vacib olanda iki rükət idi. Səfərdə də iki rükət qaldı, amma insan öz vətənində ikən dörd rükətə qalxdı.” Zəhri deyir: Ürvəyə dedim: “Bəs niyə görə Aişə səfərdə öz namazını dörd rükət (tamam) qılırdı?” Dedi: “O da Osman kimi dəyişdirmişdi.”²

Sizin üçün təəccüblü deyilmi ki, Peyğəmbərin zövcəsi Ümmül-möminin o həzrətin sünnəsini (ki, özü onu rəvayət etmişdi və səhih sayırdı) boşlayıb, Osman ibni Əffanın qoyduğu bidətə itaət edir və sonra da onun qətlinə fərman verir? Bu adla ki, hələ Peyğəmbərin köynəyi köhnəlməmiş, o, Peyğəmbərin sünnəsindən çıxmışdır!

Bəli, o bu işi Osmanın zəmanəsində etmiş, Müaviyənin zəmanəsində isə nəzərini dəyişmişdi. Nəzərini dəyişəndən sonra tez bir zamanda Osmanın ölümünə hökm verdi. Elə ki, camaatın Osmanı öldürüb Əli (ə)-a beyət etdiyini eşitdi, yenidən öz nəzərini dəyişib Osman üçün göz yaşı tökdü və bu dəfə Osmanın qanını almaq üçün ayağa qalxıb qiyam etdi.

Bu rəvayətdən belə anlaşılır ki, o, Müaviyənin zəmanəsində namazı səfərdə dörd rükət qıldı. Müaviyə də həmişə əmisi oğlunun bidətlərini diri saxladığı üçün onu iki rükət qılırdı.

Camaat da öz rəhbərlərinin dinindədir. Aişə o insanlardandır ki, Müaviyə ilə düşmənçilikdən sonra sülh etdi. Müaviyə həmin o kəsdir ki, Aişənin qardaşı Məhəmməd ibni Əbi Bəkri öldürmüş və acınacaqlı surətdə burun – qulağını kəsərək tikə-tikə etmişdi.

Dünya mənfəəti onları – düşmən olmalarına baxmayaraq – bir yerə yığmışdı. Bu səbəbdən Müaviyə ona yaxınlaşdı, o da Müaviyəyə. Müaviyə ardı kəsilmədən ona hədiyyələr göndərirdi.

Tarixçilər deyirlər: Müaviyə Mədinəyə gəldiyi zaman Aişənin görüşünə gəldi. Oturduqdan sonra Aişə ona dedi: Ey Müaviyə! Haradan arxayın oldun ki, mən evdə adam gizlədib səni öldürmək istəməyəm və qardaşımın qanını səndən almayam?

Müaviyə dedi: Mən elə bir evə gəlmişəm ki, camaat ora pənah gətirir və oranı əmin yer bilir.

Aişə dedi: Hicr ibni Ədini və yoldaşlarını öldürəndə heç Allahdan qorxmadın?

Müaviyə dedi: Onların ziddinə şəhadət verən kəs onları öldürmüşdür.¹

Həmçinin deyirlər ki, Müaviyə paltar və daha başqa şeylər ona göndərir ki, onları öz sandığına qoyurdu. Təkcə bir dəfə onun üçün yüz min göndərmişdi.²

Bir dəfə də Məkkədə olanda yüz min qiyməti olan boyunbağını ona bağışladı.

Bunlardan əlavə Müaviyə onun on səkkiz min dinar olan bütün borclarını ödədi. Onun camaata etdiyi hədiyyələri verməyi də öz öhdəsinə götürdü.²

“Biz “Agahlardan soruşun” kitabında öz andına görə qırx qulamı azad etməsini də qeyd etmişdik.³

Müaviyənin qoşun başçıları və valiləri də onun üçün pul göndərirdilər.⁴

Söz Müaviyənin və Aişənin bir-birilə yaxın olmasından düşdüyü üçün demək lazımdır ki, onların arasında heç ayrılıq olmamışdı ki, sonradan yaranaydı. Elə Müaviyənin özünü – qardaşı öldükdən sonra – Əbu Bəkr Şama vali göndərmiş və öz hökumətinə şərik etmişdi. Müaviyə də öz növbəsində Əbu Bəkrin ona etdiyi yaxşılıqları xatırlayırdı. Əgər o olmasaydı, Müaviyə heç yuxusunda da bir gün xilafətə yetişəcəyini görməzdi.

Daha sonra Müaviyə bu qrupla – böyük məkrlərini həyata keçirməkdə, sünnəni məhv edib Əhli-beyti aradan götürməkdə – şərik olmuşdur. Onlar bu işi öz aralarında bölmüşdülər. Sünnəyə od vurdular, Əhli-beyti aradan aparmaq istədilər və Müaviyə bu işi sona çatdırdı. Müaviyə öz işini yerinə yetirmək üçün camaatı Əhli-beytə lənət göndərməyə məcbur etdi. Onun xəyanəti əsasında xəvaric Əli (ə)-a qarşı qiyam etdi və onu şəhadətə çatdırdı. İmam Həsən ibni Əlini şəhid etdi. Özündən sonra oğlu Yezid də Əhli-beytin övladlarını aradan götürdü.

