Ekspertizasi dərsliK



Yüklə 3,31 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/34
tarix21.04.2017
ölçüsü3,31 Mb.
#14993
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34

Nalivkalar.  Nalivkalar  yalnız  meyvə-giləmeyvə  xammalı 

əsasında hazırlanır. Çeşidinə özünün qədim tarixinə malik məşhur 

adda içkilər daxildir. Bunlara “Zapekanka”, “Slivyanka”, “Spoti-

kaç” aid olub, gavalı, albalı və s. əsasında hazırlanır. 

Bütün nalivkaların tərkibinə 65,8% şəkər şərbəti və turşuluğu 

tənzimləmək üçün limon turşusu daxil olur. 

Zapekanka  nalivkasının  tündlüyü  20%,  ümumi  şəkərliyi  40 

q∕100sm


3

,  turşuluğu  0,4  q∕100sm

3

  olur.  Slivyankanın  tündlüyü 



18%, şəkərliyi 28 q∕100sm

3

, turşuluğu 0,35 q∕100sm



3

-dur. 


Punşlar.  Punşlar  –  aşağı  tündlüklü  içkilər  olub,  inqredient-

lərin geniş yığınını əks etdirir. 

 


370 

 

 

Şə



kil 4.2. Az

ərbaycanda buraxılan bə

zi likor 

nümunə

l

ə

ri 

 

Punşların vətəni Hindistandır. “Punş” adının özü hind mənşəli 

söz  olub,  hindcə  “panç”  yəni  “beş”  deməkdir.  Bu  isə  içkinin  5 

tərkib hissələrini – rom, su, şəkər, çay və limon şirəsini göstərir. 

Avropada punş XVII əsrdən məlum olub, onun hazırlanması üçün 

rom əvəzinə bəzən konyak, viski və digər tünd içkilərdən istifadə 

olunur. Xarici punşlar yüksək tündlüyə malik olur. Şves punşları 

xüsusilə  məşhur  olub,  tündlüyü  25-35h%,  şəkərin  miqdarı  30% 

təşkil edir. 

Rus punşları turşaşirin dada malik olmaqla bəzən yüngül tamla 

seçilir. Istifadədən əvvəl onları isti çay, dəmlə, qazlaşdırılmış su 

ilə 1:1 nisbətində durulaşdırırlar.  

Lazım olan turşuluğa çatdırmaq üçün punşun tərkibinə şəkər 

şərbəti və limon turşusu daxil edirlər.  

Heyvalı, Alçalı, Portağallı, Assorti, Zoğallı və s. adda punşlar 

buraxılmaqdadır.  Heyvalı  punşu  17h%  tündlüyə,  38  q∕100sm

3

 

şəkərliyə,  0,5  q∕100sm



3

,  turşuluğa  malikdir.  Assorti  (vitaminləş-

dirilmiş)  punş  17  h%  tündlüyə,  40  q∕100sm

3

  şəkərliyə,  0,5 



q∕100sm

3

 turşuluğa malikdir. 



Nastoykalar. Şirin nastoyka.  Nastoyka nalivkadan  əsasən az 

şəkərliyə  və  daha  yüksək  spirtliyə  malik  olması  ilə  fərqlənir. 

Əsasən meyvə-giləmeyvə xammalı əsasında hazırlanır.  

Bu qrup içkilərdən daha məşhurları “Nejinskaya ryabina” və 



371 

“Ryabina və konyake” –dir. 

Ingiltərə  və  ABŞ-da  şirin  nastoyka  tipli  içkilər  ekstrakt 

maddələrinin miqdarına görə tünd linkorlara yaxın olanı “kordialı” 

adlanır. 

Ərikli,  portağallı,  limonlu,  çaytikanlı  və  s.  şirin  nastoykalar 

buraxılır.  

Ərikli  nastoyaskının  tündlüyü  20h%,  şəkərliyi  25  q∕100sm

3



turşuluğu 0,3 q∕100sm



3

 olur. 


Kəmşirin  nastoykalar.  Şirin  nastoykalarla  müqayisədə  bu 

içkilər yüksək tündlüyə, az miqdarda şəkər və esktrakta malik olur. 

