Fənn: Azərbaycan tarixi Şöbə: “Tibb bacısı işi” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci

Fənn: Azərbaycan tarixi 
 
Şöbə: “Tibb bacısı işi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 
 39 
Soucbulaq və s. başqa şəhərlərdə, habelə şəhərətrafı kəndlərdə dükan-bazarları, evləri dağıdır, talan edir, 
azərbaycanlı əhaliyə qarşı görünməmiş vəhşiliklər edirdilər. 
Yalnız türk ordusunun bölgəyə daxil olması azərbaycanlı əhalinin kütləvi şəkildə qətlə 
yetirilməsinin qarşısını aldı. 
Lakin türk qoşunları bölgəni tərk etdikdən sonra erməni, aysor və kürd hərbi dəstələri 
azərbaycanlıları yenidən qırmağa başladılar. Bu qırğınlar rus hərbi hissələrinin 1918-ci ilin əvvəlində 
İrandan çıxarıldığı vaxt daha faciəli şəkil aldı. 
1918-ci ilin baharında rus hərbi hissələri Cənubi Azərbaycanı tərk etdikdən sonra ingilislər 
Zəncan, Miyanə, Xoy və Urmiyanı ələ keçirdilər. Bu vaxt Cənubi Azərbaycanın şimal-qərbində 
erməni, aysor və kürd quldur dəstələri azərbaycanlılara qarşı əsl soyqırım törətdilər. 
1918-ci ildə türk qoşunlarının yenidən Cənubi Azərbaycana daxil olması bölgədə növbəti dəfə 
soyqırımın qarşısını aldı. 
Müharibə Cənubi Azərbaycanın təsərrüfatının tənəzzülünə gətirib çıxartdı. 

---

Fənn: Azərbaycan tarixi 
 
Şöbə: “Tibb bacısı işi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 
 40 
MÖVZU 20 
Şimali Azərbaycan Fevral inqilabı və sonrakı dövrdə. 
Rusiyada 1917-ci il Fevral inqilabı naticəsində çarizmin devrilməsi ilə ölkədə faktiki olaraq 
ikihakimiyyətlilik yaranmışdı. Paytaxtda yaradılan Müvəqqəti hökumət yerlərdə əvvəlki hakimiyyət 
orqanlarını ləğv edərək öz hakimiyyət orqanlarını yaratmağa başladı. 
Çarizmin devrilməsindən sonra Azərbaycanda gizli fəaliyyət göstərən siyasi partiyalar açıq 
fəaliyyət göstərdilər. 
1917-ci il martın əvvəlində Bakı Sovetində keçirilən seçkilərdə xalqın milli mənafeyinə uyğun 
olmayan yabancı hakimiyyət-Sovetlər yarandı. Sovetdə əsasən menşevik, daşnak, eser və bolşeviklər 
təmsil olunmuşdu. Martın axırlarında şəhərdəki zabit və əsgər deputatları sovetləri birləşərək hərbi 
deputatlar sovetləri yaratdılar. Martın 9-da IV Dövlət Dumasının 5 nəfər üzvündən ibarət Xüsusi 
Cənubi Qafqaz Komitəsi təsis edildi. Komitə martın 18-də işə başladı. 1917-ci il martın 17-də 
Müvəqqəti hökumətin Bakıda yerli hakimiyyət orqanı olan İctimai Təşkilatlarn İcraiyyə Komitəsi 
yaradıldı. 
Azərbaycanın digər şəhər və qəzalarında da İctimai Təşkilatların İcraiyyə komitəsi yaradıldı. Bu 
zaman Gəncədə Nəsib bəy Yusifbəyov, Şəfi bəy Rüstəmbəyov, Həsən bəy Ağayevin təşəbbüsü ilə Türk 
Ədəmi Mərkəziyyət Federalist Partiyası təşkil olundu. Bu partiya Rusiyanın tərkibində Azərbaycana 
ərazi muxtariyyəti verilməsinə tərəfdar olduğunu bəyan etdi. 
Azərbaycanda siyasi partiyalarla yanaşı, müsəlman milli şuraları yaradıldı. Cənubi Qafqazdakı 
milli şuralar içərisində ən nüfuzlusu Bakı Müsəlman Milli Şurası idi.