Insan alverinə qarşı mübarizə sahəsində cavab tədbirləri Azərbaycan Respublikasında
Qanunvericilik sahəsində boşluqlar
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cinayət məsuliyyətinə cəlb etməmə
- Təhqiqat, cinayət təqibi və cəza
- Təlim və potensialların yaradılması
- Zərərçəkmiş şəxslərin-şahidlərin müdafiəsi
- Proaktiv və xüsusi təhqiqat üsulları Təhqiqata aid suallar Tamamilə r azıy am Razıy
- Razı de yiləm Qə tiyən r azı de yiləm S. 5.1.4.
- ÇƏRÇİVƏ indikatorları ƏMƏLİYYAT indikatorları Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 1
- İnsan alveri qurbanlarının cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməməsi/ cəzalandırılmaması
- Səlahiyyətli orqanlar tərəfindən təhqiqat, cinayət təqibi və cəza
- Cinayət mühakiməsi sistemi əməkdaşlarının potensialları
- Kütləvi informasiya vasitələri və maarifləndirmə kampaniyaları
|
Qanunvericilik sahəsində boşluqlar Qiymətləndirmə zamanı qanunvericilik bazasının müzakirələrində iştirak etmiş altı respondentdən dördü bu qanunların müfəssəl olduğunu və hansısa konkret çatışmazlıqların olmadığını bildirmişdir. Bir respondent beynəlxalq qanunlarla milli qanunlar arasında uyğunsuzluqlar olduğu təqdirdə birincilərin üstün tutulduğunu vurğulasa da, BMT-nin İnsan alverinə qarşı Protokolunun Azərbaycan Respublikası tərəfindən hələlik ratifikasiya edilmədiyini bildirmişdir, baxmayaraq ki, bu 2003-cü ildə baş vermişdir. Azərbaycan Respublikasının da qoşulduğu BƏT Konvensiyalarının əhəmiyyəti haqqında məlumatlar dəqiq deyil. Respondentlərdən biri milli qanunvericilikdə “məcburi əmək” anlayışının qeyri-müəyyən olması və Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulmamış hər hansı əmək fəaliyyətinin məcburi əmək hesab edilməsi qənaətində idi, habelə BƏT Konvensiyasında verilmiş “məcburi əmək” anlayışının əhəmiyyəti barədə məlumatsız idi. 7 Başqa bir respondent məcburi əmək məsələlərinə dair qanunvericilikdə həm DİN İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin səlahiyyətlərinə aid olan cinayət tərkibli əməllərlə bağlı məsələlərin, həm də Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin fəaliyyət sahəsinə aid olan inzibati 7 “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 1.0.3-cü maddəsində “məcburi əmək (xidmət) - qanunsuz olaraq şəxsin müəyyən işin yerinə yetirilməsinə (xidmətin göstərilməsinə) məcbur edilməsi” kimi müəyyən olunur. 2. Nəticələr 31 xətalarla əlaqədar məsələlərin yer almasının təcrübədə problemlər yaratdığını bildirmişdir. Həmin respondent qanunvericilik sahəsində mövcud olan boşluqların məcburi əmək hallarının baş verməsinə şərait yaratdığını bildirmişdir, məsələn, əcnəbidən onun əmək müqaviləsinin başa çatması tarixindən etibarən on gün ərzində ölkəni tərk etmək tələbi, ölkəyə gələn əcnəbi üçün isə ən azı üç ay ərzində iş icazəsinin tələb olunmaması faktı. Dəyərləndirmə seminarından sonra İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi bu tələbin məcburi əməyin baş verməsinə birbaşa şərait yaratmadığını və yalnız potensial olduğunu bildirmişdir.
“İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 17.7-ci maddəsinə əsasən insan alverindən zərər çəkmiş şəxslər bilavasitə insan alverinin qurbanı vəziyyətində olmasının nəticəsində məcburetmə və ya təhdid altında törətdikləri əməllərə görə mülki, inzibati və cinayət məsuliyyətindən azad edilirlər. Lakin GRETA fahişəliklə məşğul olan və inzibati xətalara yol verən şəxslərlə insan alveri qurbanlarının təcrübədə səhv salındığını qeyd etmişdir və əlaqədar təşkilatların, o cümlədən, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının əməkdaşları tərəfindən cəzalandırmama prinsipinin tətbiq edilməsi zərurətini vurğulamışdır (Aze30, səh.8). Eyni zamanda, səhvən qanunsuz miqrant hesab olunaraq insan alverinin qurbanı olması faktı yoxlanılmadan deportasiya edilmək riski ilə üzləşmiş insanlarla da əlaqədar oxşar vəziyyət müşahidə olunur. Azərbaycan Respublikası ərazisində qeyri-qanuni qalması müəyyən edilmiş miqrantlardan bu ölkəni 48 saat ərzində tərk etmələri tələb olunur və bu tələbə əməl etməyənlər Dövlət Miqrasiya Xidmətinin əməkdaşları tərəfindən saxlanıla bilərlər. Həmin şəxslərin onlar üçün mövcud olan hüquqi müdafiə vasitələri barədə məlumatlandırılması Dövlət Miqrasiya Xidmətindən tələb olunsa da, onların bu təşkilat tərəfindən müvafiq konsultasiyalarla və hüquqi yardımla təmin edilməsi nəzərdə tutulmayıb. GRETA-nın məlumatlarına əsasən əksər hallarda əcnəbilər onlar barəsində qəbul edilmiş qərarlarla əlaqədar məhkəməyə müraciət etmək üçün müvafiq hüquqi konsultasiyalardan istifadə edə bilməyərək ölkədən çıxarılırlar (Aze30, səh.32). Dəyərləndirmə prosesində İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi GRETA-nın bu qənaətləri ilə qətiyyən razı olmadığını bildirmişdir. Təhqiqat, cinayət təqibi və cəza GRETA-ya təqdim olunmuş məlumatlara əsasən 2012-ci ildə insan alveri faktları üzrə 22 şəxsə qarşı 12 cinayət işi açılmışdır ki, onlardan 10-u Cinayət Məcəlləsinin 144-1-ci, ikisi isə 144-2-ci (məcburi əmək) maddələri əsasında başlanmışdır. Həmin il 13 ittiham hökmünü qəbul edilməsi GRETA tərəfindən bildirilmişdir (8 azadlıqdan məhrum etmə və beş şərti məhkum etmə cəzası təyin olunmuşdur). Eyin zamanda, qeyd olunmuşdur ki, 2013-cü ilin birinci yarısında Cinayət Məcəlləsinin 144-1-ci maddəsi əsasında 17, 144-2-ci maddəsi əsasında isə dörd cinayət işi açılmışdır. Ümumilikdə 16 ittiham hökmü qəbul olunmuşdur (8 azadlqıdan məhrum etmə və səkkiz şərti məhkum etmə cəzası təyin olunmuşdur), məcburi əmək faktı üzrə isə yalnız 1 ittiham hökmü qəbul olunmuşdur (Aze30, səh.43-44). GRETA verilmiş cəzaların kifayət yüngül olması və
2. Nəticələr 32 hüquqi şəxslərin insan alverinə görə cəzalandırılmaması ilə əlaqədar öz narahatlığını ifadə etmişdir. ABŞ Dövlət Departamentinin “İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair” 2015-ci il tarixli Hesabatında qeyd olunur ki, 2014-cü ildə insan alveri ilə əlaqədar ümumilikdə 32 fakt üzrə istintaq həyata keçirilmişdir. DİN-in İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi 2014-cü ildə 26 nəfərin (18 qadının və 8 kişinin) insan alveri və məcburi əmək cinayətləri ilə əlaqədar cinayət məsuliyyətinə cəlb olunduğunu, 3-ü əcnəbi olmaqla 54 nəfərin (51 qadının, 3 kişinin) insan alverinin qurbanı kimi müəyyən edildiyini, insan alveri ilə məşğul olan 9 cinayətkar qruplaşmanın və 1 mütəşəkkil cinayətkar dəstənin zərərsizləşdirildiyini, 23 cinayət işinin məhkəməyə göndərildiyini və 21 insan alverçisinə qarşı cəzaların təyin edildiyini öz saytında qeyd etmişdir. Bundan başqa bildirilir ki, insan alveri ilə əlaqədar 176 kriminal fakt qeydə alınmışdır ki, onlardan 139-u İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin, 37-si isə digər polis orqanlarının “payına düşür”. Ümumilikdə 51 nəfər olmaqla 25 nəfər insan alveri cinayəti ilə əlaqədar ittiham edilmişdir, 26 nəfər barəsində isə axtarış elan olunmuşdur, onlardan 35-i (o cümlədən, 12 insan alverçisi) həbsə alınaraq məhkəmə orqanlarına təhvil verilmişdir. 