Məsələn,  tündlüyü  45h%  olan”Yjova”  kəmşirin  nastoykası 

məlumdur. 

Kəmşirin  nastoykaların  çeşidi  məhduddur.  Belə  ki,  Alesiya, 

Daynava və Palamqa adlı bu tip nastoykalar buraxılır. 

Zəif tündlüklü kəmşirin nastoykalar. Bu tip içkilər əvvəlkindən 

aşağı tündlüyü və az şəkəri ilə fərqlənir. Belə aşağı tündlükdə dad 

dolğunluğu şirə, mors, şəkərin ekstraktlığı ilə təmin olunur. 

Vastoçnaya Ryabinka, Umarina, Jujnaya və s. adlı içkilər bu 

tiplidir.  Vastoçnaya  nastoykası  28h%  spirtliyə,  4,5  q∕100sm

3

 



ümumi şəkərliyə və 0,1 q∕100sm

3

 turşuluğa malikdir. 



Acı  nastoykalar.  Bu  qrup  içkilərə  daha  geniş  müxtəliflikdə 

çeşidlər daxildir. Çox hallarda onları efir yağlı və ətirli xammaldan 

hazırlayırlar.  Bəzi  içkilərə  dadı  yumşaltmaq  üçün  şəkər  əlavə 

etsələr də, acı nastoykaların çoxu şəkərə malik olmur. 

Acı nastoyka tipli içkilər bütün dünyada buraxılır. Çexiya və 

Slovakiyada  onları  “palinka”,  İtaliyada  –  “eliksir”  (məsələn 

“xinniy  eliksir”)  adlandırırlar.  ABŞ-da  məşhurluğu  acı  nastoyka 

“Korolovskoe sokrovişe”(tündlüyü 44,1h%, şəkərin miqdarı 1,73 

q∕100sm

3

),  Macarıstanda  –  rom  nastoykası  “Unikum”  (tündlüyü 



60h%) və s. qazanmışdır. 

Desert  içkilər.  Dad  və  ətrinə  görə  desert  içkilər  şirin 

nastoykaları xatırlatsa da, spirtin az qatılığına görə daha yüngül və 

ətirlidirlər.  Bütün  içkilərin  tərkibinə  şəkər  şərbəti  və  turşuluğu 

lazım olan həddə çatdırmaq üçün limon turşusu daxil olur. Vesna, 



372 

Visenka,  Vişneviy,  Zolotistiy,  letniş  desert,  povnik  və  s.  adda 

desert içkilər buraxılır. 

“Vesna”-nın  tündlüyü  12h%,  şəkərliyi  8  q∕100sm

3

,  tuşuluğu 



0,4 q∕100sm

3

, “Vişenka”da isə tündlük 14h%, şəkər 18 q∕100sm



3

turşuluq 0,5 q∕100sm



3

 olmaqla hazırlandıqları xammala görə bir-

birindən fərqlənirlər. 

Aperitivlər.  Aperitivlər  iştah  yaradan  spirtli  içkilərdir.  Belə 

içkilərin diapazonu geniş olub, buraya vermut, araq, konyak, cin, 

viski və b. içkilər aid ola bilər. Spirtə malik olmayan bəzi içkilər 

də aperativ funksiyası yerinə yetirə bilər.  

Fransa,  İtaliya,  Belçika,  Polşa  və  bir  sıra  digər  ölkələrdə  acı 

nastoykaları  aperitiv  adlandırırlar  (“Qorkiy  pikan,  Qollanskiy 

qorkiy və s.). 

MDB  məkanında  aperitivlər  likor-nalivka  məmulatlarının  bir 

qrupu olub, onların tərkibinə müxtəlif otların cövhərləri (acı dada 

malik olanlar) daxil olur. Belə bitkilərə yovşan, darçın mayaotu və 

s. aid olub, onlar həzm prosesini fəallaşdırırlar. 

Aperitivlərin  tərkibinə  şəkər  şərbəti  və  içkiyə  lazım  olan 

turşuluğu yaratmaq üçün limon turşusu daxil olur. 

Bu tip içkilərə Aqnes, Aroniya, Baltiyokaya, İrtış, Klaret və b. 

göstərmək olar. 