Müaviyə və Aişə bir-birilə düşmən olmamışlar. Elə onun dediyi söz: “Necə arxayın oldun ki, mən qardaşımın intiqamını səndən almaq üçün evdə adam gizlətməmişəm”, zarafatdan başqa bir şey deyildir. O, qardaşı Məhəmməd ibni Əbi Bəkri sevmirdi. Çünki Məhəmməd ibni Əbi Bəkr Əli (ə)-ın dəstəsindən olub ona qarşı vuruşmuşdu.

Onların arasında Əli (ə)-la düşmənçilikdə çox böyük yaxınlıq və birlik vardır. Onlardan heç biri digərinin əleyhinə iş görməmişdi. Hətta Əli (ə) şəhadətə çatdığı zaman Aişə şükür səcdəsi etmişdi.

Əli (ə)-dan sonra da onun övladları ilə düşmənçilik edirdi. İş o yerə çatmışdı ki, imam Həsən (ə)-ı öz cəddinin yanında dəfn etməyə qoymadı. Çığıra-çığıra evindən bayıra çıxıb qatıra mindi və Bəni Üməyyədən Haşimin qarşısında ona kömək etmələrini istəyib dedi: “İstəmədiyim bir adamı evimə gətirməsinlər.” Yeni bir müharibə başlamaq istədi. Yaxınları ona dedilər: Qırmızı dəvə günü bizə bəs deyildi, indi də istəyirsən torpaq rəngli dəvə gününü ona artırasan?!

Şübhəsiz, o, Bəni Üməyyənin dövləti zamanında yaşamış, Əli (ə)-ın və Əhli-beytin minbərlər üstündən lənətlənməsini eşitmişdi. Bu işdən acığı gəlməmiş, qarşısını da almamışdı. Hətta gizlində həvəsləndirməsinin olması da mümkündür.

Əhməd ibni Hənbəl öz “Müsnəd”ində yazır: Bir nəfər Aişənin yanına gəlib Əli (ə)-la Əmmarın dalınca pis sözlər deməyə başladı. Aişə dedi: Mən Əlinin barəsində bir söz demirəm. Amma Əmmarın haqqında Peyğəmbərdən eşitmişəm ki, buyurdu: Əgər onu iki işi görməyə məcbur etsələr, onların ən çətinini seçəcəkdir^.1

Beləliklə, Aişə kimi bir adamdan təəccüblü deyildir ki, Peyğəmbərin sünnətini aradan aparsın, Osmanın səfərdə namazın tamam qılınması bidətini yaşatsın və Müaviyə və Bəni Üməyyədən olan rəhbərləri sevindirsin. Onlar onu böyük sayır, dinlərini ondan öyrənib səfərdə və vətəndə ona itaət edirdilər.

Həmçinin Aişə onlara “böyük kişilərə də süd vermək olar”¹ fətvasını verirdi. Yəni kişilər arvadların döşündən süd əmməklə onlara məhrəm olurlar.

Malikin “Müvəttəə” kitabında yazdığı məsələyə diqqət etdikdə, adamın tükləri biz-biz olur. O deyir: Aişə kişiləri bacısı Ümmü Gülsümün və qardaşı qızlarının yanına süd əmməyə göndərirdi. Bu süd əmmədən sonra Aişə onların qarşısına hicabsız çıxmağı, halal bilir² və onlara məhrəm olmasını güman edirdi.

Təsəvvür edin, müsəlmanlardan biri qəflətən görür ki, arvadı başqa bir kişi ilədir. O kişi onun arvadının döşləri ilə oynayıb ondan süd əmir. Bu vaxt arvadı ərinə deyir: “Ona süd verirəm ki, mənim uşağım olsun.” O yazıq da təslim olmalı, Aişənin bidətini qəbul etməlidir. Bu iş nə qədər onun üçün çətin olsa da itaət edib dözməlidir.

Mən bütün təhqiq alimlərinin fikrini bu böyük müsibətə cəlb edirəm. Elə bir müsibət ki, haqqı batildən ayırmaq üçün təkcə özü kifayətdir.

Bu bəhsdən məlum olur ki, Əhli-sünnət Allaha Onun göndərmədiyi əsl üzərində itaət və ibadət edirlər. Heç cür axtarış da aparmırlar. Əgər bu bidətləri başa düşsələr, nifrət edər və öz xoşları ilə onları boşlayarlar.

Mən şəxsən özüm görmüşəm ki, bəzi əhli-sünnət alimləri “böyük kişilirin süd əmməsi” hədisini eşitdikdə təəccübə gəlmiş, onu indiyə qədər bilməmələrini qeyd etmişlər.

Bəli, bu, əhli-sünnə və camaatın arasında vardır. Şiələrin dəlil gətirdikləri rəvayətlərin çoxusu onların “Sihah” adlandırdığı kitablarda vardır. Amma onlar eşitməmiş və onları oxuyanları da kafir saymışlar.

ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ كَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَاِمْرَأَةَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ

“Allah kafirlər üçün iki nümunə qeyd etmişdir: Nuhun övrətini və Lutun övrətini ki, iki layiqli bəndənin nəzəri altında idilər və onlara xəyanət etdilər. Və o ikisinin onlara onlara heç bir faydası olmadı və onlara deyildi ki, başqaları ilə birlikdə cəhənnəmə gedin.”¹