Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Yüklə 6,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ n t e r n e t d ə www.adam.az www.anl.az www.az.wikipedia.org 3
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.science.gov.az www.mir-azerbaydjana. 3
|
Ə d ə b i y y a t Seçilmiş əsərləri /A.Zamanov.- Bakı: Çinar- çap, 2003.- 310 s. Abbas Zamanov/Naxçıvan Ensiklopediyası //AMEA ; red. hey. C. Ə. Əliyev, A. A. Əlizadə, İ. Ə. Həbibbəyli [və b.].- Bakı: AMEA, 2002.-S.586-587. Professor Abbas Zamanov:(həyatı və yaradıcılığı) /F.Kazımova; elmi məsləhətçi və red. İ. Həbibbəyli; AMEA, Nax- çıvan bölməsi, İncəsənət Dil və Ədəbiyyat İn-tu, ədəbiyyatşünaslıq şöbəsi.- Bakı: Mütərcim, 2012.- S.361. Cavidi xatırlarkən:məqalələr və xatirələr /tərt. ed. İ.(Orucəliyev)Atilla; red. A.Zamanov, H. Məmmədzadə; qeydlərin müəl. A.Zamanov, İ.Orucəliyev; lüğətin tərtibçisi H.Məmmədzadə.- Bakı: Zərdabi LTD, 2012.- S. 591. Abbas Zamanov olmasay- dı /K. Əliyev; elmi red. Ş.Alışanlı.- Bakı: Elm, 2011.-S. 138 10 Ədəbiyyatşünas 314 Riyaziyyat.Fizika.Astronomiya 70 illiyi Misir Mərdanov 1946 OKTY ABR Misir Cumayıl oğlu Mərdanov 1946- cı il oktyabr ayının 3-də Ermənistan SSR İcevan rayonunun Göyərçin kəndində, ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1964- cü ildə orta məktəbi bitirmiş, ADU- nun (indiki BDU) mexanika riyaziyyat fakültəsinə daxil olmuş, 1969-cu ildə uni- versiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş- dir. Təyinatla Gəncə Pedaqoji İnstitutuna göndərilmiş, riyaziyyat fakültəsində baş laborant kimi əmək fəaliyyətinə başlamış- dır. 1969-cu ildə ADU-nun aspiranturası- na daxil olmuşdur. 1973-cü ildə “Optimal idarəetmənin bəzi məsələləri” mövzu- sunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmiş, fizika-riyaziyyat elmləri namizədi alimlik dərəcəsini almışdır. 1972-ci ildən universitetdə müəllim işləyən Misir Mərdanov 1978-ci ildə mexanika-riyaziyyat fakültəsində dekan müavini vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1984-1985-ci illərdə universitetin qəbul komissiyası məsul katibinin müavini, ölkədən kənarda oxumağa göndərilən tələbələrin işi üzrə məsul katib vəzifəsində işləmişdir. 1986-1987-ci illərdə ADU-nun qəbul komissiyasının məsul katibi olmuş- dur. 1989-cu ildə Kiyev şəhərində Ri- yaziyyat İnstitutunun elmi şurasında “Məhdudiyyətləri olan gecikən orqument- li proseslərdə optimallığın tədqiqi” möv- zusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. Azərbaycan Respublikası Xalq Təhsili Nazirliyində Ali Təhsil İdarəsinin rəisi və Təhsil nazirinin müavini (1989-1992), BDU-nun tədris işləri üzrə prorektoru (1992-1996), BDU-nun rektoru (1997- 1998) kimi məsul vəzifələrdə çalışmışdır. 1998-2013-cü illərdə Azərbaycan Res- publikasının Təhsil naziri olmuşdur. M.Mərdanov ümummilli lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə 1998-ci ildə ya- radılan “Təhsil Sahəsində İslahatlar üzrə Dövlət Komissiyası”nın sədri kimi, Azərbaycan təhsil tarixində ilk dəfə ola- raq “Azərbaycan Respublikasının təhsili sahəsində islahat proqramı”nın hazırlan- masına bilavasitə rəhbərlik etmiş, onun rəhbərliyi altında “Milli Kurikulum-Milli Təhsil Konsepsiyası” sənədi hazırlanmış- dır.