Aqnes  25  h.%  spirtliyə,  20  q∕100sm

3

  şəkərliyə,  0,2  q∕100sm



3

 

turşuluğa, Anoniya 22 h.% spirtliyə, 16 q∕100sm



3

 şəkərliyə, 0,75 

q∕100sm

3

 turşuluğa malik olmaqla, hazırlandıqları  xammala görə 



fərqlənirlər. 

Balzamlar.  Balzamlar  digər  qrup  içkilərdən  tərkibinə  daha 

geniş  yığımda  bitki  xammalının  daxil  olması  ilə  fərqlənir. 

Onlardan bir çoxu qədimdən məlumdur. Məsələn, “Ruskiy çerniy” 

balzamı hələ XVIII əsrin ortalarından hazırlanırdı. 

Balzamların  kupajı  otlar,  köklər,  tumurcuq,  qoz  və  digər 

xammal  qarışığının  saxlanmasından  alınan  balzam  cövhərləri 

əsasında hazırlanır. Balzam cövhərlərindən başqa spirtləşdirilmiş 

şirələr, morslar, efir yağları, bal, şəkər şərbəti, koler, essenslər əlvə 

olunur.  Bir  çox  məşhur  balzamların  resepturuna  görə  peman 


373 

balzam yağı daxildir. Təbii bioloji fəal maddələrin olduqca geniş 

yığımı  bu  içkilərin  bir  sıra  xəstəliklərin  profilaktika  və 

müalicəsində  tətbiqinə  imkan  verməklə,  onlara  tonuslaşdırıcı 

xüsusiyyət bəxş edir. Balzamlardan kokteyllər və qarışıq içkilərin 

ətirləşdiriciləri kimi geniş istifadə edilir.  

Balzamların  bizə  məlum  olan  xarici  bitter  tipli  içkilərdir 

(bitter-acı  sözündəndir).  Məsələn,  “Angostura  Bitter”,  “Reyxuas 

Bitter”,  “Abbote  Bitter”,  “Fernet-Branka  Bitter”,  “Underburq 

Bitter”, “Oranj Bitter”. 



Kokteyllər. Kokteyllər spirtli və spirtsiz olmaqla qruplaşdırı-

lır. Onlar isə öz növbəsində komponentlərin yığımından və hazır-

lanma  xüsusiyyətlərindən  asılı  olaraq  müxtəlif  qruplara  bölünür: 

kokteyllər,  punşlar,  kremlər,  fliplər,  fizlər,  sandi,  eq-noq,  ays-

krimlər,  koblerlər,  şərbətlər,  culeplər,  bonlər  və  s.  QOST-a  görə 

alkoqollu kokteyllər - tündlüyü, 20-40 h.%, şəkərin kütlə payı 0-

24 q∕100sm

3

 arasında dəyişən likor-araq məmulatlarıdır.  



Kokteyllər  yarımfabrikatlar  və  inqredientlərin  qarışdırılma-

sından alınır: koyak, rom, likor, araq, üzüm şərabı, şirə, qaymaq, 

süd və s. giləmeyvə, meyvə, bal, ədviyyə, digər inqredientlər əlavə 

edilməklə alınır.  

Kokteyllər tünd və desert ola bilir. Hər kokteylə öz qarniri – 

özünə  məxsus  dad  kompozisiyaları  və  bəzəkləri  olan  material 

vurulur. 

Ərik kokteyli almaq üçün qədəhdə 20 sm

3

 ərik likoru, 20 sm



ağ desert şərab, 30sm

3

 süfrə şərabı, bir çay qaşığı Myatniy likoru 



qarışdırılır (Qarnir №7). 

Mujskoy  kokteyl-  60  sm

3

  araq  və  20  sm



3

  ağ  vermutun 

qarışdırılmasından alınır (Qarnir №1). 

Kobler. Desert kokteyllərin geniş yayılmış içki qrupu olub, adı 

tərcümədə “davam edən qurtum” deməkdir. Istənilən kobler üçün 

vacib komponent əzilmiş qida buzu olub, qədəhin üçdə bir hissəsi 

yaxud yarısına qədər doldurulur. Başqa komponentlər kimi desert 

şərab, likör, şampan və digər içkilərlə qarışdırılan təbii şirə, şərbət 

və meyvələr istifadə oluna bilər. Kobler hündür şəffaf qədəhlərdə 



374 

samanla  birlikdə  verilir.  Əgər  meyvə  olarsa  qədəhə  uzun  qollu 

qaşıq yaxud çəngəl qoyulur. 