8 Lakin ABŞ Dövlət Departamentinin “İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair” Hesabatında bəyan olunur ki, insan alverinə dair 23 iş üzrə istintaq aparılsa da, bu işlərlə bağlı irəli sürülmüş ittihamların ümumi sayı barədə məlumat yoxdur. Verilmiş məlumatlara görə 2013-cü ildə məhkum olunmuş beş insan alverçisi ilə müqayisədə 2014-cü ildə 26 insan alverçisi məhkum olunmuşdur ki, onlardan 21-i nə qarşı azadlıqdan məhrum etmə cəzası təyin edilmişdir (Gen1). Müsahibə prosesi zamanı Baş Prokurorluğun əməkdaşları 2015-ci ildə insan alverinin 63 qurbanı ilə əlaqədar cinayət işlər üzrə 32 insan alverçisinin həbsə alındığını və insan alverinə görə 18 ittiham hökmünün (onlardan 14-nün cinsi istismar, 4-nün isə əməyin istismarı ilə bağlı) qəbul edildiyini bildirmişdirlər. Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin əməkdaşları 2015-ci ildə bu sahədə əmək münasibətlərinin pozulması hallarının aşakar olunmadığını qeyd etmişdirlər. Dövlət Sərhəd Xidməti əməkdaşları isə qanunsuz miqrasiyaya vasitəçi kimi müəyyən edilmiş 13 nəfərdən ibarət 5 qrupun saxlanıldığını və 16 nəfərin insan alverinin qurbanı kimi aşkar edildiyini bildirmişdirlər. ABŞ Dövlət Departamentinin “İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair” 2015-ci il tarixli Hesabatında 2014-cü il ilə əlaqədar bəyan olunur ki, hökumət ziddiyyətli bürokratik maneələrin mövcud olması və səmərəli idarələrarası əməkdaşlıq üçün mexanizmlərin olmaması səbəbindən uşaq əməyi sahəsindəki pozuntuların araşdırılması və təqib edilməsi istiqamətindəki çətinlikləri qəbul etmişdir. Eyni zamanda, bu hesabatda nüfuzlu şəxslər, o cümlədən, bəzi hökumət rəsmiləri tərəfindən göstərilə biləcək təzyiqlər səbəbindən inşaat sektorunda məcburi əmək hallarının araşdırılması səviyyəsinin qeyri-qənaətbəxş olduğu xüsusilə vurğulanmışdır; keçmiş polis əməkdaşı tərəfindən səlahiyyətlərdən sui-istifadə və məcburi əməkdən istifadə halı qeyd olunmuşdur; müəyyən əməllərə göz bağlamaq üçün yerli polis əməkdaşlarının rüşvət alması faktı diqqətə çatdırılmışdır. Müsahibə prosesi zamanı iştirakçılar tərəfindən bu cür məsələlər qaldırılmasa da, bir iştirakçı əksər hallarda cəzaların çox yüngül olduğunu və korrupsiya səbəbindən ortasəviyyəli cinayətkarların müəyyən dərəcədə himayədən istifadə etdiyini bəyan etmişdir. Dəyərləndirmə prosesində İnsan Alverinə 8 www.mia.gov.az/index.php?/en/content/153/ 2. Nəticələr 33 qarşı Mübarizə Baş İdarəsi ABŞ Dövlət Departamentinin “İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair” 2015-ci il tarixli Hesabatının bu nəticələrini ilə razılaşmadıqlarını bildirmişdirlər.
2014-2018-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planında hüquq mühafizə və prokurorluq orqanlarının əməkdaşları üçün təlim tədbirləri əks olunmayıb. Lakin “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” Qanunun 8-ci maddəsi insan alverinə qarşı mübarizə üzrə xüsusi polis qurumuna xidmətə qəbul olunmuş əməkdaşların insan alveri qurbanlarından və digər mənbələrdən məlumatların, sənədlərin və digər əşyaların əldə edilməsi, təhlili və sübut qismində təqdim edilməsinə, insan alveri qurbanlarının müəyyən edilməsi üsullarına, müəyyən müşahidə üsullarından və texniki vasitələrdən istifadə edilməsinə və insan alveri qurbanları ilə davranış qaydalarına dair məsələlər üzrə təlimlərin keçirlməsini nəzərdə tutur. Hökumət tərəfindən insan alverinə qarşı mübarizə üzrə təlimlərin hüquq mühafizə, prokurorluq və ya məhkəmə orqanlarının əməkdaşları üçün keçirilməsi barədə faktlar aşkar edilməmişdir. Qiymətləndirmə Seminarı zamanı Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən polis orqanlarının əməkdaşları üçün təlimlərin təşkil olunduğu və insan alverinə qarşı mübarizə üzrə mövzuları da əhatə edən bilik testlərinin iki ildən bir keçirildiyi qeyd olunmuşdur. Dəyərləndirmə prosesi zamanı İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi, BMqT-nin təzəliklə Ədliyyə Akademiyası üçün insan alveri ilə mübarizəyə dair kurrikulum və dərs vəsaitini hazırladığını, Təlimçilər üçün təlim təşkil etdiyini və hazırlanmış kurrikulumun tezliklə Akademiya tərəfindən institusionalaşdırılacağını bildirmişdir.