Azərbaycan təhsilinin inkişafındakı xidmətlərinə görə 1999-cu ildə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüş, 2006-cı ildə isə “Şöhrət” ordeni ilə təltif olunmuşdur. 2013-cü ildən AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktorudur. 2011-2014-cü illərdə Türk dünyası Ri- yaziyyat Cəmiyyətinin prezidenti, 2014- cü ildən fəxri prezidenti, 1996-cı ildən isə Azərbaycan Riyaziyyat Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. “AMEA Xəbərləri” jurnalının fizika- texnika və riyaziyyat elmləri seriyasının riyaziyyat və mexanika buraxılışının re- daktor müavini, “AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun Əsərləri” jurnalı- nın baş redaktoru, eyni zamanda “Azer- baijan journal of Mathematics” jurnalının redaksiya heyətinin üzvüdir. 15-dən artıq kitabın, 100-dən çox elmi məqalənin müəllifidir. Ə d ə b i y y a t Azərbaycan təhsil tarixi /M.C.Mərdanov;elmi red. F. Rüstəmov..- Bakı:Təhsil,2011.-C.I.S 295.;C.2.-702 s.; C.3.-671 s.;C.4.- 2012.-S 909. Azərbaycan təhsili:islahatların uğurlu nəticələri.2009-2010-cu illər/M.Mərdanov;red. F. Qədirov; [burax. məs. A. Əzizov] Azərb. Resp. Təhsil Nazirliyi.- Bakı: Şərq-Qərb, 2010.- S 243 Azərbaycan təhsili dünən, bu gün, sabah /Misir Mərdanov.-Bakı: Təhsil, 2006.-300 s. Azərbaycan təhsili yeni inkişaf mərhələsində /M. Mərdanov .-Bakı: Çaşıoğ- lu, 2009.-526 s. Təhsil millətin gələcəyidir... /H.Ə.Əliyev; Tərt.edənlər: Misir Mərdanov, Əsgər Quliyev .-Bakı: Təhsil, 2002.-580 s. İ n t e r n e t d ə www.adam.az www.anl.az www.az.wikipedia.org 3 Alim 315 Riyaziyyat.Fizika.Astronomiya 80 illiyi Niftalı Qocayev 1936 OKTY ABR Niftalı Mehrəli oğlu Qocayev 1936-cı il oktyabr ayının 18-də Qərbi Azərbaycanın Dilican rayonunun Salah kəndində anadan olmuşdur. 1953-cü ildə orta məktəbi qızıl medalla bitirərək ADU- nun (indiki BDU) fizika fakültəsinə daxil olmuşdur. 1958-ci ildə ADU-nun fizi- ka fakültəsini nəzəri fizika ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra elmi fəaliyyətini davam etdirmək üçün Molekulyar fizika kafedrasında saxlanıl- mışdır. Bir il işlədikdən sonra SSRİ EA- nın Sank-Peterburq şəhərində yerləşən Yüksək Molekullu Birləşmələr İnstitutu- nun aspiranturasına daxil olmuş, akade- mik M.V.Volkenşteynin elmi rəhbərliyi altında molekulyar fizika ixtisası üzrə elmi fəaliyyətini davam etdirmişdir. 1962-ci ildə “Dezoksiribonuklein turşusu (DNT) molekulunun reduplikasiyasının bəzi termodinamik və kinetik məsələləri” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək ADU- nun Molekulyar fizika kafedrasına qayıt- mışdır. 1967-ci ildə ADU-nun nəzdində “İttifaq universitetləri müəllimlərinin ixtisasını artırma fakültəsi” yaradılma- sında bilavasitə iştirak etmiş və həmin fakültənin qurucu dekanı olmuşdur. Onun ADU-da 1959-cu ildən başlayaraq davam edən uzunmüddətli və məhsuldar elmi-pedaqoji fəaliyyəti nəticəsində “Molekulyar Biofizika” istiqamətində Elmi Məktəb yaranmışdır. 