F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

Çuqunların 
yeyilməyədavamlılığının 
artırılması üsulları 
Sə
th
i 
le
gi
rl
əmə
kl
ə 

---

19 
-
həm legirli və həm də legirsiz çuqunlarda ferrit 
mikrostrukturu yeyilməyədavamlılığı azaldır; 
-
perlit strukturlu çuqunlarda fosforun artması 
onların yeyilməyədavamlılığını əhəmiyyətli 
dərəcədə artırır; 
-
mislə legirlənmiş çuqunları termiki emal edib, 
martensit 
strukturunu 
almaqla 
yeyilməyədavamlılıq yüksəldilir; 
-
kobud 
formalı 
qrafitə 
malik 
çuqunun 
yeyilməyədavamlılığı narın qrafitə malik 
çuqunlara nisbətən yüksəkdir. 
 
Bərk ərintilər və bərk kompozisiya materiallanın 
tərkibi dəmir, nikel və ya kobalt əsaslı metal 
matriksdən və bu matriksdə yeyilməyə qarşı bərk 
fazaya malik karbidlər, boridlər və nitridlərdən 
ibarətdir. Ovuntu formasında istehsal olunan bərk 
kompozit 
materiallar 
daha 
çox 
metal-matriks-
kompozitlər kimi (MMC) təsvir olunur (şək. 1.6.). 
Dəmir əsaslı ərintilərin tərkibində əsasən 10-35% 
xrom, 2-6% karbon və bərk fazanın alınması üçün 
volfram, molibden, niob və ya vanadium olur. 
Nikel əsalı ərintilərin tərkibində 5-17% xrom, 2-
4% bor və silisium olur. Al və Nb un təkibdə olması 
Ni-Cr-B-Si-bərk ərintisində intermetallik faza əmələ 
gətirə bilər ki, bu da abraziv yeyilməyə qarşı 
müqaviməti daha da artırar. 
Kobalt əsaslı bərk ərintidə (həmçinin, stellit kimi 
tanınır) 10-33% Cr, 2-20% volfram və 0,2-2% karbon 

---

20 
olur. Əlavə karbid əmələgətirən elementlər kimi 
tərkibinə molibden və vanadium da qoşulur.
Bərk ərintilər
əritmə metallurgiyasında alınır. 
Bunlardan tökmə hissələr, birləşdirmə və örtükçəkmə 
materialları, termomexaniki püskürtmə və ovuntu 
metallurgiyası üçün mexanik doğranmış ovuntu 
hazırlanır.