0 1 3 2 0 0 1 2 3 4 Qətiyən razı deyiləm razı deyiləm nə razıyam, nə də ki razı deyiləm razıyam
tamamilə razıyam 2014-cü ildə Azərbaycan Respublikası hüquq mühafizə orqanlarının əməkdaşları insan alveri cinayətlərinin araşdırılması və cəzalandırılması sahəsində ən yaxşı təcrübəyə dair təlimlərdə iştirak etmişdirlər: ABŞ-ın Azərbaycandakı Səfirliyi 25 prokurora, hakimə, müstəntiqə və insan alveri qurbanları üçün sığınacaq işçisinə insan alveri cinayətlərinin araşdırılması və cəzalandırılması sahəsində ən yaxşı 2. Nəticələr 34 təcrübəyə dair təlimlər keçmişdir (Aze29, səh.1). Müsahibə iştirakçıları 2015-ci ildə bu cür spesifik və müfəssəl təlimlərin keçirilmədiyini bildirmişdirlər ki, bu da beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən xüsusi təlimlərin keçirilməsi ilə və yüksək səviyyəli dövlət məmurlarının Azərbaycanda və Avropa ölkələrində keçirilmiş müvafiq təlimlərdə, iclaslarda və ya konfranslarda iştirak etmələri ilə izah oluna bilər. Bu cür xüsusi tədbirlər nəticəsində müxtəlif təşkilatları təmsil edən iştirakçıların potensiallarının nə dərəcədə təkmilləşməsi dəqiqləşdirilməmişdir. Baş Prokurorluğun əməkdaşları bu sahədə hansısa konkret təlim kurslarında iştirak etdiklərini qeyd etməsələr də, bütün polis əməkdaşlarının insan alveri hallarına ciddi yanaşma barədə müvafiq təlimatlar aldıqlarını vurğulamışdırlar. Prokurorlar və hakimlər üçün təlim və potensialların yaradılması mexanizmlərinin qənaətbəxş olması barədə bəyanata fikir bildirən əməkdaşların çoxu buna “nə razıyam, nə də ki razı deyiləm” (n=5), bir əməkdaş isə “razı deyiləm” cavabı vermişdirlər.
Müsahibə iştirkaçılarından ikisi məcburi əmək halları və Əmək Məcəlləsi tələblərinin inzibati qaydada pozulması halları arasındakı fərqin yetərincə dərk edilmədiyini qeyd edərək, nəticədə potensial insan alveri və/və ya əməyin istismarı cinayətlərinin aşkar olunmadığını bildirmişdir. Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin əməkdaşları əməyin istismarı və ya insan alveri halları ilə deyil, Əmək Məcəlləsi tələblərinin pozulması halları ilə rastlaşdıqlarını qeyd etmişdirlər. Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidmətinin əməkdaşlar üçün keçirilmiş təlimlər və bu Xidmətin insan alverinə qarşı mübarizə sahəsindəki rolu ümumilikdə qənaətbəxş hesab olunmuşdur.