 

4.1.7. 



Şərab içkilə

ri  

 

Şərab  içkiləri  –  alkoqollu  içkilər  qrupu  olub  likor-araq 

məmulatları  siyahısına  daxil  deyildir.  Bununla  yanaşı  həmin 

içkilər  əhali  arasında  şöhrət  qazanmaqla  onların  istehsalının 

təşkilində çoxlu likor-araq müəssisələri fəaliyyət göstərir.  

Rusiya standartına görə (QOSTR 51159-98) şərab içkisi adı 

altında o alkoqollu içkilər anlaşılır ki, onlar üzüm və meyvə şərab 

materialından  rektifikasiya  olunmuş  etil  spirti,  konyak,  üzüm, 

meyvə spirtləri, şərab konsentrantları, su, şəkər tozu, palıd ekstrak-

tı,  qida  dad-ətirli  əlavəsi,  rəngləyicilər  və  digər  komponentlər 

vurulmaqla alınır (şəkil 4.3).  

İçkidə şərab yaxud şərab materialının payı ən azı 30% təşkil 

etməlidir. 

Ümumi  texniki  şərtlərlə  yanaşı  hər  içki  adı  üçün  texnoloji 

təhmat və reseptura işlənib hazırlanmalıdır ki, burada da müəyyən 

olunur: 


 

Komponentlərin tərkib və nisbəti; 



 

Rəng, dad və ətir



 

Etil  spirtinin  həcmdə  payı,  şəkərlərin  kütlə  payı,  titrləşən 



turşuluq. 

 



Orqanoleptik  göstəricilərinə  görə  -  şəffaf,  çöküntüsüz, 

kənar qarışıqsız, rəng, dad və ətri texnoloji təlimatlara uyğun; 

 

Fiziki-kimyəvi göstəricilərinə görə cədvələ uyğun (cədvəl 



4.10). 

 


375 

 

 



Şəkil 4.3. Şə

rab v

ə

 

içkilə



əsasında hazırlanan içkilə

rin 

t

əsnifatı

 

 

Xammal  və  materialların  təhlükəsizliyinə  tələb  meyarları, 



qəbul qaydası, nümunənin götürülməsi və sınaq metodları, qabla-

ma, nəql olunma şərab və şərab materiallarında olduğu kimidir.  

Normadan aşağıdakı kənara çıxmalara yol verilir: 

Etil  spirtinin  həcmdə  payına  görə  -  ±2q∕dm

3

,  şəkərlərin 



miqdarı  30  q∕dm

3

–a  qədər  olan  şərab  içkiləri  üçün;  ±5q∕dm



3

  – 


şəkərlərin miqdarı 31-300q∕dm

3

 olanlar üçün; 



Titrləşən turşuların kütlə qatılığına görə - ±1,0q∕dm

3



Hər bir istehlak qabının markalanması və qablanması standar-

tın tələblərinə uyğun olmalıdır. Əlavə olaraq şərab içkisinin tərkibi 



376 

göstərilir. Bu zaman göstərməyə icazə verilir. 

Şərab içkilərinə aşağıdakı tələblər verilir: 

Cədvəl 4.10 

Göstəricilər 

Qiyməti 


Etil spirtinin həcmdə payı, % 

5,0-28,0 

Şəkərlərin kütlə payı, q∕dm

3

 



300 

Titrləşən turşuların kütlə payı, q∕dm

3

 

1,0-7,0 



Etil spirtinin həcmdə payı 5,0-13,0% olan 

içkilərdə ümumi sulfit turşusunun miqdarı 

200 

O cümlədən şərbətin kütlə qatılığı mq∕dm



3

 

20 



Dəmirin kütlə qatılığı, mq∕dm

 



10,0 

O cümlədən palıd konsentrantları istifadə 

edilməklə hazırlanan içkilərdə 

3,0 


 

0,33 və 0,5 ℓ  yaxud 1,0; 1,5  və 2,0 ℓ  göstərilməklə, ümumi 

faktik həcmin göstərilməsi üçün ştrix

 



Məhsulun ştrix kodu; 

 



Saxlanma şəraiti; reklam səciyyəli məlumat. 