1980-ci ildə N.Qocayevin təşəbbüsü ilə SSRİ Ali Təhsil Nazirliyinin tövsiyəsinə əsasən SSRİ Nazirlər Soveti yanında Elm və Təhsil Komitəsinin xüsusi qərarı ilə Molekulyar Biofizika Elmi-Tədqiqat Problemlər Laboratoriyası açılmışdır. Yaradıldığı gündən 2006-cı ilədək labo- ratoriyanın müdiri, 2006-cı ildən bu günə qədər isə BDU-nun nəzdində yaradılmış Fizika problemləri ETİ-nin həmin labo- ratoriyanın daxil olduğu Nəzəri fizika şöbəsinin müdiri və Optika və molekul- yar fizika kafedrasının professorudur. 300-dən çox məqalənin, 16 monoq- rafiya, dərslik və dərs vəsaitinin müəllifi olan N.Qocayev beynəlxalq simpozium və konfranslarda 52 məruzə (onlardan 12-si Plenar məruzələrdir) ilə çıxış et- mişdir.
N.Qocayev Azərbaycan SSR Ali Təhsil Nazirliyi nəzdində fəaliyyət göstərən Elmi-Metodik Şuranın Fizi- ka və astronomiya seksiyasının sədri (1980-1984), Azərbaycan Respublikası “Elm” cəmiyyətinin Fizika seksiyasının üzvü (1967-1994), Azərbaycan Qaç- qınlar Cəmiyyətinin sədri (1989-1993) vəzifəsində işləmişdir. Onun təşəbbüsü ilə 1997-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Biofizika Cəmiyyəti özünün ilk konf- ransında onu Cəmiyyətin prezidenti seç- miş və alim, bu günədək həmin vəzifədə müvəffəqiyyətlə çalışmaqdadır. N.Qocayev Türkiyədə Ərzurum Atatürk və İstanbul Universitetlərində professor vəzifəsində çalışaraq yüksək səviyyədə elmi pedaqoji-fəaliyyət göstərmişdir. Fizika
elminin inkişafındakı nailiyyətlərinə görə professor N.Qocayev iki dəfə Amerikanın “Şərəf Qızıl Medalı”na layiq görülmüşdür N.Qocayev 2001-ci ildən Qafqaz Universitetində Elmi işlər üzrə prorek- tor vəzifəsində işləyir. Qafqaz Universi- tetinin Elmi şurasının üzvü, “Journal of Qafqaz University” dərgisinin baş redak- torudur.
316 9 Kimya.Biologiya.Tibb 95 illiyi Tamerlan Əliyev 1921-1997 OKTY ABR Tamerlan Əziz oğlu Əliyev 1921-ci il oktyabr ayının 3-də Naxçıvan MSSR-in Şərur rayon Şaxtaxtı kəndində, görkəmli dövlət xadimi Əziz Əliyevin ailəsində anadan olmuşdur. 1923-cü ildə ailəsi ilə birgə Bakıya köçən T.Əliyev ilk təhsilini Bakıdakı 3 saylı ibtidai məktəbdə almış, sonra isə Bakının Oktyabr rayonundakı (indiki Yasamal rayonu) 176 saylı orta ümumtəhsil məktəbini bitirmişdir. Orta təhsilini əla qiymətlərlə başa vurduğu üçün o dövrün qaydalarına uyğun ola- raq qəbul imtahanlarından azad edil- mişdir. Elə həmin ildə Azərbaycan Tibb İnstitutunun (indiki ADTU) müalicə- profilaktika fakültəsinə daxil olmuşdur. İkinci Dünya müharibəsi ilə əlaqədar olaraq ATİ-da təhsil müddəti 4 ilə qədər azaldığına görə Tamerlan Əliyev 1944-cü ildə institutu bitirmiş, əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Hələ institutda təhsil aldığı illərdə Bakı şəhərində Elmi-Tədqiqat Epidemi- ologiya və Mikrobiologiya İnstitutunda (1943) epidemioloq vəzifəsini yerinə yetirmiş, 1944-cü ildə isə Azərbaycan Tibb İnstitutunun Mikrobiologiya ka- fedrasında assistent kimi fəaliyyət göstərmişdir. Gənc məzun 1945-ci ildən etibarən ATİ-nin Fakültativ terapiya kafedrasında əvvəlcə kliniki ordinator, sonra isə assistent, 1969-cu ildən do- sent, 1970-90-cı illərdə isə professor və kafedra müdiri vəzifələrində çalışmış- dır.