“Cinayət prosesində iştirak edən şəxslərin dövlət müdafiəsi haqqında” 1998-ci il 11 dekabr tarixli Qanun və Nazirlər Kabinetinin 2008-ci il 1 fevral tarixli, 21 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “İnsan alveri cinayəti qurbanlarının insan alverinə qarşı mübarizə üzrə xüsusi polis qurumuna təhvil verilməsi Qaydaları” mövcud olsalar da, şahidlərin müdafiəsi mexanizmlərinin mövcud olmasına və ya cinayət araşdırmalarından əvvəl, araşdırmalar zamanı və ya bundan sonra həmin mexanizmlərdən istifadəyə dair faktlar aşkar edilməmişdir. Baş Prokurorluq əməkdaşları bu sahədə polis sisteminin mükəmməl təşkil olunması səbəbindən zərərçəkmiş şəxslər və şahidlər üçün xüsusi müdafiənin tələb edilmədiyinə görə insan alverinə dair işlər kontekstində bu cür tədbirlərin zəruri olmaması barədə fikir söyləmişdirlər. Dəyərləndirmə prosesi zamanı İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi şahidlərin müdafiəsi ilə bağlı Standart Əməliyyat Prosedurları mövcud olmasa da, şahidlərin və onların ailələrinin müdafiəsi ilə bağlı standartların mövcud olduğunu bildirmişdir. 2. Nəticələr 35
Təhqiqata aid suallar Tamamilə r azıy am Razıy am Nə r azıy am, nə də ki r azı de yiləm Razı de yiləm Qə tiyən r azı de yiləm S. 5.1.4. İnsan alveri cinayətlərinin və əlaqədar cinayətlərin təhqiqatı işi qənaətbəxşdir və səmərəlidir n=2
n=3 n=1
S. 5.1.5. İnsan alveri cinayətlərinin və əlaqədar cinayətlərin təhqiqatı insan alveri cinayətinin qurbanı olmuş şəxslərin və ehtimal edilən qurbanların hüquqlarına əməl etməklə həyata keçirilir n=2
n=3 n=1
S. 5.1.6. Hüquq mühafizə orqanlarının əməkdaşları üçün insan alveri məsələləri üzrə təlim və potensialların yaradılması mexanizmləri qənaətbəxşdir n=1 n=3
n=2 S. 5.1.7. İnsan alverinə dair işlər üzrə cinayət təqibi işi qənaətbəxşdir və təsiredicidir n=2 n=2
n=2 Qeyd: Sorğu respondentlərinin ümumi sayı: n=7. Bu suallara cavab vermiş sorğu respondentlərinin ümumi sayı: n=6. Müsahibə posesi zamanı təhqiqatın proaktiv və reaktiv üsulları arasındakı fərqin bütövlükdə başa düşüldüyünü təsdiq etmək mümkün deyildi. Görünür təhqiqatlar reaktiv üsullar əsasında aparılır, proaktiv təhqiqat üsullarına isə müraciət olunmur. Eyni zamanda, insan alveri hallarının təhqiqatı zamanı xüsusi təhqiqat üsullarının tətbiq edilməsi və parallel maliyyə araşdırmalarının aparılması faktını da təsdiq etmək mümkün olmadı. Təhqiqat zamanı yalnız insan alveri qurbanı tərəfindən verilmiş ifadənin əsas kimi istifadə edilməsi xüsusi təhqiqat üsullarının tətbiqi sahəsində potensialların artırılması zərurətini daha da aktuallaşdırır: insan alveri qurbanının öz ifadəsini dəyişməsi səmərəli cinayət təqibinin həyata keçirilməsi istiqamətində əsas maneə kimi qeyd olunmuşdur.