Bağlı taxta qutuların və büzməli kardon qutuların markalan-

ması  1419-96  saylı  QOST-a  uyğun  aparılmaqla,  xəbardaredici 

işarələr  qoyulur:  “Sınandır.  Ehtiyatlı  ol”,  “Yuxarı”,  “Nəmlikdən 

qoru”. 

Qutular aşağıdakı əlavə məlumatlarla təmin edilir: 



 

Hazırlayıcı müəssisənin adı və ünvanı; 



 

Məhsulun adı; 



 

Butulkaların sayı; 



 

Butulkaların tutumu, ℓ. 



Şərab  içkiləri  havalanan,  kənar  iysiz  binalarda  0-10

0



temperaturda (etil spirtinin həcmdə payı 5-13% olanlar üçün) və 

20-25C


0

-də (etil spirtinin həcmdə payı 13% dən çox olanlar üçün) 

saxlanır. 

Dolu butulkalar günəş şüalarının təsirinə məruz qalmamalıdır. 

Etil  spirtinin  həcmdə  payı  5-13%  olan  şərab  içkilərinin 

saxlanma müddəti doldurulandan sonra – azı 1 ay; spirtin miqdarı 



377 

13-28% olan içkilərdə isə - azı 3 aydır. 

Şərab içkilərinin çeşidi olduqca genişdir. Şərab tərkib hissə-

sindən  əlavə  onun  tərkibinə  meyvə-giləmeyvə  şirələri,  morslar, 

nastoykalar  və  s.  essenslər,  rəngləyicilər,  o  cümlədən  sintetiklər 

daxil olur.  

Bu  içkilərin  resepturu  likor-araq  məmulatları  ilə  ümumən 

uyğundur.  

 

 

 



4

.2. Arağın ekspertizası

 

 

4.2.1

. İstehsal texnologiyası

 

 

4.2.1.1. 

Qısa tarixi

 

 

Tədqiqatçılar araq istehsalının tarixinin Rusiya ilə bağlılığına 

dair yekdil fikirdədirlər. 

Rus arağı ilk dəfə Avropada spirtin sürətli yayılmağa başla-

dığı 1448-1478-ci illərdə alınmışdır. 1472-1478-ci illərdə Rusiya-

da  buğda  şərabının  Dövlət  nəzarətində  olması  bu  dövrdə  yerli 

xammaldan spirt alınma texnologiyasının inkişafına dəlalət edir. 

Qədim  Rusiyada  aşağıdakı  araq  sortları  məşhur  olmuşdur: 

sadə şərab-adi araq, xeyirli şərab – yaxşılaşdırılmış araq, zadəgan 

şərabı - əla keyfiyyətli araq. 

V.V.Poxlebkinin  fikrincə  «vodka»  termini  «voda»  sözünün 

kiçildilmiş ifadəsi olub, buğda spirtinin durulaşdırılması mənasın-

dadır.  Mütəxəssislər  təsdiq  edirlər  ki,  bu  söz  yalnız  Rus  dilinə 

xasdır və başqa heç yerdə təsadüf olunmur. «Vodka» termininin 

ilk  rəsmi  istifadəsinə  1-ci  Yelizavetanın 8  iyun  1751-ci  il  tarixli 

fərmanında rast gəlinir.  

Su  ilə  spirtin  qarışdırılma  prosesinin  əsaslandırılmasına  bö-

yük  töhfə  rus  kimyaçısı  D.İ.Mendeleyev  tərəfindən  verilmişdir 



378 

(1834-1907). O, özünün  «spirtin su ilə birləşmələrinə dair» dok-

torluq dissertasiyasında araqda su ilə spirtin çəki və həcmcə ideal 

birləşmə  nisbətlərinin  alınma imkanlarını  tədqiq etmişdir.  Bütün 

bunlar  onun  belə  nəticəyə  gəlməsinə  imkan  vermişdir  ki,  istər 

fiziki nöqteyi-nəzərdən, istərsə də spirtin insan orqanizminə təsiri 

baxımından araqda spirtin həcm payının 40% olması optimaldır. 