Bütün ömrünü tibb elminin inkişa- fına sərf edən görkəmli alim endokri- nologiya, diaqnostika və s. sahələrdə 250-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 12 monoqrafiya və dərsliklərin müəllifi ol- muşdur.
T.Əliyevin müəllifi olduğu “Klinik- diaqnostik laborator tədqiqat üsulları” (1974), “Şəkərli diabet haqqında ətraflı məlumat” (1977), “Biokimyəvi tədqiqat üsulları” (1979), “Şəkərli diabet” (1979), “Prediabet” (1982), “Şəkərli di- abet zamanı qan dövranı pozulmaları və onların tənzimi” (1985), “Endokrinolo- giya” (1993) və s. bu kimi əsərlər indi də öz aktuallığını saxlayır. 1954-cü ildə “Heyvan orqanizminin immun reaktiv- liyinin Naftalan neftinin təsiri altında dəyişməsinin xarakteristikası” mövzusu üzrə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1969-cu ildə isə “Şəkərli dia- betin müxtəlif formaları olan xəstələrdə, periferik damarların vəziyyəti: me- tabolizmin və qanın laxtalanmasının bəzi göstəriciləri” mövzusunda doktor- luq dissertasiyası müdafiə edərək tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Azərbaycan Endokrinoloqlar Cəmiyyətinin sədri olan T.Əliyev SSRİ- də Ümumittifaq Endokrinoloqlar, Kardi- oloqlar və Nefroloqlar Elmi Cəmiyyəti İdarə Heyətinin üzvü seçilmişdir. Görkəmli alim, professor T.Əliyev Azərbaycanda tibb elminin inkişafında göstərdiyi xidmətlərinə görə 1981-ci ildə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı, 1985-ci ildə “Səhiyyə əlaçısı” döş nişanına, “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına, həmçinin müxtəlif illərdə “Şərəf nişanı” və “Oktyabr İnqilabı” ordenlərinə layiq görülmüşdür. Tamerlan Əliyev 1997-ci ildə vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuş- dur.