2. Nəticələr 36
ÇƏRÇİVƏ indikatorları ƏMƏLİYYAT indikatorları Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 1 Səviyyə 2 3.1
İnsan alveri əməlinin kriminallaşdırılması Əsas beynəlxalq hüquqi sənədlər (BMT-nin Mütəşəkkil Cinayətkarlığa qarşı Konvensiyası (UNTOC), “İnsan alverinin, xüsusən qadın qarşısının alınması, aradan qaldırılması və cəzalandırılması haqqında” Protokol və digər əlaqədar regional hüquqi sənədlər) ratifikasiya olunub İnsan alveri əməli (məsələn, onun əsas elementləri və formaları) beynəlxalq anlayışa uyğun kriminallaşdırılıb İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair qanunvericilik insan alveri cinayətlərinin cəzalandırılması üçün istifadə olunur Cinayətin ağırlıq dərəcəsinə münasib
ittihamlar əsasında müvafiq hökm çıxarılır 3.2
İnsan alveri qurbanlarının cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməməsi/ cəzalandırılmaması İnsan alveri qurbanlarının insan alverinə məruz qaldıqları zaman törətdikləri əməllərə görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməməsi qanunvericilikdə nəzərdə tutulub İnsan alveri qurbanının istismar üçün razılıq verməsi faktının nəzərə alınmaması qanunvericilikdə nəzərdə tutulub İnsan alveri qurbanlarının insan alverinə məruz qalmaları səbəbindən cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmamasına və ya cəzalandırılmamasına dair faktlar İnsan alveri qurbanının istismar üçün razılıq verməsinin onun cəzalandırılması üçün nəzərə alınmaması barədə cinayət mühakiməsi sistemi
əməkdaşlarının məlumatlı olması 3.3
Xüsusi səlahiyyətli təşkilatlar/ orqanlar müvafiq qanunvericilik bazasının və ya siyasətin yerinə yetirilməsi üçün təyin edilib Müvafiq qanunlar və ya siyasətlər səlahiyyətli hüquq mühafizə orqanlarının dəqiq vəzifələrini müəyyən edir Xüsusi orqanlar reaktiv təhqiqatların həyata keçirilməsi üçün əməli və strateji səlahiyyətlərə malikdirlər Xüsusi orqanlar proaktiv təhqiqat aparmaq üçün əməli və strateji səlahiyyətlərə malikdirlər 3.4
Qanunvericilik bazası/siyasət çərçivəsi mexanizmləri insan alverinə qarşı mübarizə üzrə təlimlərin keçirilməsini nəzərdə tutur İnsan alverinə qarşı mübarizə üzrə təlimlər milli ehtiyaclara və potensiallar sahəsində boşluqların aradan
qaldırılması üçün uyğunlaşdırılıb Cinayət mühakiməsi sisteminin əməkdaşları birdəfəli/ arabir təlimlərdə iştirak edirlər Cinayət
mühakiməsi sisteminin əməkdaşları mütəmadi/ davamlı təlimlərdə iştirak edirlər
2. Nəticələr 37
ƏMƏLİYYAT indikatorları Səviyyə 1 Səviyyə 2 Səviyyə 1 Səviyyə 2 3.5
Xüsusi təhqiqat üsulları İnsan alverinə qarşı mübarizədə xüsusi təhqiqat üsullarının isti- fadəsinə dair qanunvericilik bazası
İnsan alverinə dair işlərin araşdırılması zamanı xüsusi təhqiqat üsullarının tətbiq edilməsinə aid qanun və ya siyasət çərçivəsi Hüquq mühafizə orqanları xüsusi təhqiqat üsulları barədə məlumatlıdır və ya bu üsullardan arabir istifadə edirlər Hüquq mühafizə orqanları xüsusi təhqiqat üsullarından mütəmadi/ müntəzəm istifadə edirlər Qeyd: Mümkün təkmilləşdirmə işlərinin aparılmasını nəzərdə tutan məsələlər yaşıl rəngli fonda verilir. 2.4. Qarşısını alma
2014-2018-ci illər üçün MFP geniş miqyaslı maarifləndirmə tədbirlərini, o cümlədən, sosial təbəqələr üzrə maarifləndirmə və təbliğat işinin təşkil edilməsini (bənd 4.2); “qaynar xətt” barədə ictimaiyyətin məlumatlandırılmasını (bənd 4.3) və metodik-tədris vəsaitlərinin hazırlanmasını (bənd 4.4) nəzərdə tutur (Aze8). Verilmiş məlumatlara əsasən 2014-cü ildə DİN-in İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi ölkənin 60 şəhər və rayonlarında ümumilikdə 65 maarifləndirmə tədbiri həyata keçirmişdir, posterlər və videoçarxlar paylamışdır və “qaynar xətt” barədə məlumatlar təqdim etmişdir (Gen1). Eyni zamanda, GRETA da qeyd etmişdir ki, Azərbaycan Respublikasının dövlət orqanları QHT-lərlə və hökumətlərarası təşkilatlarla birlikdə geniş ictimaiyyət arasında və təhsil müəssisələrində kampaniyalar və təbliğat tədbirləri, habelə xüsusi qrupları, o cümlədən, miqrantları və vətəndaşlığı olmayan şəxsləri hədəfə götürmüş kampaniyalar vasitəsi ilə maarifləndirmə işinin həyata keçirilməsi üçün mühüm səylər göstərirlər. Müsahibə iştirakçıları bu səpkidən olan çoxlu sayda tədbirlərin 2015-ci ildə də həyata keçirildiyini bildirmişdirlər. İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi tərəfindən bildirilmişdir ki, maarifləndirmə tədbirlərinə 58 təhsil müəssisəsi cəlb olunmuşdur və bu cür tədbirlər eyni zamanda ticarət mərkəzlərində və kütləvi informasiya vasitələrinin iştirakı ilə həyata keçirilmişdir, seminarlar və başqa maarifləndirmə tədbirləri təxminən 100.000 nəfər insanı əhatə etməklə ölkənin 50-dən çox rayonunda təşkil olunmuşdur, bu işə kütləvi informasiya vasitələri cəlb olunmuşdur və İdarənin əməkdaşları tərəfindən yazılmış məqalələr və verilmiş müsahibələr nəticəsində Azərbaycan Respublikasında insan alveri barədə biliklər əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Xarici İşlər Nazirliyinin əməkdaşları maarifləndirmə sahəsində DİN-in fəallığını ön plana çəkərək, QHT- lərin bu işdəki vacib rolunu vurğulamışdırlar və maarifləndirmə işinin Bakı şəhəri ilə yanaşı ölkənin başqa rayonlarında həyata keçirilməsi üçün BMqT tərəfindən göstərilən köməkliyin davam etdirilməsini xahiş etdiklərini bildirmişdirlər. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında İnsan Alveri Qurbanlarına Yardım Mərkəzinin əməkdaşları bu Mərkəz tərəfindən ölkənin 20 rayonunda maarifləndirmə tədbirlərinin həyata keçirildiyini diqqətə çatdırmışdırlar. İnsan Hüquqları üzrə 2. Nəticələr 38 Müvəkkil (Ombudsman) İnsan hüquqlarının müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planı çərçivəsində vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələrinin, QHT-lərin, jurnalistlərin və digər mütəxəssislərin iştirakı ilə bəzi hallarda insan alverinə dair məsələləri də əhatə edən ictimai dinləmələrin təşkil olunduğunu diqqətə çatdırmışdır. Eyni zamanda, İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkil (Ombudsman) Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarını naməlum şəxslərə etibar etmənin riskləri barədə xəbərdar etmək istiqamətində ƏƏSMN-lə və digər hökumət təşkilatları ilə birgə işlər həyata keçirir. Öz növbəsində vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları insan alveri barədə ilkin məlumatlar vemək məqsədi ilə hüquq mühafizə orqanlarının gənc əməkdaşlarını hədəfə götürən maarifləndirmə tədbirlərinin yerinə yetirildiyini bildirmişdirlər. Bu cür əhəmiyyətli səylərin göstərilməsinə baxmayaraq, sorğu respondentləri kütləvi informasiya vasitələrinin maarifləndirmə proqramlarında və ya insan alverinin riskləri barədə maarifləndirmə işində iştirakı səviyyəsi ilə əlaqədar müsbət fikirdə deyildirlər. ABŞ Dövlət Departamentinin “İnsan alverinə qarşı mübarizəyə dair” Hesabatında qeyd olunur ki, hökumətin dəstəyi ilə həyata keçirilən maarifləndirmə kampaniyaları əsasən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarını insan alverinin potensial qurbanları kimi əhatə edərək xüsusi diqqəti beynəlxalq səyahət və miqrasiya məsələlərinə yetirməklə ölkədaxili insan alveri məsələlərini və Azərbaycan Respublikasının təyinat ölkəsi olması faktını diqqətdən kənarda qalması tendensiyasını bir növ “əbədiləşdirmiş” olur. Respondentlərin heç biri əcnəbilərin Azərbaycanda insan alverinə və ya əməyin istismarına məruz qalma məsələlərini əhatə edən maarifləndirmə tədbirlərinin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar misal gətirə bilməmişdir və istisna hal kimi veb-saytlarda potensial miqrantlar üçün informasiyanın təqdim olunması, həmçinin Rusiya vətəndaşlarını Azərbaycanda iş tapmağın asan olması barədə yanlış təəssüratlardan yayındırmaq üçün sərhədyanı bölgələri əhatən edən və BMqT-nin dəstəyi ilə İnsan Alverinin Qurbanlarına Yardım Mərkəzi tərəfindən çap materiallarının paylanması qeyd olunmuşdur. Dəyərləndirmə prosesi zamanı İnsan Alverinə qarşı Mübarizə Baş İdarəsi maarifləndirmənin idarənin ən güclü tərəflərindən biri olduğunu bildirmişdir. Maarifləndirməyə və kütləvi informasiya vasitələrinin iştirakına aid suallar Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|