Belə miqdar su ilə spirti həcmə görə qarışdırıldıqda alına bilməz. 

O, yalnız su ilə spirtin dəqiq çəki nisbətlərində qarışdırılması ilə 

mümkün  olur.  D.İ.Mendeleyevin  tövsiyələri  rus  milli  içkisi 

«Moskovskaya osoboya» arağının reseptinin işlənib hazırlanması-

nın  əsasında  durdu.  Həmin  içkinin  resepti  1894-cü  ildə  Rusiya 

hökuməti  tərəfindən  patentləşdirildi.  Alim  tərəfindən  hazırlanan 

spirt  ölçmə  cədvəli  spirtin  miqdarı  cəhətdən  təyin  olunmasında 

hələ də geniş istifadə olunmaqdadır. 

Rusiyanın  arağın  yaradılmasındakı  hüquqları  1982-ci  ildə 

keçirilən  Beynəlxalq  məhkəmənin  qərarı  ilə  bir  daha  təsdiq 

olundu. 


 

4.2.1.2. 

İ

stehsal

ın texnoloji mə

rh

ə

l

ə

l

ə

ri 

 

Araq tünd alkoqollu içki olub, rektifikasiya olunmuş etil spirti 

ilə yumşaldılmış suyun qarışdırılması, 40-45 h.% tündlükdə alınan 

su-spirt  məhlulunun  fəal  kömürlə  işlənməsi  və  müxtəlif  inqre-

dientlər əlavə olunaraq sonrakı süzülməsi ilə hazırlanır (şəkil 4.4). 

Hazırda  ölkəmizdə  çoxlu  çeşiddə  araqlar  hazırlanır  ki,  bu 

məqsədlə  müxtəlif  təmizlik  dərəcəsinə  malik  spirt-rektifikat  və 

bütün  mümkün  əlavələrdən  (şəkər,  bal,  limon  turşusu,  kalium 

permanqanat və b.) istifadə olunur. 

Araq  istehsalının  texnoloji  sxemi  aşağıdakı  əməliyyatları 

əhatə edir: 

- suyun hazırlanması; 

- inqredientlərin hazırlanması; 

- sortlaşdırmanın hesabatı və hazırlanması; 



379 

- sortlaşdırmanın süzülməsi; 

- sortlaşdırmanın fəal kömürlə işlənməsi

- arağın süzülməsi; 

- arağın tündlüyünün yoxlanması və onun nizamlanması; 

- arağın butulkaya doldurulması və xarici tərtibatı. 

 

 

Şə



kil 4.4

. Araq istehsalının prinsipial texnoloji sxemi

 

 

Suyun hazırlanması. Su-arağın başlıca tərkib hissəsidir. Tər-

kibindəki qarışıqlardan asılı olaraq, arağın şəffaflığı, dadı və sax-

lanmağa davamlığı müəyyən olunur. Su, içilən suya verilən stan-

dartlara cavab verməli və ümumi codluğu 1 mq ekv/dm

3

-dən çox 



olmamalıdır. Suyun optimal duz tərkibi haqqında yekdil fikir yox-

dur. Lakin şübhə yoxdur ki, natrium və kalium hidrokarbonat və 

az  miqdarda  kalsium  hidrokarbonat,  natrium  və  kalium  xlorid 

müsbət  rol  oynayır.  Likor-araq  məmulatları  istehsalında  suyun 

yumşaldılması üçün daha çox natrium-kationit üsulundan istifadə 

olunur.  Emala  verilən  suyun  qələviliyi  100  sm

3

  suya  6sm



3

  0,1 


380 

mol/dm


3

 HCl-dan çox olmamalıdır. Daha qələvili su birgə H-Na-

kationlaşdırmaya verilir. Suyun duz tərkibini yaxşılaşdırmaq üçün 

codluğu 10-12 dəfə azaldan membran texnologiyasından istifadə 

edilməsi  məqsədəuyğundur.  Bu  halda  dəmir  ionları,  sulfatlar 

demək olar ki, tamamilə, üzvi birləşmələr 50-70%, kolloidlər 80-

90% kənarlaşdırılır. Araq istehsalına verilən yumşaldılmış suyun 

codluğu 0,2 mq ekv/dm

3

-dən çox olmamalıdır. 