Ə d ə b i y y a t Kliniki-diaqnostik labo- ratoriya tədqiqat üsul- ları: tibb institutu üçün dərs vəsaiti /T. Əliyev, İ. Hüseynov.- Bakı: Maa- rif, 1974.-S 349. Şəkərli diabet /T. Əliyev, Ə. Abdullayev ; elmi red. D. Hüseynov ; rəyçilər Z. A. Zeynalova, M. Ə. Ələkbərov.- Bakı: Azərnəşr, 1980.- S 114. Respublika Dövlət Mü- kafatı laureatı, əməkdar elm xadimi, professor Tamerlar Əziz oğlu Əliyevin anadan olma- sının 85-illiyinə həsr edilmiş elmi konfran- sın materialları:/Elmi red.: Ə.T. Əmiraslanov, R.M. Məmmədhəsənov; Buraxılışa məsul: T.T. Əliyeva.- Bakı: ATU, 2006.- S 445 Əliyeva İ. Nəcib nəslin görkəmli nümayəndəsi // Azərbaycan 2014.-30 aprel.- S 6 İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.science.gov.az www.mir-azerbaydjana. 3 Alim 317 Kitabxanaşünaslıq.Biblioqrafiya Əliheydər Qəhrəmanov 1911-1959 OKTY ABR Əliheydər Baba oğlu Qəhrəmanov 1911-ci il oktyabr ayının 25-də Ba- kının Biləcəri kəndində anadan ol- muşdur. 1925-ci ildə 50 saylı məktəbi bitirdikdən sonra Bakı Xalq Maarif Şöbəsinin Pedaqoji Texnikumuna da- xil olmuş, 1929-cu ildə təhsilini başa vurmuşdur. Texnikumda təhsil aldığı illərdən A.Səhhət adına Kitabxanada kitabxanaçı vəzifəsində çalışmış, 1933- 1940-cı illərdə həmin kitabxananın di- rektoru olmuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatına xüsusi həvəs göstərən Ə.Qəhrəmanov 1932- ci ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitu- tunun (indiki ADPU) Azərbaycan dili və ədəbiyyatı fakültəsinə daxil olmuş, 1936-cı ildə oranı bitirmişdir. 1940-cı ildən Bakı Mədəni-Maarif Texniku- munda pedaqoji fəaliyyət göstərmiş, 1942-1948-ci illərdə texnikumun di- rektoru vəzifəsində çalışmışdır. 1944-cü ildən başlayaraq həm ADU- da (BDU), həm də APU-da (ADPU) müəllimlik etmişdir. 1947-ci ildə ADU filologiya fakültəsinin nəzdində kitab- xanaşünaslıq şöbəsi açılmış və həmin ildən Ə.Qəhrəmanov orada biblioqra- fiya kursu üzrə mühazirələr oxumağa başlamışdır. 1948-ci ildən ömrünün sonuna qədər ADU-nun Kitabxana- şünaslıq və biblioqrafiya kafedrasına rəhbərlik etmişdir. 1937-ci ildən Kitab Palatasında işləməyə dəvət edilmiş, həmin vaxtdan etibarən onun adı Azərbaycan dövlət biblioqrafiyası ilə ayrılmaz surətdə bağlı olmuşdur. Ə.Qəhrəmanov bütün qüvvəsini Ki- tab Palatası fəaliyyətinə və kitabxanaçı kadrlarının hazırlanması işinə sərf et- mişdir. 1942-ci ildə Kitab Palatasında elmi katib, 1941-1942-ci illərdə palata- nın çap etdirdiyi “Azərbaycan kitab le- topisi”, “Azərbaycan qəzet məqalələri letopisi”nin tərtibçisi, 1943-cü ildə pa- latanın direktoru, 1946-cı ildən başla- yaraq ömrünün axırına kimi müntəzəm olaraq Kitab Palatasının çapdan burax- dığı letopislərin redaktoru olmuşdur. S.Əliyevin tərtibi ilə Respublika Kitab Palatası tərəfindən çap edilən “Azərbaycan kitabı” (1951) adlı ümumi retrospektiv biblioqrafik göstəricinin və Ə.Əliyevin tərtib etdiyi “Nə oxuma- lı?” (1949) biblioqrafik göstəricisinin redaktoru Ə.Qəhrəmanov olmuşdur. Eyni zamanda S.Əliyevin tərtib et- diyi “Azərbaycan kitabı” biblioqra- fik göstəricisinə giriş məqaləsini də Ə.Qəhrəmanov yazmışdır. Onun tərtib etdiyi biblioqrafiya- lar və şəxsi göstəricilər gərgin əmək sayəsində ərsəyə gəlmişdir. Müharibə dövründə, 1942-1946-cı illərdə Res- publika Kitab Palatası salnamələrinin nəşri müvəqqəti olaraq dayandırıldı- ğından Ə.Qəhrəmanov “Böyük Vətən müharibəsi günlərində Azərbaycan ədəbiyyatı (22 iyun 1941-ci il-3 sent- yabr 1945-ci il)” sahəvi biblioqrafik göstəricisini çap etdirmişdir. 1953-cü ildə Ə.Qəhrəmanovun “Ümumi biblioqrafiyadan müxtəsər məlumat” adlı metodik vəsaiti çap olunmuşdur. Əliheydər Qəhrəmanov 1959-cu il mart ayının 23-də vəfat etmişdir.
318 Tarixdə bu gün Beynəlxalq Ahıllar Günü 1992 OKTY ABR BMT-nin inkişaf proqramın- da son illər ərzində ahıllar proble- mi geniş yer tutmuşdur. 2002-ci ilin aprel ayında İspaniyanın paytaxtı Madrid şəhərində BMT-nin ahıl- lar üzrə II Ümumdünya məclisinin keçirilməsi də buna misaldır. Bu Ümumdünya tədbirində belə bir fikir səslənmişdi ki, yaşlılar da cəmiyyətin bərabərhüquqlu vətəndaşlarıdır, onla- ra ehtiram göstərmək yüksək insani keyfiyyətdir. Adı-sanı, nəcib əməlləri ilə tanı- nan, bəlkə də heç tanınmayan, lakin ləyaqətlə yaşayan, həyat təcrübəsi ilə yeni nəsillərə nümunə olan ahıllar, həqiqətən hörmətə layiqdirlər. İnsanın qocalıq dövründə heç nəyə qadir olmadığını söyləmək səhv olar- dı. Lap qədim zamanlardan ağsaq- qal, ahıl insanlar ən hörmətli, müdrik adamlar hesab olunmuşlar. Onlara cavanlar da, böyüklər də hörmətlə yanaşmış, fikirləri ilə hesablaşmış- lar. Qocaların sərvəti onların həyat təcrübəsidir. Onlara qulaq asıb, dediklərinə əməl etməklə bu sərvətə sahib olmaq mümkündür. BMT-nin Baş Məclisi 1992-ci ildə Ahılların müdafiəsi ilə bağlı Qətnamə qəbul etmişdir. Həmin Qətnamənin prinsiplərinə uyğun olaraq hər il okt- yabr ayının 1-i Beynəlxalq Ahıllar Günü kimi qəbul edilmiş, həmçinin 1999-cu il Beynəlxalq Ahıllar ili elan olunmuşdur. Bu məsələyə respublikamızda da ciddi diqqət yetirilir. 1993-cü ildən başlayaraq hər il oktyabr ayının 1-i respublikamızda “Beynəlxalq Ahıllar Günü” kimi qeyd olunur. Həmin günün keçirilməsində məqsəd ahıl vətəndaşların sosial problemləri ilə tanış olmaq, ehti- yaclarını müəyyənləşdirərək imkan- lı müəssisələr, təşkilatlar və qeyri- hökumət təşkilatları ilə birlikdə əməli tədbirlər görməkdən ibarətdir. 2001-ci il iyun ayının 22-də “Ahıllara sosial xidmət haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanu- nu qəbul edilmişdir. Qanuna əsasən ölkədə 70 yaşına çatmış Azərbaycan Respublikası vətəndaşları, habelə Azərbaycan Respublikasında daimi yaşayan əcnəbi və vətəndaşlığı olma- yan şəxslər ahıl sayılır. Beynəlxalq Ahıllar Günü ərəfəsində bütün dünya- da olduğu kimi, respublikamızın şəhər və rayonlarında İcra hakimiyyətləri, əmək kollektivləri, ictimai təşkilatlar və qeyri-hökumət təşkilatları rayon ərazisində yaşayan ahıl vətəndaşların ehtiyaclarını öyrənərək onlar üçün bayram süfrələri, ərzaq bağlamaları təşkil edir, müxtəlif xeyriyyə, şəfqət və mədəni-kütləvi tədbirlər həyata keçirirlər. Həmin tədbirlərdə res- publika üzrə 10 minlərlə ahıl və əlil vətəndaş bayram süfrələrinə dəvət olunur, onlara ərzaq paylanır, maddi yardım göstərilir.
Yüklə 6,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|