İnqredientlərin  hazırlanması.  Buraxılan  arağın  reseptinə 

uyğun  olaraq  sortlaşmaya  (kupaja)  az  miqdarda  inqredientlər  - 

şəkər, bal, limon turşusu, qida sodası (natrium hidrokarbonat), ka-

lium permanqanat, quru süd, sirkə turşusu və s. vurulur. Məsələn, 

1000 dal «Stoliçnaya» arağının kupajına 20 kq rafinad şəkər-tozu; 

«Ekstra»  arağının  kupajına  25  kq  rafinad  şəkər-tozu  və  8-10  q 

KMnO

4

 əlavə olunur.  



Şəkər kupaja 65,8% qatılıqda şəkər şərbəti, yaxud invert şəkər 

şəklində vurulur. 

Bal əvvəlcədən araqla 1:10 nisbətində (1 kq bal 10 dal arağa 

qatılmaqla)  qarışdırılır,  azbest  selliloz  (kizelqur  yaxılmış-1  m

2

 

səthə 3 kq kizelqur təbəqəsi) təbəqəsindən süzülür. Bu balın həll 



olması  zamanı  əmələ  gələn  kolloid  maddələrin  kənar  edilməsi 

məqsədilə aparılır. Şəkər şərbəti və bal məhlulu kupaja onun fəal 

kömürlə  işlənməsindən  sonra  vurulur.  Kalium  permanqanat  isə 

sulu məhlul şəklində şəkər şərbətindən qabaq kupaja əlavə olunur. 

Bəzi araq növləri hazırlayarkən reseptə əsasən kupaja natrium 

asetat və natrium hidrokarbonat (qida sodası) əlavə olunur. 

Natrium  hidrokarbonat  qabaqcadan  paslanmayan  poladdan 

hazırlanmış  çəlləkdə  az  miqdar  kupaj  materialı  ilə  bircinsli  sus-

penziya  alınana  qədər  qarışdırılır.  Sonra  qarışıq  kupaj  çəninə 

keçirilir, su-spirt məhlulunun əsas kütləsi ilə 10 dəqiqə qarışdırılır. 

15  dəqiqə  sakit  buraxılır  və  yenidən  qarışdırılaraq  üzərinə  irəli-

cədən  hazırlanmış  natrium  asetat  məhlulu  əlavə  olunur.  Çəlləyə 

0,4 dm

3

 80%-li sirkə turşusu (1000 dal kupaja) tökülür, 2 dm



3

-a 


qədər yumşaldılmış su əlavə olunaraq duruldulur və alınan məhlul 

daimi  qarışdırılmaqla,  neytral  reaksiya  əmələ  gələnədək  üzərinə 



381 

az-az natrium hidrokarbonat əlavə olunur. 

«Posolskaya» arağına yağsızlaşdırılmış quru süd əlavə olunur. 

Bu, 1000 dal-a 6,2 kq hesabı ilə edilir. 

Quru  süd  əvvəlcədən  20  dal  suda  çalınır,  qarışdırılır  və  2-3 

saatdan sonra su-spirt qarışığına vurulur. Süd kupaja əlavə olun-

duqdan sonra qarışdırılır və 2-3 saat sakit buraxılır. Spirtin təsiri 

altında süd zülalının pıxtalaşması baş verir və bu, qabın dibində 

pambıqvari  çöküntü  əmələ  gəlməsi  ilə  nəticələnir.  Pambıqvari 

çöküntü öz səthi ilə su-spirt məhlulunda olan üzvi və rəng mad-

dələrini sorbsiya edərək çökdürür. Nəticədə araq kristall parlaqlıq 

və yüksək dad keyfiyyəti qazanmış olur. 

«Skazka»  adlı  xüsusi  araq  hazırlandıqda  1000  dal-a  sərbəst 

şəklində 20 kq şəkər tozu və 3,9 dm

ətirli spirt əlavə olunur. 



Yüklə 3,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin